Zakon o evidencijama u oblasti rada i zdravstvenog osiguranja Republike Srpske

5. Januara 2020.

ZAKON O EVIDENCIJAMA U OBLASTI RADA I ZDRAVSTVENOG OSIGURANJA REPUBLIKE SRPSKE

(“Sl. glasnik RS”, br. 18/1994 i 64/2006)

I – OPŠTE ODREDBE

Član 1

U oblasti rada i zdravstvenog osiguranja u Republici Srpskoj (u daljem tekstu: Republika) ustanovljavaju se evidencije koje sadrže statističke podatke od interesa za Republiku i to:

1. evidencija o zaposlenim radnicima;

2. evidencija o platama;

3. evidencija o nesrećama na poslu;

4. evidencija o licima koja traže zaposlenje;

5. evidenciju o licima koji ne traže zaposlenje, kojima je prijava Zavodu uslov za ostvarivanje drugih prava

6. evidencija o potrebi za radnicima;

7. evidencija o građanima Republike zaposlenim u inostranstvu;

8. evidencija o ponudama inostranih poslodavaca za zapošljavanje građana Republike u inostranstvu;

9. evidencija o stranim državljanima i licima bez državljanstva zaposlenim u Republici;

10. evidencija o osiguranicima i uživaocima prava iz zdravstvenog osiguranja;

11. evidencija o članovima porodica građana Republike zaposlenih u inostranstvu-korisnicima zdravstvene zaštite.

Član 2

Evidenciju o zaposlenim radnicima, evidenciju o platama k evidenciju o nesrećama na poslu vode preduzeća, ustanove i druge organizacije koje obavljaju privrednu ili društvenu delatnost, udružena, banke, organizacije za osiguranje, zadruge i druga domaća i strana pravna i fizička lica koja zapošljavaju radnike (u daljem tekstu: poslodavac).

Evidenciju o licima koja traže zaposlenje evidenciju o licima koja ne traže zaposlenje, kojima je prijava Zavodu uslov za ostvarivanje drugih prava, evidenciju o potrebi za radnicima, evidenciju o građanima Republike zaposlenim u inostranstvu, evidenciju o stranim državljanima i licima bez državljanstva zaposlenim u Republici i evidenciju o ponudama inostranih poslodavaca za zapošljavanje građana Republike u inostranstvu, vodi Republički zavod za zapošljavanje (u daljem tekstu: Zavod za zapošljavanje).

Evidenciju o osiguranicima k uživaocima prava iz zdravstvenog osiguranja i evidenciju o članovima porodice građana Republike zaposlenih u inostranstvu – korisnicima zdravstvene zaštite, vodi Javni fond za zdravstveno osiguranje.

Član Z

Radi obezbeđivanja jedinstvenog sistema statističkih istraživanja, pri vođenju evidencije ustanovljenih ovim zakonom, primenjuju se jedinstveni principi i statistički standardi.

Član 4

Podaci sadržani u evidencijama ustanovljenim ovim zakonom mogu se koristiti za statistička istraživanja i druge službene svrhe.

Podatke sadržane u evidencijama ustanovljenim ovim zakonom mogu koristiti i pojedinci na koje se ti podaci odnose radi ostvarivanja svojih prava.

Član 5

U evidencije ustanovljene ovim zakonom podaci i promene podataka moraju se unositi u propisanim rokovima.

II – SADRŽINA EVIDENCIJA U OBLASTI RADA I ZDRAVSTVENOG OSIGURANjA

1. Evidencija o zaposlenim radnicima

Član 6

U evidenciju o zaposlenim radnicima unose se podacima za svakog radnika koji je u radnom odnosu.

Član 7

Evidencija o zaposlenim radnicima sadrži podatke o sledećem:

1. prezimenu i imenu radnika;

2. matičnom broju,

3. polu;

4. danu, mesecu i godini rođenja;

5. mestu rođenja (mesto, opština, republika-država);

6. prebivalištu i adresi (mesto, opština, republika-država);

7. mestu rada (mesto, opština, republika-država);

8. zanimanju;

9. poslovima koje radnik obavlja;

10. radnom vremenu radnika – u časovima (dnevni prosek);

11. radnom stažu do stupanja u radni odnos;

12. dali je zaposlen na neodređeno ili na određeno vreme;

13. da li je invalid rada ili uživalac penzije;

14. nazivu drugog poslodavca kod kojeg je zaposlen;

15. da li se zaposleni bavi i samostalnom delatnošću;

16. datumu zasnivanja radnog odnosa;

17. datumu prestanka radnog odnosa;

18. razlogu prestanka radnog odnosa;

19. delatnosti poslodavca.

Član 8

Evidencija o zaposlenim radnicima počinje za pojedinog radnika da se vodi danom zasnivanja radnog odnosa, a završava se danom prestanka radnog odnosa i čuva se kao dokument trajne vrednosti.

Član 9

(brisano)

Član 10

Radnik je dužan da sve promene koji su u evidenciji o zaposlenim radnicima uneseni na osnovu njegove izjave ili ličnih isprava prijavi poslodavcu u roku od 15 dana od dana nastanka promene, ako o tim promenama poslodavac nije neposredno obavešten na drugi način.

2. Evidencija o platama

Član 11

U evidenciju o platama unose se podaci o radnom vremenu, plati i ostalim ličnim primanjima koja radnik ostvaruje.

Član 12

Evidencija o platama, pored podataka iz člana 7. tač. 1, 2. i 8. do 14. ovog zakona, sadrži i podatke o:

a) radnom vremenu radnika i njegovom korišćenju:

1. mogućem broju radnih časova, sa punim i kraćim od punog radnog vremena;

2. ukupno ostvarenim radnim časovima sa punim, dužim i kraćim od punog radnog vremena, od toga:

– efektivno izvršenim časovima;

– časovima čekanja na posao, zastoja i prekida u radu;

3. ukupno neizvršenim časovima za koje se prima naknada plate iz sredstava poslodavca, od toga:

– časovima godišnjeg odmora;

– časovima odmora na državne praznike;

– časovima bolovanja za koje se prima naknada plate iz sredstava poslodavca;

– ostalom;

4. neizvršenim časovima za koje se prima naknada plate iz sredstava Javnog fonda za zdravstveno osiguranje, od toga:

– časovima bolovanja;

– časovima porodiljskog odsustva i skraćenog radnog vremena majke sa detetom;

5. neizvršenim časovima invalida rada za koje se prima novčana naknada iz sredstava Javnog fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje:

– za vreme čekanja na raspoređivanje ili na prekvalifikaciju, odnosno dokvalifikaciju;

– za vreme rada na drugom radnom mestu, odnosno za vreme prekvalifikacije ili dokvalifikacije;

6. poslovima koje je radnik obavljao za koje se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem;

– broju časova rada na poslovima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem;

– stopi uvećanja staža.

b) neto plati i novčanim naknadama:

1. ukupno isplaćenoj plati, od toga:

– za rad u punom, dužem i kraćem od punog radnog vremena;

2. naknadi plate i sredstava poslodavca, od toga:

– naknadi plate za bolovanje (iznosu osnova za naknadu i iznosu naknade);

– ostalim naknadama plate iz sredstava poslodavca (iznosu osnova za naknadu i iznosu naknade):

3. naknadi plate na teret drugih poslodavaca;

v) dečijem dodatku:

1. broju dece za koju je dečiji dodatak isplaćen;

2. iznosu isplaćenog dečijeg dodatka.

g) primanjima iz sredstava zajedničke potrošnje:

1. regresu za godišnji odmor;

2. regresu za ishranu;

3. ostalim primanjima iz sredstava zajedničke potrošnje;

d) naknadama plate:

– iz sredstava Javnog fonda za zdravstveno osiguranje;

– iz sredstava Javnog fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje.

Član 13

Evidencija o platama za pojedinog radnika da se vodi danom zasnivanja radnog odnosa, a prestaje danom prestanka radnog odnosa i čuva se kao dokument trajne vrednosti.

3. Evidencija o nesrećama na poslu

Član 14

Evidencija o nesrećama na poslu, pored podataka iz člana 7. tač. 1. do 14. ovog zakona, sadrži i podatke o sledećem:

a) o povređenom radniku:

1. poslu koji je radnik obavljao u času kada se dogodila nesreća na poslu;

2. koliko je časova radnik radio toga dana kada se dogodila nesreća na poslu;

3. da li je radnik ranije pretrpeo nesreću ka poslu i nekoliko puta;

4. prirodi povrede:

5. povređenom delu tela:

6. da li je povreda smrtonosna;

7. osnovu osiguranja;

b) o nesreći na poslu:

1. kada se nesreća dogodila;

– datumu;

– danu u sedmici;

– dobu dana;

2. gde se nesreća dogodila;

– na mestu obavljanja poslova;

– na redovnom putu od stalnog mesta rada do stana;

– na službenom putu;

– ostalo.

3. koliko je ukupno lica povređeno u nesreći na poslu (zajedno sa poginulim);

4. koliko je lica poginulo na mestu nesreće, odnosno umrlo na putu do zdravstvene ustanove;

5. da li se slična nesreća desila ranije na istom radnom mestu i na istom poslu;

6. izvoru nesreće;

7. uzroku nesreće;

8. da li je utvrđeno da je radnik na radnom mestu ugrožen;

9. korišćenju ličnih zaštitnih sredstava:

– da li je naređeno korišćenje ličnih zaštitnih sredstava i lične zaštitne opreme,

– da li su korišćena lična zaštitna sredstva i lična zaštitna oprema;

– da li su primenjene opšte i posebne mere zaštite na radu;

– da li je povređeni radnik u vreme nesreće bio pod uticajem alkohola ili drugih omamljujući sredstava.

Podaci o nesreći na poslu unose se u evidenciju odmah nakon nesreće, a najkasnije u roku od 24 časa nakon nesreće.

4. Evidencija o licima koja traže zaposlenje

Član 15

U evidenciju o licima koja traže zaposlenje unose se podaci o svakom licu koje se prijavi Zavodu za zapošljavanje radi traženja zaposlenja.

Član 16

Evidencija o licima koja traže zaposlenje sadrži podatke o sledećem:

1. prezimenu i imenu prijavljenog lica;

2. polu,

3. danu, mesecu i godini rođenja;

4. mestu rođenja (mesto, opština, republika-država);

5. prebivalištu i adresi stana (mesto, opština, republika-država);

6. datumu prijavljivanja;

7. zanimanju;

8. školskoj spremi;

9. radnom stažu;

10. da li kod radnika postoji invalidnost;

11. razlogu prestanka radnog odnosa;

12. da li zaposlenje traži prvi put ili je već bio zaposlen;

13. da li zaposlenje traži:

– u republici-prebivalištu, van prebivališta;

– u inostranstvu,

14. veličini zemljišnog poseda;

15. broju porodičnog domaćinstva;

16. prihodu po članu domaćinstva;

17. da li je radnik upućivan radi zaposlenja i koliko puta;

18. da li je radnik prihvatio-odbio ponuđeno zaposlenje, i koliko puta;

19. vremenu za koje radnik može da koristi novčanu naknadu;

20. vremenu stvarnog korišćenja novčane naknade;

21. visini novčane naknade;

22. vremenu korišćenja prava na dečiji dodatak;

23. broju dece za koju koristi dečiji dodatak;

24. da li je zdravstveno osiguran i po kom osnovu;

25. datumu zapošljavanja;

26. da li se zaposlio posredovanjem Zavoda;

– u Republici;

– u inostranstvu;

27. datumu prestanka vođenja evidencije:

Član 17

evidencija o licima koja traže zaposlenje počinje za pojedino lice da se vodi danom njegovog prijavljivanja Zavodu za zapošljavanje, a prestaje kada se zaposli, kao i kad se samo odjavi, u slučaju brisanja iz evidencije i u slučaju smrti.

Lice o kome se vodi evidencija iz člana 16. ovog zakona dužno je da svaku promenu podataka prijavi Zavodu za zapošljavanje i roku od 15 dana od nastanka promene.

4a. Evidencija o licima koja ne traže zaposlenje

Član 17a

U evidenciju o nezaposlenim licima koja ne traže zaposlenje, kojima je prijava Zavodu uslov za ostvarivanje drugih prava, unose se podaci o svakom licu koje se prijavi Zavodu i koje da pisanu izjavu o razlozima prijave na evidenciju.

Član 17b

Evidencija o licima koja ne traže zaposlenje pored podataka iz člana 16. t. a) do i), lj), m), n), u) i c) Zakona sadrži i podatke o razlogu vođenja na evidenciji ili pravu koje treba da ostvari on ili član njegovog domaćinstva.

Član 17v

(1) Evidencija o licima koja ne traže zaposlenje počinje da se vodi za pojedino lice danom njegovog prijavljivanja i davanja pisane izjave Zavodu, a prestaje kada se samo odjavi ili kad prestane potreba za korišćenjem prava radi kojeg se nalazi na evidenciji, u slučaju brisanja iz evidencije, kad navrši 65. godina života i u slučaju smrti.

(2) Lice o kome se vodi evidencija iz člana 17b. ovog zakona dužno je da svaku promjenu podataka prijavi Zavodu u roku od 15 dana od nastanka promjene.

5. Evidencija o potrebi za radnicima

Član 18

U evidenciji o potrebi za radnicima unose se podaci o poslovima koje treba da obavljaju radnici koji su potrebni poslodavcu.

Član 19

U evidenciji o potrebi za radnicima unose se podaci na osnovu prijave o potrebi za radnici koju poslodavac dostavlja Zavodu za zapošljavanje, u skladu sa propisima o radnim odnosima i propisima o zapošljavanju.

Prijava iz stava 1. ovog člana dostavlja se u roku od osam dana od dana donošenja odluke o potrebi zasnivanja radnog odnosa sa radnicima i utvrđivanja broja potrebnih radnika, odnosno od dana donošenja odluke o objavljivanju potrebe za radnicima.

Član 20

Evidencija o potrebi za radnicima sadrži podatke o sledećem:

1. nazivu poslodavca;

2. mestu i adresi poslodavca;

3. delatnosti poslodavca;

4. opisu poslova koje treba da obavlja radnik;

5. da li je poslodavcu potreban radnik ili pripravnik;

6. na koje vreme se zasniva radni odnos:

– na neodređeno vreme;

– na određeno vreme;

8. zanimanju koje treba da ima radnik;

9. školskoj spremi koju treba da ima radnik;

10. stručnom obrazovanju koje treba da ima radnik;

11. radnom iskustvu koje treba da ima radnik.

Član 21

Poslodavac dostavlja Zavodu za zapošljavanje izveštaj o zasnivanju radnog odnosa sa radnicima, koji sadrži podatke o sledećem:

1. nazivu poslodavca koji podnosi izveštaj;

2. mestu i adresi poslodavca;

3. broju i datumu podnošenja prijave o potrebi za radnicima;

4. datumu zasnivanja radnog odnosa;

5. načinu primanja radnika, odnosno pripravnika;

– posredovanjem Zavoda za zapošljavanje;

– bez posredovanja Zavoda za zapošljavanje;

– preuzimanjem radnika od drugog poslodavca.

Izveštaj iz stava 1. ovog člana podnosi se u roku od osam dana od dana zasnivanja radnog odnosa.

6. Evidencija o građanima Republike zaposlenim u inostranstvu

Član 22

U evidenciju o građanima Republike zaposlenim u inostranstvu unose se podaci o građanima Republike koji su otišli na rad u inostranstvo posredovanjem Zavoda za zapošljavanje ili bez njihovog posredovanja, kao i podaci o radnicima Republike koje poslodavac upućuje na rad u inostranstvo radi izvođenja investicionih radova u inostranstvu, odnosno po osnovu poslovno-tehničke saradnje sa inostranim poslovnim partnerima.

Član 23

Evidencija o građanima Republike zaposlenim u inostranstvu sadrži podatke o sledećem:

a) o radniku na radu u inostranstvu:

1. prezimenu i imenu, za udatu ženu i devojačkom prezimenu;

2. polu;

3. danu, mesecu i godini rođenja;

4. mestu rođenja (mesto, opština, republika-država),

5. poslednjem prebivalištu u republici (ulica i broj, mesto i opština);

6. bračnom stanju;

7. školskoj spremi;

8. stepenu stručnog obrazovanja;

9. zanimanju pre odlaska u inostranstvo;

10. radnom stažu do odlaska na rad u inostranstvo;

11. nazivu zemlje zaposlenja;

12. načinu zapošljavanja u inostranstvu;

– posredovanjem Zavoda za zapošljavanje;

– upućivanjem od poslodavca iz republike;

– na drugi način;

13. (brisano)

14. za članove uže porodice koje izdržava;

– koji su ostali u Republici-imenu i prezimenu, datumu rođenja, srodstvu i prebivalištu u Republici;

– koji se nalaze sa radnikom u zemlji zaposlenja – imenu i prezimenu, datumu rođenja, srodstvu i boravištu u i nostranstvu;

15. za članove porodice koji su osigurani na teret inostranog osiguranja:

– koji su ostali u Republici – imenu i prezimenu, datumu rođenja, srodstvu i prebivalištu u Republici;

– koji se sa radnikom nalaze u zemlji zaposlenja – imenu i prezimenu, datumu rođenja, srodstvu i boravištu u inostranstvu;

16. za putnu ispravu:

– broj;

– datum izdavanja;

– naziv organa koji je izdao ispravu;

– rok važenja;

17. datumu odlaska na rad u inostranstvo;

18. državljanstvu koje je radnik primio (ako je, pored državljanstva Republike odnosno Bosne i Hercegovine, primio i neko drugo državlja nstvo i datum primanja državljanstva);

19. nazivu (firmi) i adresi inostranog poslodavca;

20. zanimanju kojim se radnik bavi u inostranstvu;

21. mestu i adresi stana u zemlji zaposlenja;

22. nazivu i adresi inostranog nosioca osiguranja (bolesničke blagajne) kod koga je radnik socijalno osiguran;

23. datumu povratka sa rada iz inostranstva;

24. vremenu provedenom na radu u inostranstvu;

b) o posredovanju pri zapošljavanju:

1. da li radnik želi da mu Zavod posreduje radi zapošljavanja u Republici;

2. kakvo zaposlenje traži;

3. gde traži zaposlenje;

– na teritoriji Republike;

– van teritorije Republike;

4. poslovima za čije obavljanje se osposobio radom u inostranstvu;

5. stepenu stručne spreme koju je stekao radom u inostranstvu;

6. stručnom obrazovanju stečenom radom u inostranstvu;

7. datumu kada može da prihvati ponuđeno zaposlenje;

8. da li je radniku ponuđeno zaposlenje i koliko puta;

9. da li je radnik prihvatio-odbio ponuđeno zaposlenje;

10. datumu zaposlenja u Republici Srpskoj.

Član 24

Evidencija o građanima Republike zaposlenim u inostranstvu počinje za pojedinog građanina da se vodi danom njegovog upućivanja na privremeni rad u inostranstvo, odnosno prijavljivanja odlaska na privremeni rad u inostranstvo Zavodu, ili danom prijema pismene prijave o zaposlenju u inostranstvu, a prestaje da se vodi danom prijavljivanja povratka sa rada iz inostranstva, kao i u slučaju otpusta iz državljanstva Republi ke, penzionisanja ili smrti.

Član 25

https://www.anwalt-bih.de

Radi vođenja evidencije o građanima Republike zaposlenim u inostranstvu dužni su:

a) građanin

1. koji odlazi na rad u inostranstvo bez posredovanja Zavoda za zapošljavanje – da se najkasnije na osam dana pre odlaska prijavi Zavodu za zapošljavanje rad i davanja podataka o privremenom zaposlenju u inostranstvu;

2. koji se nalazi na radu u inostranstvu – da prilikom svakog produžavanja roka važenja pasoša podnese diplomatskom ili konzularnom predstavništvu Bosne i Hercegovine u zemlji zaposlenja pismenu prijavu o zaposlenju u inostranstvu;

3. koji se vraća sa rada iz inostranstva – da se najkasnije u roku od 15 dana od dama povratka iz inostranstva prijavi Zavodu za zapošljavanje radi davanja podataka o povratku sa rada iz inostranstva;

4. koji se nalazi na radu u inostranstvu, a želi da Zavod za zapošljavanje posreduje radi njegovog zapošljavanja, Zavodu za zapošljavanje podnese pismenu prijavu o posredovanju pri zapošljavanju.

b) preduzeće:

1. koje upućuje svoje radnike na radu inostranstvo – da Zavodu za zapošljavanje najkasnije osam dana pre dana odlaska radnika na rad u inostranstvo podnese pismenu prijavu o upućivanju radnika na rad u inostranstvo;

2. čiji se radnici vraćaju sa rada iz inostranstva- da Zavodu najkasnije u roku od 15 dana od dana povratka radnika iz inostranstva dostavi pismeni izveštaj o povratku radnika s rada iz inostranstva.

Član 26

Prijava o upućivanju radnika na rad u inostranstvo, odnosno izveštaj o povratku radnika sa rada u inostranstvu (član 25. ovog meseca) sadrži podatke o sledećem:

1. nazivu poslodavca koji podnosi prijavu, odnosno izveštaj;

2. mestu i adresi poslodavca;

3. delatnosti za koju je poslodavac registrovan;

4. ukupnom broju radnika zaposlenih kod poslodavca na dan podnošenja prijave, odnosno izveštaja;

5. osnovu po kome se radnici upućuju, odnosno osnovu po kome su bili upućeni na rad u inostranstvo (izvođenje investicionih radova, poslovno-tehnička saradnja i dr.)

6. ukupnom broju radnika koji se upućuju na rad u inostranstvo, odnosno koji se vraćaju sa rada iz inostranstva.

Prilikom dostavljanja izveštaja iz člana 25. pod b) tačka

2. ovog zakona, poslodavac čiji se radnici vraćaju s rada iz inostranstva dostavlja Zavodu za zapošljavanje i spisak radnika koji su se vratili sa rada iz inostranstva.

7. Evidencija o ponudama inostranih poslodavaca za zapošljavanje građana Republike u inostranstvu

Član 27

U evidenciji o ponudama inostranih poslodavaca za zapošljavanje građana Republike u inostranstvu, unose se podaci o ponudama za zapošljavanje građana Republike u inostranstvu, koji dostavljaju strani poslodavci, inostrani organi ili inostrane organizacije (u daljem tekstu: inostrani poslodavci).

Član 28

Evidencija o ponudama inostranih poslodavaca za zapošljavanje građana Republike u inostranstvu sadrži podatke o sledećem:

1. datumu prijema ponude;

2. nazivu države u kojoj se nalazi inostrani poslodavac;

3. nazivu i adresi inostranog poslodavca;

4. delatnosti inostranog poslodavca;

5. broju radnika koje inostrani poslodavac traži, po zanimanjima i kvalifikacijama;

6. roku za realizaciju ponuda;

7. broj u upućenih radnika iz Republike;

8. razlozima zbog kojih ponuda u celini ili delimično nije realizovana.

8. Evidencija o stranim državljanima i licima bez državljanstva, zaposlenim u Republici

Član 29

U evidenciji o stranim državljanima i licima bez državljanstva zaposlenim u Republici unose se podaci o stranom državljaninu i licu bez državljanstva (u daljem tekstu: stranci) koji radni odnos zasnivaju na teritoriji Republike, odnosno koji se prijave Zavodu radi traženja zaposlenja.

Član 30

Evidencija o strancima zaposlenim u Republici sadrži podatke o sledećem:

1. prezimenu i imenu;

2. polu;

3. danu, mesecu i godini rođenja;

4. nazivu države i mestu rođenja;

5. državljanstvu;

6. bračnom stanju:

7. školskoj spremi;

8. zanimanju (specijalnosti);

9. zemlji iz koje je stranac došao;

10. datumu dolaska;

11. datum prijave boravka,

12. datum izdavanja odobrenja za rad.

13. nazivu i adresi poslodavca kod koga je stranac zaposlen;

14. da li se stranac zaposlio kao:

– angažovan od poslodavca;

– koji je došao da se zaposli u Republici;

– koji uživa politički azil;

– rođen na teritoriji Republike;

– član porodice lica zaposlenog u stranom diplomatskom ili konzularnom predstavništvu u Republici;

– ostalo:

15. datumu zasnivanja radnog odnosa, odnosno uvođenja u evidenciju o licima koja traže zaposlenje;

16. datumu prestanka radnog odnosa, odnosno brisanja iz evidencije o licima koja traže zaposlenje;

17. adresi najbliže rodbine stranca u inostranstvu.

Član 31

Prijava o strancu zaposlenom u Republici podnosi se u roku od osam dana od dana zasnivanja radnog odnosa.

Prijava o promeni podataka o strancu zaposlenom u Republici dostavlja se u roku od tri dana od dana nastanka promene.

Pri java o prestanku rada stranca podnosi se u roku od osam dana od dana prestanka radnog odnosa.

Član 32

Evidencija o stranim državljanima i licima bez državljanstva zaposlenim u Republici počinje za pojedinog stranog državljanina da se vodi danom prijema prijave o zaposlenju stranog državljanina, odnosno danom prijavljiva nja stranog državljanina Zavodu za zapošljavanje, a prestaje da se vodi danom prijema prijave o prestanku rada stranog državljanina.

Podatke o stranom državljaninu za koga prestane da se vodi evidencija o stranim državljanima i licima bez državljanstva zaposlenim u Republici, Zavod za zapošljavanje čuva kao dokument trajne vrednosti.

9. Evidencija a osiguranicima i uživaocima prava iz zdravstvenog osiguranja

Član 33

U evidenciji o osiguranicima i uživaocima prava iz zdravstvenog osiguranja unose se podaci o osiguranicima i osiguranim licima po propisima o zdravstvenom osiguranju (u daljem tekstu: osiguranici).

U evidenciju iz stava 1. ovog člana ne unose se podaci o građanima Republike privremeno zaposlenim u inostranstvu, o vojnim osiguranicima k privremeno nezaposlenim licima-korisnicima prava iz zdravstvenog osiguranja.

Član 34

Evidencija o osiguranicima i uživaocima prava iz zdravstvenog osiguranja sadrži podatke o sledećem:

a) o osiguraniku – nosiocu prava

1. prezimenu i imenu;

2. matičnom broju;

3. polu;

4. danu, mesecu i godini rođenja;

5. prebivalištu i adresi (mesto, opština i republika-država);

6. zanimanju;

7. školskoj spremi;

8. osnovu osiguranja;

9. kategoriji osiguranja (zaposleni, poljoprivrednici, penzioneri, budžet):

10) o statusu osiguranika (aktivan pasivan)

b) o obvezniku uplate doprinosa:

1. naziv i adresa;

2. registarski broj;

3. delatnost.

v) o osiguranim članovima porodice:

1. imenu i prezimenu;

2. polu;

3. danu, mesecu i godini rođenja;

4. zanimanju;

5. srodstvu sa osiguranikom.

6) o statusu osiguranog lica (aktivan, pasivan)

g) o korišćenju prava:

1. broju dana nesposobnosti, odnosno sprečenosti zarad za koje se prima naknada plate iz sredstava Javnog fonda za zdravstveno osiguranje;

2. isplaćenom iznosu naknade za vreme nesposobnosti, odnosno sprečenosti za rad;

3. broju dana lečenja u stacionarnoj zdravstvenoj ustanovi;

4. broju prvih i ponovnih poseta ambulantnoj i dispanzerskoj zdravstvenoj ustanovi.

Član 35

Evidencija o osiguranicima i uživaocima prava iz zdravstvenog osiguranja vodi se o pojedinom osiguraniku na osnovu prijavljivanja na osiguranje, odnosno odjavljivanja osiguranja i na osnovu izveštaja o nesposobnosti, odnosno sprečenosti za rad i o lečenju u stacionarnim zdravstvenim ustanovama u skladu sa Zakonom o zdravstvenom osiguranju.

10. Evidencija o članovima porodica građana Republike zaposlenih u inostraistvu-korisnicima zdravstvene zaštite

Član 36

U evidenciju o članovima porodica građana Republike zaposlenih u inostranstvu-korisnicima zdravstvene zaštite unose se podaci o građanima Republike zaposlenim u inostranstvu i članovima njihove porodice sa stalnim prebivalištem u Republici koji koriste prava iz zdravstvenog osiguranja na teret inostranog nosioca zdravstvenog osiguranja.

Član 37

Evidencija iz člana 36. ovog zakona sadrži podatke o sledećem:

a) o osiguraniku:

1. prezimenu i imenu;

2. polu,

3. danu, mesecu i godini rođenja;

4. prebivalištu u Republici (mesto, opština);

5. mestu i adresi u inostranstvu;

6. nazivu države u kojoj je zaposlen;

7. nazivu i adresi inostranog nosioca zdravstvenog osiguranja;

8. datumu početka prava na osiguranje;

9. datumu prestanka prava na osiguranje;

10. razlogu prestanka prava na osiguranje.

b) o članovima porodica osiguranika sa stalnim prebivalištem u Republici-korisnicima prava na zdravstvenu zaštitu;

1. imenu i prezimenu;

2. polu;

3. danu, mesecu i godini rođenja;

4. srodstvu sa nosiocem prava;

5. prebivalištu u Republici.

v) podatke o izdatim primljenim ispravama u vezi sa korišćenjem prava

Član 38

Evidencija o članovima porodica građana Republike zaposlenim u inostranstvu-korisnicima zdravstvene zaštite vodi se na osnovu isprava utvrđenih konvencijama o socijalnom osiguranju i drugim međudržavnim sporazumima, koje inostrani nosilac osiguranja dostavlja Javnom fondu za zdravstveno osiguranje.

Evidencija o članovima porodica građana Republike zaposlenih u inostranstvu-korisnicima zdravstvene zaštite počinje da se vodi danom prijema isprava iz stava 1. ovog člana, a prestaje da se vodi danom prestanka prava na korišćenje zdravstvene zaštite.

Podatke o osiguranicima i članovima njihovih porodica Javni fond za zdravstveno osiguranje čuva kao dokumentaciju trajne vrednosti,

III – VOĐENjE EVIDENCIJA I DOSTAVLjANjE IZVEŠTAJA

Član 39

Vođenje evidencija u oblasti rada i zdravstvenog osiguranja ustanovljenih ovim zakonom vrši se upisivanjem podataka u sredstva za vođenje evidencija (kartoteke, knjige, obrasce i dr.).

Vrstu, oblik i sadržinu sredstava za vođenja evidencija, kao i rokove za podnošenje prijava i izveštaja određenih ovim zakonom, propisuje ministarstvo nadležno za poslove rada.

IV – KAZNENE ODREDBE

Član 40

Novčanom kaznom od 1.000 do 5.000 KM kazniće se za prekršaj poslodavac ako ne vodi ili neuredno vodi evidencije iz čl. 6.11. i 14. ovog zakona.

Za radnje iz stava 1. ovog člana kazniće se za prekršaj novčanom kaznom od 500 do 1.500 KM odgovorno lice kod poslodavca.

Član 41

Novčanom kaznom od 1.000 do 5.000 KM kazniće se za prekršaj poslodavac ako u propisanom roku ne dostavi urednu prijavu, odnosno izveštaj iz čl. 19, 25. i 31. ili ako ne vodi propisane evidencije iz člana 39. ovog zakona.

Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se novčanom kaznom od 500 do 1.500 KM odgovorno lice kod poslodavca.

Član 42

Novčanom kaznom od 1.000 do 4.000 KM kazniće se za prekršaj građanin koji koristi dopunski rad drugih radnika, ako ne vodi ili neuredno vodi evidencije iz čl. 6, 11. i 14. ovog zakona, odnosno ako u propisanom roku ne dostavi urednu prijavu odnosno izveštaj iz čl.19, 21. i 31. ovog zakona.

Član 43

Novčanom kaznom od 500 do 1.500 KM kazniće se za prekršaj pojedinac:

1. ako neprijavi promenu podataka upisanih u evidenciju (čl.10. i 17. stav 2. ovog zakona);

2. koji ne podnese propisanu prijavu o zaposlenju u inostranstvu (član 25. pod a) tačka 2. ovog zakona.

Novčanom kaznom iz stava 1. ovog člana kazniće se prekršaj i lice ovlašćeno za vođenje evidencije koje u evidenciju upiše netačne podatke.

IVa. NADZOR

Član 43a

Nadzor nad primjenom ovog zakona vrši Republička uprava za inspekcijske poslove.

V – PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE

Član 44

Poslodavac čiji se radnici zateknu na radu u inostranstvu na dan stupanja na snagu ovog zakona dužan je da za te radnike prijavu iz člana 25. pod b) tačka 1. ovog zakona podnese Zavodu za zapošljavanje u roku od 60 dana od dana početka primenjivanja ovog zakona.

Član 45

(brisano)

Član 46

Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o evidencijama u oblasti rada (“Službeni list SFRJ”, broj 2/77).

Član 47

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u “Službenom glasniku Republike Srpske”.

Zakon o državnim službenicima Republike Srpske

ePravo.ba

5. Januara 2020.

ZAKON O DRŽAVNIM SLUŽBENICIMA Republike Srpske

(“Sl. glasnik RS”, br. 118/2008, 117/2011, 37/2012 i 57/2016)

I – OSNOVNE ODREDBE

Član 1

(1) Ovim zakonom uređuju se radno-pravni status državnih službenika u republičkim organima uprave Republike Srpske (u daljem tekstu: republički organi uprave); prava i dužnosti; radna mjesta državnih službenika; zapošljavanje i popunjavanje upražnjenih radnih mjesta; ocjenjivanje i napredovanje; stručno osposobljavanje i usavršavanje i stručni ispit; pripravnici i volonteri u republičkim organima uprave; disciplinska i materijalna odgovornost; prestanak radnog odnosa; zaštita prava iz radnog odnosa; kadrovski plan; vođenje centralne evidencije; druga prava iz radnog odnosa i status i nadležnost Odbora državne uprave za žalbe (u daljem tekstu: Odbor).

(2) Pojedina prava i dužnosti državnih službenika mogu se posebnim zakonom urediti i na drugačiji način, ako to proizlazi iz prirode njihovih poslova (oblast unutrašnjih poslova, inspekcijski poslovi i sl.).

Član 2

(1) Poslove iz djelokruga republičkih organa uprave obavljaju državni službenici i namještenici kao zaposleni bez statusa državnog službenika.

(2) Državni službenik je lice sa visokom stručnom spremom koje je zaposleno u organu republičke uprave i obavlja poslove osnovne djelatnosti organa republičke uprave. Izuzetno, državni službenik je i lice sa završenom višom i srednjom stručnom spremom u skladu sa uredbom Vlade iz člana 27. stav 2. ovog zakona.

(3) Poslovi osnovne djelatnosti republičkih organa uprave su: normativno-pravni poslovi; izvršavanje zakona i drugih propisa; odlučivanje u upravnom postupku; inspekcijski nadzor i ostali stručni poslovi republičkih organa uprave.

(4) Namještenik je lice koje je zaposleno u republičkom organu uprave i obavlja: administrativne, računovodstveno-finansijske ili pomoćno-tehničke poslove čije obavljanje je potrebno radi obavljanja poslova iz djelokruga republičkih organa uprave.

(5) Odredbe ovog zakona primjenjuju se i na zaposlene u stručnoj službi: Vlade Republike Srpske (u daljem tekstu: Vlada) i Pravobranilaštva Republike Srpske (u daljem tekstu: Pravobranilaštvo), ako posebnim zakonom nije drugačije uređeno.

(6) Gramatički izrazi upotrijebljeni u ovom zakonu za označavanje muškog ili ženskog roda, podrazumijevaju oba roda.

Član 3

Prava i dužnosti poslodavca vrši rukovodilac republičkog organa uprave (u daljem tekstu: rukovodilac organa), ako posebnim zakonom nije drugačije uređeno.

Član 4

(1) Struktura državnih službenika treba okvirno da odražava nacionalnu strukturu stanovništva prema posljednjem popisu stanovništva.

(2) Nacionalna pripadnost državnog službenika određuje se na osnovu dobrovoljnog izjašnjavanja.

Član 5

(1) Prilikom obavljanja poslova državni službenici su dužni da se pridržavaju principa profesionalnosti, nepristrasnosti, odgovornosti, poštenja, transparentnosti, efikasnosti i ekonomičnosti, u skladu sa kodeksom ponašanja državnog službenika.

(2) Kodeks iz stava 1. ovog člana donosi Vlada na prijedlog Agencije za državnu upravu (u daljem tekstu: Agencija).

Član 6

(1) Državni službenik dužan je da postupa u skladu sa Ustavom, zakonom i drugim propisima, prema pravilima struke i politički neutralno.

(2) Državni službenici ne mogu biti osnivači, niti članovi organa političkih stranaka.

(3) Državni službenik ne smije u obavljanju poslova svog radnog mjesta izražavati i zastupati politička uvjerenja.

(4) Niko ne smije vršiti uticaj na državnog službenika da čini nešto što je suprotno važećim propisima.

Član 7

Rukovodioci organa i državni službenici u obavljanju svojih poslova su dužni da poštuju principe jednakih mogućnosti i različitosti i neće vršiti diskriminaciju u odnosu na rasu, pol, jezik, nacionalnu pripadnost, vjeroispovijest, socijalno porijeklo, rođenje, obrazovanje, imovno stanje, političko i drugo uvjerenje, društveni položaj ili drugo lično svojstvo.

Član 8

(1) Svi državni službenici su jednaki u svojim pravima i obavezama utvrđenim zakonom, po osnovu rada i imaju pravo na:

a) stalno zaposlenje, osim ako ovim zakonom nije drugačije uređeno,

b) zaštitu svog fizičkog i moralnog integriteta tokom obavljanja službenih dužnosti,

v) korektan odnos nadređenih prema njemu, uz poštovanje njegovog moralnog integriteta i ljudskog dostojanstva,

g) pošten i pravedan tretman u kadrovskoj politici, bez obzira na: starosnu dob, invalidnost, pol, vjersku i nacionalnu pripadnost i politička opredjeljenja,

d) pravo na uslove rada koji mu neće ugroziti život i zdravlje, na tehničke i druge uslove potrebne za rad i na zaštitu od prijetnji, napada i svih vrsta ugrožavanja bezbjednosti na radu i

đ) pravo žalbe na rješenje kojim se odlučuje o njegovim pravima i dužnostima, ako žalba ovim zakonom nije izričito isključena.

(2) Rukovodilac organa dužan je da na zahtjev državnog službenika preduzme mjere za zaštitu njegove bezbjednosti na radu.

Član 9

Na prava i dužnosti državnih službenika koja nisu uređena ovim zakonom primjenjuju se opšti propisi o radu i kolektivni ugovor.

II – PRAVA I DUŽNOSTI DRŽAVNIH SLUŽBENIKA

1. Prava državnih službenika

Član 10

Državni službenik ima pravo na:

a) platu i naknadu u skladu sa važećim propisima,

b) odmore i odsustvo,

v) stručno obrazovanje i profesionalno usavršavanje,

g) osnivanje ili učlanjenje u sindikat ili profesionalno udruženje, u skladu sa zakonima,

d) štrajk u skladu sa zakonom i

đ) druga prava uređena zakonom.

Član 11

Državni službenik ima pravo na platu i naknade prema zakonu kojim se uređuju plate za državne službenike.

Član 12

Državni službenik koji radi puno radno vrijeme ima pravo na odmor u toku radnog vremena u trajanju od 30 minuta.

Član 13

Državni službenik ima pravo na sedmični odmor u trajanju od najmanje 24 časa neprekidno.

Član 14

(1) Državni službenik koji ima najmanje šest mjeseci neprekidnog radnog staža ima pravo na godišnji odmor u trajanju od najmanje 20 radnih dana. U godišnji odmor se ne uračunavaju subota, nedjelja, dani republičkih praznika i drugi dani za koje je zakonom, odnosno aktom Vlade određeno da se ne radi.

(2) Godišnji odmor iz stava 1. ovog člana uvećava se po osnovu radnog staža i drugim osnovima u skladu sa kolektivnim ugovorom.

Član 15

Državni službenik koji nije navršio šest mjeseci neprekidnog radnog staža ima pravo na godišnji odmor u trajanju od jednog radnog dana za svaki navršeni mjesec rada.

Član 16

(1) Godišnji odmor se po pravilu koristi u cijelosti.

(2) Godišnji odmor može se koristiti u dijelovima, u skladu sa mogućnostima i potrebama republičkih organa uprave, s tim što prvi dio godišnjeg odmora mora trajati najmanje dvije radne sedmice, dok drugi dio odmora državni službenik mora iskoristiti najkasnije do 30. juna naredne kalendarske godine.

(3) Prilikom raspoređivanja godišnjeg odmora može se uzeti u obzir zahtjev državnog službenika.

Član 16a

(1) Državni službenik kojem prestane radni odnos radi prelaska na rad kod drugog poslodavca za tu kalendarsku godinu koristi godišnji odmor kod poslodavca kod kojeg je stekao pravo, i to prije prestanka radnog odnosa.

(2) Državnom službeniku kojem prestaje radni odnos zbog ispunjavanja uslova za odlazak u starosnu penziju ili kojem prestaje radni odnos na određeno vrijeme poslodavac je dužan da obezbijedi korišćenje godišnjeg odmora prije prestanka radnog odnosa, odnosno sticanja uslova za starosnu penziju.

(3) Ako državni službenik iz st. 1. i 2. ovog člana krivicom poslodavca, u cijelosti ili djelimično, ne iskoristi godišnji odmor, ima pravo na naknadu štete u visini prosječne plate ostvarene u prethodna tri mjeseca, utvrđene opštim aktom ili ugovorom o radu

Član 17

Prilikom ostvarivanja prava na godišnji odmor i drugih prava čije ostvarivanje zavisi od neprekidnog rada, sva odsustvovanja sa rada za koja je državni službenik ostvario naknadu plate ne smatraju se prekidom u radu.

Član 18

(1) Državni službenik ima pravo da uz naknadu plate odsustvuje sa posla u sljedećim slučajevima: stupanja u brak, rođenja djeteta, dobrovoljnog davanja krvi, teže bolesti ili smrti člana porodice i u drugim slučajevima određenim kolektivnim ugovorom.

(2) Plaćeno odsustvo iz stava 1. ovog člana ne može biti duže od pet radnih dana u toku jedne kalendarske godine, osim u slučaju smrti člana porodice, ukoliko kolektivnim ugovorom nije određeno drugačije.

(3) Dužina plaćenog odsustva iz stava 1. ovog člana utvrdiće se kolektivnim ugovorom.

(4) Državni službenik, u slučaju potrebe, može u toku kalendarske godine koristiti plaćeno odsustvo po više osnova.

(5) Poslodavac može, na zahtjev državnog službenika, odobriti plaćeno odsustvo duže od pet radnih dana u toku kalendarske godine u opravdanim slučajevima.

(6) Uz zahtjev za korišćenje plaćenog odsustva po svim osnovima potrebno je priložiti odgovarajući dokaz o postojanju slučaja za koji se traži plaćeno odsustvo.

(7) Članom porodice, u smislu stava 1. ovog člana, smatraju se bračni i vanbračni supružnici, njihova djeca (bračna, vanbračna i usvojena), pastorčad, djeca uzeta pod starateljstvo i druga djeca bez roditelja uzeta na izdržavanje, majka, otac, očuh, maćeha, usvojilac, a djed i baba po majci i po ocu, braća i sestre, ako žive u zajedničkom domaćinstvu.

Član 19

(1) Poslodavac je dužan da državnom službeniku, na njegov zahtjev, odobri odsustvo sa rada do tri dana u toku kalendarske godine radi zadovoljavanja njegovih vjerskih, odnosno nacionalno-tradicijskih potreba, bez prava na naknadu plate, ukoliko posebnim zakonom nije drukčije određeno.

(2) Poslodavac može državnom službeniku, na njegov pismeni zahtjev, odobriti neplaćeno odsustvo i u sljedećim slučajevima:

a) stručnog ili naučnog usavršavanja u inostranstvu i

b) njege teško oboljelog člana porodice.

(3) Neplaćeno odsustvo iz stava 2. ovog člana može trajati do tri mjeseca, osim u slučajevima stručnog ili naučnog usavršavanja u inostranstvu, koje može trajati do jedne godine.

(4) Za vrijeme neplaćenog odsustva prava i obaveze državnog službenika po osnovu rada miruju, a troškove penzijskog i invalidskog osiguranja snosi korisnik neplaćenog odsustva.

Član 20

(1) Puno radno vrijeme državnog službenika iznosi 40 časova sedmično, raspoređenih na pet radnih dana, izuzev subote i nedjelje.

(2) Skraćeno radno vrijeme državnog službenika određuje se u skladu sa zakonom.

(3) Prekovremeni rad državnih službenika može se uvesti u slučajevima neplaniranog povećanja obima posla, u prilikama prouzrokovanim višom silom i u drugim slučajevima utvrđenim zakonom.

(4) Prekovremeni rad može trajati najviše deset časova sedmično, odnosno 150 časova u toku jedne kalendarske godine.

2. Dužnosti državnih službenika

Član 21

(1) Državni službenik dužan je da izvršava poslove i zadatke radnog mjesta i usmene ili pisane naloge nadležnog rukovodioca.

(2) Izuzetno od stava 1. ovog člana, državni službenik nije dužan da izvrši usmeni nalog kada smatra da je suprotan pozitivnim propisima, pravilima struke, kodeksu ponašanja ili da njegovo izvršenje može prouzrokovati štetu, i u tom slučaju u pisanom obliku saopštava nadležnom rukovodiocu razloge neizvršavanja usmenog naloga.

(3) Ukoliko državni službenik postupi u skladu sa stavom 2. ovog člana, dužan je da izvrši nalog koji nadležni rukovodilac ponovi u pisanom obliku, čime se oslobađa odgovornosti za slučaj nastupanja štetnih posljedica.

(4) Državni službenik dužan je da odbije izvršenje naloga ako bi to predstavljalo krivično djelo i o tome pisano obavještava rukovodioca organa, odnosno organ koji nadzire rad republičkog organa uprave, ako je nalog izdao rukovodilac organa.

(5) Prilikom učešća u radu i komunikaciji sa organima i institucijama izvan republičkih organa uprave Republike Srpske državni službenik dužan je da zatraži stav rukovodioca organa koji je dužan da traženi stav dostavi u pisanom obliku.

(6) O radu i komunikaciji sa organima i institucijama iz stava 5. ovog člana državni službenik dužan je da dostavi pisani izvještaj rukovodiocu organa.

(7) Državni službenik dužan je da čuva službenu ili Drugu tajnu utvrđenu zakonom ili drugim propisom i da čuva kao tajnu sve podatke koje je saznao u toku postupka o strankama i njihovim pravima, obavezama i pravnim interesima, u skladu sa zakonom.

(8) Rukovodilac organa može državnog službenika osloboditi obaveze čuvanja službene ili druge tajne u sudskom ili upravnom postupku ako je riječ o podacima bez kojih u tom postupku nije moguće utvrditi činjenično stanje i donijeti zakonitu odluku.

(9) Državni službenik dužan je da sa dužnom pažnjom koristi imovinu koja mu je povjerena u svrhu obavljanja njegovih dužnosti i ne smije je koristiti za postizanje ličnog interesa ili za druge nezakonite aktivnosti.

3. Sukob interesa

Član 22

(1) Sukob interesa postoji u situacijama u kojima državni službenik ima privatni interes koji može uticati na nepristrasno i objektivno vršenje njegove dužnosti.

(2) Pod privatnim interesom državnog službenika podrazumijeva se korist ili privilegija koju on ili član njegove uže porodice mogu ostvariti s obzirom na poslove koje on obavlja.

Član 22a

(1) Lice koje se bavi samostalnom djelatnošću nalazi se u sukobu interesa i ne može zasnovati radni odnos u statusu državnog službenika u republičkom organu uprave.

(2) Ukoliko je državni službenik prilikom prijema u radni odnos prećutao postojanje sukoba interesa, rukovodilac organa je dužan da pokrene disciplinski postupak.

Član 22b

(1) U slučaju da sukob interesa nastupi u toku trajanja radnog odnosa, državni službenik dužan je da se u roku od sedam dana od dana nastanka razloga koji su doveli do sukoba interesa izjasni da li će ih otkloniti.

(2) Ako se državni službenik izjasni da će otkloniti razloge koji su doveli do sukoba interesa, dužan je da ih u roku od 15 dana od dana davanja izjave iz stava 1. ovog člana otkloni.

(3) Ukoliko državni službenik nije u propisanom roku otklonio razloge koji dovode do sukoba interesa, rukovodilac organa dužan je da pokrene disciplinski postupak.

Član 23

(1) Državni službenik ne smije obavljati dužnosti, aktivnosti ili biti na položaju koji dovodi do sukoba interesa sa njegovim službenim dužnostima, a naročito:

a) biti osnivač ili član organa političke stranke u toku trajanja svojstva državnog službenika ili

b) biti član upravnog odbora, nadzornog odbora ili drugog organa upravljanja pravnog lica, izuzev ako ga imenuje Vlada ili drugi republički organ uprave ili Narodna skupština prema posebnom propisu,

v) obavljati funkciju odbornika ili poslanika, niti izvršnu funkciju u organima vlasti Republike i jedinica lokalne samouprave.

(2) Državnom službeniku je zabranjeno da zahtijeva ili prima poklone za ličnu korist, korist porodice ili organa, radi povoljnog rješenja predmeta upravnog ili drugog postupka.

(3) Državni službenik ne smije nuditi, ni davati poklone ili druge koristi drugom državnom službeniku, njegovom srodniku ili bračnom, odnosno vanbračnom drugu, radi ostvarivanja vlastite koristi.

(4) Državni službenik za vrijeme radnog vremena ne smije podsticati ostale državne službenike da se uključe u rad političke stranke.

(5) Državni službenik ne smije donositi odluke, odnosno učestvovati u donošenju odluka koje utiču na finansijski ili drugi interes njegovog bračnog ili vanbračnog druga, djeteta ili roditelja.

(6) U slučaju postojanja sukoba, Vlada ili rukovodilac organa po sprovedenom postupku razrješava dužnosti državnog službenika i prestaje mu radni odnos.

Član 24

(1) Državni službenik može:

a) biti član upravnih i drugih odbora humanitarnih organizacija,

b) biti član upravnih i drugih odbora sportskih klubova, društava i saveza, kao i drugih sportskih asocijacija,

v) obavljati aktivnosti na seminarima i savjetovanjima i u projektima nevladinih i drugih sličnih ustanova i organizacija i

g) baviti se naučnoistraživačkim radom, obavljati aktivnosti predavača na školskim ustanovama na svim nivoima obrazovanja, vršiti obuku i stručno usavršavanje.

(2) Vlada posebnom uredbom utvrđuje uslove i slučajeve u kojima se može dati odobrenje državnom službeniku u republičkom organu uprave da obavlja dodatnu aktivnost.

(3) O zahtjevu državnog službenika za davanje odobrenja odlučuje se rješenjem.

Član 24a

Državni službenik u svom radu ne smije slijediti instrukcije političkih stranaka i za vrijeme radnog vremena na bilo koji način podsticati druga lica da se uključe u rad političke stranke.

III – RADNA MJESTA DRŽAVNIH SLUŽBENIKA

Član 25

Radna mjesta državnih službenika su rukovodeća radna mjesta za čije je postavljenje i razrješenje nadležna Vlada i radna mjesta državnih službenika za koja je nadležan rukovodilac organa u skladu sa ovim zakonom.

Član 26

(1) Rukovodeće državne službenike (pomoćnik ministra, sekretar ministarstva, rukovodilac republičke uprave, republičke upravne organizacije, njihovi zamjenici i pomoćnici, glavni republički inspektor, sekretar u Agenciji) postavlja Vlada na osnovu javnog konkursa.

(2) Poslije sprovedenog javnog konkursa i nakon što Agencija potvrdi da je javni konkurs sproveden u skladu sa zakonom Vlada postavlja državne službenike iz stava 1. ovog člana na period od pet godina sa mogućnošću obnove mandata, po proceduri iz stava 1. ovog člana.

(3) Akt o postavljenju objavljuje se u “Službenom glasniku Republike Srpske”.

Član 27

(1) Radna mjesta državnih službenika u republičkim organima uprave su:

a) pomoćnik ministra, sekretar ministarstva, rukovodilac republičke uprave i republičke upravne organizacije,

b) zamjenik i pomoćnik rukovodioca republičke uprave, republičke upravne organizacije, glavni republički inspektor i sekretar u Agenciji,

v) inspektor,

g) interni revizor,

d) stručni savjetnik,

đ) rukovodilac unutrašnje organizacione jedinice,

e) viši stručni saradnik i

ž) stručni saradnik.

(2) Vlada uredbom propisuje kategorije državnih službenika i njihova zvanja i kriterijume za analitičku procjenu radnih mjesta.

Član 28

(1) Organizacija i sistematizacija radnih mjesta u republičkom organu uprave uređuje se aktom koji donosi rukovodilac organa.

(2) Na akte iz stava 1. ovog člana saglasnost daje Vlada.

(3) Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u republičkom organu uprave (u daljem tekstu: pravilnik), a u skladu sa uredbom Vlade iz člana 27. stav 2., utvrđuju se, između ostalog, osnovne i unutrašnje organizacione jedinice, radna mjesta, potreban broj državnih službenika i namještenika na svakom radnom mjestu i opšti i posebni uslovi za radno mjesto državnog službenika i namještenika.

(4) Pravilnik mora biti usklađen sa kadrovskim planom organa republičke uprave.

IV – ZAPOŠLjAVANjE I POPUNjAVANjE UPRAŽNjENIH RADNIH MJESTA

1. Uslovi za zapošljavanje

Član 29

(1) U republičkom organu uprave na radnom mjestu državnog službenika može biti zaposleno lice koje ispunjava:

a) opšte uslove:

1) da je državljanin Republike Srpske ili BiH,

2) da je stariji od 18 godina,

z) da ima opštu zdravstvenu sposobnost,

4) da nije osuđivan za krivično djelo na bezuslovnu kaznu zatvora od najmanje šest mjeseci ili za krivično djelo koje ga čini nepodobnim za obavljanje poslova u republičkom organu uprave,

5) da nije otpušten iz organa uprave kao rezultat disciplinske mjere na bilo kojem nivou vlasti u BiH tri godine prije objavljivanja konkursa,

b) da ispunjava i druge uslove utvrđene zakonom, drugim propisima ili aktom o organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u republičkom organu uprave i

6) posebne uslove:

1) odgovarajuća školska sprema,

2) položen stručni ispit za rad u republičkim organima uprave,

3) radno iskustvo u traženom stepenu obrazovanja.

(2) Pri zapošljavanju u republički organ uprave kandidatima su pod jednakim uslovima dostupna sva radna mjesta državnog službenika.

(3) Uslovi iz stava 1. ovog člana primjenjuju se i na namještenike, osim uslova iz stava 1. tačka b) podtačka 2).

Član 30

Za zapošljavanje i popunjavanje upražnjenih radnih mjesta potrebno je da je radno mjesto sistematizovano pravilnikom i da odgovara kadrovskom planu republičkog organa uprave, za tekuću godinu.

2. Zasnivanje radnog odnosa

Član 31

Zasnivanje radnog odnosa u republičkim organima uprave vrši se putem javnog konkursa.

Član 32

(1) Na zahtjev i u ime republičkog organa uprave javni konkurs raspisuje i objavljuje Agencija u sredstvima javnog informisanja, a konkurs ostaje otvoren 15 dana od dana objavljivanja u dnevnim novinama.

(2) Javni konkurs sadrži uslove za zapošljavanje na radnom mjestu državnog službenika navedene u članu 29. ovog zakona.

(3) Postupak izbora kandidata za državne službenike koje postavlja Vlada rukovodilac organa dužan je da pokrene najkasnije 60 dana prije isteka mandata licu koje je postavljeno na to radno mjesto.

Član 33

(1) Uz prijavu na javni konkurs kandidati su dužni da prilože dokaze o ispunjavanju opštih i posebnih uslova.

(2) Neblagovremene, nedopuštene, nerazumljive ili nepotpune prijave, na prijedlog konkursne komisije (u daljem tekstu: komisija) odbacuje Agencija zaključkom protiv koga je dopuštena posebna žalba.

(3) Kandidati koji ne ispunjavaju uslove iz javnog konkursa ne pozivaju se na intervju, o čemu će na prijedlog komisije odlučiti Agencija zaključkom, protiv koga je dopuštena posebna žalba.

(4) Žalba se podnosi Odboru u roku od tri dana od dana prijema zaključka.

(5) Odbor odlučuje o žalbi u roku od deset dana od dana prijema žalbe, a žalba odgađa izvršenje zaključka.

Član 34

(1) Za sprovođenje postupka izbora državnog službenika putem javnog konkursa Agencija imenuje komisiju za izbor kandidata.

(2) Komisiju sačinjava pet članova, od kojih su tri člana državni službenici iz republičkih organa uprave na koje se javna konkurencija odnosi i koji imaju najmanje isti stepen školske spreme koja je propisana za radno mjesto koje se popunjava. Dva člana komisije imenuju se sa liste koju Agencija utvrđuje i objavljuje u “Službenom glasniku Republike Srpske” nakon sprovedene procedure izbora članova komisije, a na osnovu kriterijuma koje utvrdi Vlada.

(3) Komisija će po mogućnosti odražavati proporcionalnu nacionalnu i polnu zastupljenost.

(4) Ako u organu za koji se sprovodi javna konkurecija nema zaposlenih državnih službenika sa odgovarajućim stepenom školske spreme, rukovodilac organa može zatražiti da ih predloži rukovodilac organa u čijem sastavu se nalazi, odnosno Vlada za one republičke uprave i republičke upravne organizacije koje za svoj rad odgovaraju Vladi.

(5) U slučaju izbora kandidata za rukovodioca republičke uprave ili republičke upravne organizacije tri člana komisije predlaže rukovodilac organa u čijem su sastavu, odnosno Vlada za one republičke uprave i republičke upravne organizacije koje za svoj rad odgovaraju Vladi.

(6) Komisije biraju predsjedavajućeg između svojih članova i donose poslovnik o radu većinom glasova svojih članova.

(7) Postupak za prijem državnog službenika podrazumijeva provjeru ispunjavanja uslova javnog konkursa i ulazni intervju sa kandidatom.

(8) Agencija mora sprovesti postupak izbora kandidata u roku od 60 dana računajući od dana isteka konkursnog roka.

(9) Postupak postavljenja mora se završiti najkasnije u roku od 30 dana od dana prijema prijedloga Agencije, za državne službenike koje postavlja Vlada, a za ostale državne službenike u roku od 15 dana od dana prijema prijedloga Agencije.

Član 35

(1) U slučaju postojanja sukoba interesa (srodnik po krvi u pravoj liniji, u pobočnoj liniji do četvrtog stepena zaključno, bračni drug ili srodnik po tazbini do drugog stepena zaključno pa i onda kada je brak prestao, prijateljski odnosi, pristrasnost na nacionalnoj, vjerskoj i drugoj osnovi), a koji može dovesti u pitanje objektivnost i nepristrasnost rada, član komisije ne može učestovati u radu komisije.

(2) Sastav komisije i spisak kandidata koji ispunjavaju uslove javnog konkursa, Agencija će učiniti dostupnim putem Internet stranice Agencije, tri dana prije zakazanog intevjua.

Član 36

(1) U sprovođenju postupka za izbor državnog službenika komisija vrši izbor kandidata na isti način za sve kandidate koji se prijavljuju za isto upražnjeno radno mjesto.

(2) Agencija objavljuje rezultate javne konkurencije na Internet stranici Agencije.

Član 37

(1) Bliža pravila i procedure javne konkurencije za zapošljavanje i postavljenje državnih službenika uređuju se pravilnikom koji donosi Agencija uz saglasnost Vlade.

(2) Pravilnikom iz stava 1. ovog člana bliže se uređuju postupak sprovođenja javne konkurencije, sadržaj i obrazac prijave na javni konkurs i interni oglas, postupak izbora, utvrđivanje i potvrđivanje liste uspješnih kandidata, kao i prijedloga za zapošljavanje i postavljenje.

Član 38

(1) Obavještenje i rješenje o postavljenju, odnosno izboru dostavlja se svim kandidatima koji su učestvovali na intervjuu.

(2) Kandidat ima pravo da u roku od 15 dana od dana prijema obavještenja i rješenja o izboru izjavi žalbu ako smatra da su se u izbornom postupku desile takve nepravilnosti koje bi mogle uticati na objektivnost njegovog ishoda.

(3) Žalba se podnosi Odboru, izuzev ako je riječ o državnim službenicima koje postavlja Vlada, a koji protiv rješenja o postavljenju mogu pokrenuti upravni spor u roku od 30 dana od dana prijema rješenja.

Član 39

(1) Izabrani kandidat dužan je da stupi na rad u roku od 15 dana od dana konačnosti rješenja o postavljenju, odnosno zapošljavanju.

(2) Ako izabrani kandidat ne stupi na rad u roku koji mu je određen, smatra se da je odustao, a rukovodilac organa bira drugog kandidata po broju osvojenih bodova sa liste uspješnih kandidata.

(3) Izabrani kandidat stiče prava i dužnosti iz radnog odnosa u republičkom organu uprave u koji je primljen od dana stupanja na rad.

Član 40

(1) Javni konkurs, odnosno interni oglas nije uspio u sljedećim slučajevima:

a) ako nema prijavljenih kandidata,

b) ako niko od kandidata ne ispunjava uslove propisane javnim konkursom, odnosno internim oglasom,

v) ukoliko niko od kandidata ne dobije minimalan broj bodova utvrđenih pravilnikom kojim se bliže uređuju pravila i procedure zazapošljavanje i postavljanje državnih službenika ili

g) ukoliko Vlada ne donese rješenje o postavljenju u roku od 30 dana od dana prijema prijedloga Agencije, odnosno rukovodilac organa ne donese rješenje o zasnivanju radnog odnosa, odnosno rješenje o raspoređivanju u roku od 15 dana od dana prijema prijedloga Agencije.

(2) O razlozima neuspjelog javnog konkursa, odnosno internog oglasa, na prijedlog komisije, Agencija donosi zaključak i dostavlja ga organu i kandidatima.

3. Popunjavanje upražnjenih radnih mjesta

https://www.anwalt-bih.de

Član 41

Popunjavanje upražnjenih radnih mjesta državnih službenika vrši se iz reda zaposlenih, i to:

a) (brisano)

b) internim oglašavanjem,

v) napredovanjem u službi,

g) raspoređivanjem i

d) premještanjem.

Član 42

(1) Akt o postavljenju vršioca dužnosti donosi se u slučaju osnivanja novog republičkog organa uprave, smrti ili razrješenja državnog službenika.

(2) Vlada imenuje vršioca dužnosti na period do 90 dana, bez sprovođenja postupka javne konkurencije, s tim da se za isto radno mjesto akt o postavljenju može donijeti još najviše dva puta uzastopno.

Član 43

(1) Upražnjeno radno mjesto državnog službenika može se popuniti i putem internog oglasa. Objavljivanje internog oglasa vrši se na oglasnoj tabli republičkog organa uprave i na Internet stranici Vlade, odnosno Agencije.

(2) Rok za podnošenje prijave na interni oglas je 15 dana od dana objavljivanja na oglasnoj tabli organa.

(3) Interni oglas sadrži:

a) naziv, opis upražnjenog radnog mjesta i potreban broj izvršilaca,

b) opšte i posebne uslove radnog mjesta i

v) spisak potrebnih dokumenata, rok i mjesto njihovog podnošenja.

Član 44

(1) Na internom oglasu mogu učestvovati državni službenici iz svih republičkih organa uprave koji ispunjavaju uslove iz internog oglasa.

(2) Proceduru izbora kandidata posredstvom internog oglasa sprovodi Agencija u skladu sa ovim zakonom.

(3) Uz prijavu na interni oglas kandidati su dužni da prilože dokaze o ispunjavanju opštih i posebnih uslova.

(4) Neblagovremene, nerazumljive ili nepotpune prijave, na prijedlog komisije, odbacuje Agencija zaključkom, protiv koga je dopuštena posebna žalba.

(5) Kandidati koji ne ispunjavaju uslove iz internog oglasa ne pozivaju se na intervju, o čemu će na prijedlog komisije odlučiti Agencija zaključkom, protiv koga je dopuštena posebna žalba.

(6) Žalba se podnosi Odboru u roku od tri dana od dana prijema zaključka.

(7) Odbor će odlučiti o žalbi u roku od deset dana od dana prijema žalbe.

(8) Žalba odgađa izvršenje zaključka.

(9) Proceduru izbora namještenika putem internog oglasa sprovodi republički organ uprave.

Član 44a

(1) Ako je izabran kandidat iz istog republičkog organa uprave, rukovodilac organa donosi rješenje o njegovom rasporedu sa jednog radnog mjesta na drugo, a ako je izabran kandidat iz drugog republičkog organa uprave, rješenje o njegovom rasporedu donosi rukovodilac organa u koji je kandidat izabran.

(2) Obavještenje i rješenje o izboru kandidata dostavljaju se svim kandidatima koji su učestvovali na intervjuu.

(3) Na rješenje iz stava 1. ovog člana može se uložiti žalba Odboru u roku od 15 dana od dana prijema rješenja.

(4) Žalba odgađa izvršenje rješenja.

(5) Izabrani kandidat dužan je da stupi na rad u roku od 15 dana od dana konačnosti rješenja.

Član 45

(1) Upražnjeno radno mjesto državnog službenika može se popuniti i napredovanjem u službi.

(2) Državni službenik napreduje premještajem na neposredno više radno mjesto državnog službenika i prelaskom u viši platni razred.

(3) Državni službenik može da napreduje i prelaskom u viši platni razred bez promjene radnog mjesta, a u skladu sa posebnim zakonom kojim se uređuju plate u republičkim organima uprave.

(4) Osnov za napredovanje državnog službenika je ocjena rada, postojanje slobodnog radnog mjesta i radno iskustvo potrebno za napredovanje.

Član 46

(1) Državni službenik može biti privremeno raspoređen u istom republičkom organu uprave, na radno mjesto koje odgovara njegovoj stručnoj spremi, bez njegove saglasnosti, zbog potreba posla ili povećanog obima poslova, a najduže šest mjeseci u toku dvije godine.

(2) Po isteku roka iz stava 1. ovog člana državni službenik nastavlja da radi na radnom mjestu na kojem je radio prije privremenog raspoređivanja.

(3) Žalba na rješenje o privremenom raspoređivanju podnosi se Odboru u roku od 15 dana od dana prijema rješenja i ne odgađa izvršenje rješenja.

(4) Odbor će odlučiti po žalbi u roku od 30 dana od dana njenog prijema.

Član 47

(1) Državni službenik može biti privremeno upućen u drugi republički organ uprave u istom mjestu rada, na radno mjesto koje odgovara njegovoj stručnoj spremi, bez njegove saglasnosti, zbog potreba posla ili povećanog obima poslova, ako se o tome sporazumiju rukovodioci tih organa.

(2) Državni službenik iz stava 1. ovog člana može biti upućen za vrijeme dok traju razlozi za upućivanje, a najduže tri mjeseca u toku jedne godine.

(3) Državni službenik iz stava 1. ovog člana ostvaruje prava, obaveze i odgovornosti iz radnog odnosa u organu iz koga je upućen.

(4) Žalba na rješenje o privremenom upućivanju u drugi republički organ uprave podnosi se Odboru u roku od 15 dana od dana prijema rješenja i ne odgađa izvršenje rješenja.

(5) Odbor će odlučiti po žalbi u roku od 30 dana od dana njenog prijema.

Član 48

(1) Državni službenik može bez svoje saglasnosti biti raspoređen na neodređeno vrijeme u istom republičkom organu uprave na radno mjesto koje odgovara njegovoj stručnoj spremi ako to nalažu nova organizacija ili racionalizacija poslova.

(2) Na osnovu pisanog sporazuma rukovodilaca organa, državni službenik može uz svoju saglasnost biti na neodređeno vrijeme raspoređen u drugi republički organ uprave ukoliko u istom organu nema upražnjenih radnih mjesta koji odgovaraju njegovoj stručnoj spremi.

(3) Žalba na rješenje o raspoređivanju iz stava 1. ovog člana podnosi se Odboru u roku od 15 dana od dana prijema rješenja i ona odgađa izvršenje rješenja.

(4) Odbor će odlučiti o žalbi u roku od 30 dana od dana njenog prijema.

(5) Državni službenik može biti preuzet bez konkursa u drugi republički organ uprave ako se o tome sporazumiju rukovodioci tih organa i ako državni službenik na to pristane.

(6) Državni službenik može biti preuzet u drugi republički organ uprave na radno mjesto koje odgovara njegovom stepenu stručne spreme, uz uslov da ispunjava opšte i posebne uslove propisane za to radno mjesto.

Član 49

(1) Državni službenik je dužan da po nalogu rukovodioca organa obavlja i poslove koji nisu u opisu njegovog radnog mjesta u slučaju privremenog povećanja obima posla ili zamjene odsutnog državnog službenika, ili smanjenja obima poslova njegovog radnog mjesta.

(2) U slučaju više sile, elementarnih nepogoda ili drugih nepredviđenih okolnosti, državni službenik je dužan da po pisanom nalogu rukovodioca radi na radnom mjestu nižeg stepena stručne spreme, dok traju te okolnosti.

(3) Državni službenik je dužan da postupi po pisanom nalogu kojim ga rukovodilac organa određuje za rad u radnoj grupi u svom ili drugom organu republičke uprave.

4. Trajanje radnog odnosa

Član 50

(1) Državni službenik po pravilu zasniva radni odnos na neodređeno vrijeme.

(2) Radni odnos koji je zasnovan na neodređeno vrijeme može da prestane samo u zakonom predviđenim slučajevima.

(3) Izuzetno, radni odnos može se zasnovati na određeno vrijeme:

a) radi zamjene odsutnog državnog službenika, do njegovog povratka,

b) zbog privremeno povećanog obima posla, najduže do šest mjeseci,

v) radi obuke pripravnika, dok traje pripravnički staž i

g) za rad na projektu koji odobri Vlada, čije je trajanje unaprijed određeno, do završetka projekta, a najduže 60 mjeseci

(4) Zasnivanje radnog odnosa iz stava 3. t. a) i b) ovog člana vrši se bez javnog konkursa, s tim da kandidati moraju ispunjavati propisane uslove radnog mjesta.

(5) Radni odnos na određeno vrijeme ne može da preraste u radni odnos na neodređeno vrijeme.

Član 51

(1) Republički organ uprave može odrediti da kandidat koji prvi put zasniva radni odnos u republičkom organu uprave na neodređeno vrijeme, provede određeno vrijeme na probnom radu, po planu i programu koji donosi nadležni republički organ uprave.

(2) Probni rad može trajati najviše do tri mjeseca, zavisno od vrste i složenosti poslova na radnom mjestu. Izuzetno, ovaj rok može se produžiti sporazumno još do tri mjeseca.

(3) U toku probnog rada kandidat se upoznaje sa sadržajem poslova i zadataka radnog mjesta u republičkom organu uprave, kao i sa načinom praćenja i ocjenjivanja rezultata njegovog rada.

(4) Ukoliko je ocjena rada kandidata zadovoljavajuća, rukovodilac organa donosi rješenje o prijemu u radni odnos na neodređeno vreme. Ako je ocjena rada kandidata nezadovoljavajuća, rukovodilac organa donosi rješenje o prestanku radnog odnosa i obavještava Agenciju radi evidencije u Centralnom registru kadrova.

(5) Državnom službeniku koji ne zadovolji na probnom radu otkazuje se radni odnos, bez prava na novčanu naknadu zbog otkaza.

Član 52

Probni rad iz člana 51. ovog zakona ne odnosi se na državne službenike koje postavlja Vlada i lica koja zasnivaju radni odnos u svojstvu pripravnika.

5. Razrješenje postavljenih državnih službenika

Član 53

(1) Državni službenik kojeg postavlja Vlada razrješava se:

a) istekom vremena na koje je postavljen,

b) ako podnese pisanu ostavku,

v) ako bude izabran na javnu funkciju,

g) ako se ukine radno mjesto državnog službenika na koje je postavljen,

d) ako mu prestane radni odnos u skladu sa zakonom i

đ) ako uzastopno dobije dvije negativne ocjene o radu.

(2) Rukovodećeg državnog službenika koji po isteku mandata ne bude ponovo izabran na isto radno mjesto, Vlada razrješava, a državni službenik se raspoređuje na isto ili slično radno mjesto na koje je bio ranije raspoređen ili postavljen u isti ili drugi republički organ uprave, najkasnije u roku od tri mjeseca od dana donošenja odluke o razrješenju.

(3) U slučaju da rukovodeći državni službenik iz stava 2. ovog člana odbije raspored ili da nema upražnjenog radnog mjesta na koje bi mogao biti raspoređen, prestaje mu radni odnos.

Član 54

(1) Rješenje o razrješenju iz člana 53. ovog zakona donosi se u roku od 15 dana od dana nastupanja razloga zbog kojih je državni službenik razriješen.

(2) Protiv rješenja iz stava 1. ovog člana nije dopuštena žalba, ali se može pokrenuti spor pred nadležnim sudom.

V – OCJENjIVANjE I NAPREDOVANjE DRŽAVNIH SLUŽBENIKA

Član 55

(1) Radi kvalitetnog i profesionalnog obavljanja poslova, podsticanja na bolje rezultate rada i stvaranje uslova za pravilno odlučivanje o napredovanju i stručnom usavršavanju, vrši se ocjenjivanje rada državnih službenika.

(2) Ocjena rada državnog službenika podrazumijeva postignute rezultate pri izvršavanju poslova radnog mjesta i postavljenih radnih ciljeva, kvalitet rada, efikasnost u radu, samostalnost, stvaralačku sposobnost i inicijative, vještinu komunikacije, spremnost prilagođavanja promjenama i ostale sposobnosti koje zahtijeva radno mjesto.

(3) Državni službenici ocjenjuju se obavezno svakih šest mjeseci, s tim da se može vršiti i periodično ocjenjivanje svaka tri mjeseca, s tim što rezultati periodičnog ocjenjivanja služe za polugodišnju ocjenu rada.

(4) Ne ocjenjuju se državni službenici koji su u jednoj kalendarskoj godini radili manje od tri mjeseca, niti državni službenik koji je zasnovao radni odnos na određeno vrijeme.

(5) Državni službenik ima pravo uvida u ocjenu svoga rada i pravo davanja primjedbi rukovodiocu.

(6) Ocjenu rada pomoćnika ministra i sekretara ministarstva vrši ministar.

(7) Ocjenu rada svih drugih državnih službenika vrši neposredno pretpostavljeni državni službenik ili rukovodilac organa.

(8) Rukovodioce republičkih uprava i republičkih upravnih organizacija koji su za svoj rad odgovorni Vladi ocjenjuje komisija koju imenuje Vlada.

Član 56

(1) Rješenje o ocjeni rada dostavlja se državnom službeniku.

(2) Ukoliko je periodična ocjena rada negativna, državnom službeniku neposredni rukovodilac daje pisane smjernice za otklanjanje razloga za negativnu ocjenu.

(3) Ukoliko su dvije uzastopne ocjene o radu državnog službenika negativne, rukovodilac organa donosi rješenje o prestanku radnog odnosa u proceduri propisanoj posebnim pravilnikom.

(4) Na rješenje iz stava 3. ovog člana koje donosi rukovodilac organa državni službenik može izjaviti žalbu Odboru u roku od 15 dana od dana prijema rješenja. Odluka Odbora je konačna.

(5) Ukoliko su negativne dvije uzastopne ocjene o radu rukovodećeg državnog službenika, Vlada donosi rješenje o razrješenju, a protiv njega može se pokrenuti spor pred nadležnim sudom.

Član 57

Pravilnik o postupku ocjenjivanja i napredovanja državnih službenika donosi Agencija.

VI – STRUČNO OSPOSOBLjAVANjE I USAVRŠAVANjE I STRUČNI ISPIT ZA RAD U UPRAVI

Član 58

(1) Državni službenik ima pravo i dužnost da pohađa obuku za stručno usavršavanje i osposobljavanje (u daljem tekstu: obuka) prema potrebama organa uprave.

(2) Sredstva za obuku obezbjeđuju se u budžetu Republike Srpske.

Član 59

(1) Vlada, na prijedlog Agencije, donosi strategiju za obuku i razvoj državnih službenika za period od najmanje tri godine.

(2) Strategija iz stava 1. ovog člana donosi se na osnovu iskazanih potreba koje organi dostavljaju Agenciji.

(3) Agencija u skladu sa strategijom iz stava 1. ovog člana donosi godišnji program za obuku državnih službenika i odgovorna je za njegovu primjenu.

(4) Rukovodioci organa mogu u saradnji sa Agencijom utvrđivati programe posebne obuke državnih službenika prema svojim posebnim potrebama.

Član 60

Za vrijeme trajanja stručnog usavršavanja i osposobljavanja u inostranstvu za potrebe republičkih organa uprave državni službenik ima pravo na plaćeno odsustvo. Ostala prava i obaveze između državnog službenika i rukovodioca organa uređuju se posebnim ugovorom.

(2) Troškove stručnog usavršavanja i osposobljavanja snosi republički organ uprave.

(3) Poslije stručnog usavršavanja i osposobljavanja državni službenik obavezan je da ostane na radu u republičkom organu uprave najmanje dvostruko duže vremena od trajanja dodatnog obrazovanja, a u suprotnom, dužan je da jednokratno vrati sve troškove stručnog usavršavanja i osposobljavanja.

Član 61

(1) Stručni ispit je ispit koji se polaže radi sticanja posebnog uslova za zasnivanje radnog odnosa i obavljanje upravnih i drugih stručnih poslova iz djelokruga republičkih organa uprave.

(2) Vlada uredbom bliže uređuje sadržaj i način polaganja stručnog ispita, a Agencija donosi program za polaganje i organizuje polaganje navedenog ispita.

VII – PRIPRAVNICI U ORGANIMA UPRAVE

Član 62

(1) Pripravnik je lice koje nakon završene srednje škole ili fakulteta prvi put zasniva radni odnos u tom stepenu stručne spreme.

(2) Pripravnik se u republički organ uprave prima na osnovu javnog konkursa, koji raspisuje i sprovodi republički organ uprave koji vrši prijem pripravnika.

(3) Pripravnički staž za lica sa završenom srednjom stručnom spremom traje šest mjeseci, a za lica sa završenom visokom stručnom spremom godinu dana.

(4) Pripravnički staž računa se od dana zasnivanja radnog odnosa u tom stepenu školske spreme.

(5) Republički organ uprave dužan je da pripravnika upozna sa sadržinom programa i načinom praćenja njegovog osposobljavanja.

(6) Program o stručnom osposobljavanju i načinu polaganja ispita pripravnika donosi Agencija.

Član 63

(1) Nakon isteka pripravničkog staža pripravnik polaže stručni ispit.

(2) Za vrijeme obavljanja pripravničkog staža pripravnik ima prava i obaveze kao i ostali zaposleni u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom.

Član 63a

(1) Pripravnici se osposobljavaju za samostalan rad prema posebnom programu stručnog osposobljavanja, koji donosi rukovodilac organa.

(2) Rukovodilac određuje mentora koji prati osposobljavanje.

(3) Mentor određuje pripravniku pojedinačan program osposobljavanja i državne službenike koji prate njegov rad u različitim vremenskim razmacima.

(4) Poslije okončanja pripravničkog staža mentor daje rukovodiocu pisano mišljenje o osposobljenosti pripravnika.

Član 63b

Odredbe čl. 61, 62, 63. i 63a. ovog zakona primjenjuju se i na državnog službenika koji u toku trajanja radnog odnosa u republičkom organu uprave stekne viši stepen stručne spreme od stepena stručne spreme radnog mjesta na kojem radi.

Član 64

(1) Poslodavac može sa nezaposlenim licem da zaključi ugovor o stručnom osposobljavanju bez naknade, radi stručnog osposobljavanja, odnosno sticanja radnog iskustva i uslova za polaganje stručnog ispita (volonter).

(2) Ugovor iz stava 1. ovog člana zaključuje se, u zavisnosti od stepena stručne spreme, u trajanju određenom članom 62. stav 3. ovog zakona.

Član 65

(brisano)

VIII – ODGOVORNOST DRŽAVNIH SLUŽBENIKA

Član 66

(1) Državni službenik može odgovarati disciplinski i materijalno.

(2) Krivična, odnosno prekršajna odgovornost ne isključuje disciplinsko kažnjavanje za isto djelo koje je bilo predmet krivičnog, odnosno prekršajnog postupka, bez obzira na to da li je državni službenik oslobođen krivične, odnosno prekršajne odgovornosti.

1. Disciplinska odgovornost

Član 67

Državni službenik disciplinski je odgovoran za povrede radnih dužnosti.

Član 68

(1) Povrede radnih dužnosti mogu biti teže i lakše.

(2) Teže povrede radnih dužnosti su:

a) neizvršavanje, nesavjesno, odnosno neblagovremeno izvršavanje radnih dužnosti ili naloga neposrednog rukovodioca,

b) ponašanje koje šteti ugledu službe,

v) nedostojno, uvredljivo ili na drugi način neprimjereno ponašanje prema pretpostavljenom, drugim zaposlenim, građanima, pravnim i fizičkim licima i drugim strankama u postupku pred organom uprave,

g) odbijanje davanja podataka ili davanje netačnih podataka republičkim organima uprave, pravnim i fizičkim licima, ako je davanje podataka propisano zakonom ili propisom donesenim na osnovu zakona,

d) zloupotreba službenog položaja ili prekoračenje ovlašćenja,

đ) nezakonito raspolaganje materijalnim sredstvima,

e) radnje koje ometaju građane, pravna lica i druge stranke u ostvarivanju njihovih prava i interesa u postupku kod republičkih organa uprave,

ž) odbijanje izvršavanja poslova radnog mjesta na koje je zaposleni raspoređen ili odbijanje naloga rukovodioca,

z) neopravdano izostajanje sa posla pet radnih dana u toku šest mjeseci ili neopravdano izostajanje sa posla tri radna dana uzastopno,

i) dolazak na rad u pijanom stanju ili pod uticajem opojnih droga ili uživanje alkohola ili drugih opojnih sredstava koja smanjuju radnu sposobnost u toku radnog vremena,

j) nasilje po osnovu bilo kojeg vida diskriminacije (starosne dobi, pola, invalidnosti, nacionalnog i etničkog porijekla, jezika, vjeroispovijesti i sl.),

k) ako iz neopravdanih razloga ne pribavi stav rukovodioca organa za učešće u radu i komunikaciji sa organima i institucijama izvan republičkih organa uprave Republike Srpske ili o tome ne dostavi pisani izvještaj,

l) upotreba lažne isprave radi ostvarivanja prava u službi,

lj) povreda kodeksa ponašanja državnih službenika i

m) neprijavljivanje razloga koji su doveli do sukoba interesa ili njihovo neotklanjanje u propisanom roku.

Član 69

Lakše povrede dužnosti iz radnog odnosa su:

a) učestalo kašnjenje, neopravdano odsustvovanje u toku radnog vremena ili raniji odlazak sa radnog mjesta,

b) nesavjesno čuvanje službenih spisa, stvari ili podataka i

v) neopravdan izostanak sa posla jedan dan.

Član 70

(1) Za povrede radnih dužnosti iz člana 68. stav 2. ovog zakona državnom službeniku može se izreći disciplinska mjera:

a) novčana kazna do 20% plate za puno radno vrijeme, isplaćene za mjesec u kome je novčana kazna izrečena, a u trajanju do tri mjeseca,

b) raspored na radno mjesto niže kategorije ili zvanja, u okviru iste stručne spreme, u trajanju do godinu dana ili

v) prestanak radnog odnosa.

(2) Novčana kazna iz stava 1. tačka a) ovog člana izvršava se administrativnim putem.

(3) Državnom službeniku kome je izrečena disciplinska mjera prestanka radnog odnosa prestaje radni odnos danom konačnosti rješenja kojim je disciplinska mjera izrečena.

Član 71

(1) Za povrede dužnosti iz član 69. ovog zakona državnom službeniku može se izreći pismena opomena ili novčana kazna do 10% plate za puno radno vrijeme, isplaćene za mjesec u kome je novčana kazna izrečena, a u trajanju do tri mjeseca.

(2) Novčana kazna iz stava 1. ovog člana izvršava se administrativnim putem.

Član 72

(1) Svako lice može dati inicijativu za pokretanje disciplinskog postupka, koja mora biti obrazložena.

(2) Disciplinski postupak protiv državnog službenika pokreće rukovodilac organa ili lice koje on ovlasti, odnosno Vlada za državne službenike koje postavlja Vlada ili lice koje ona za to ovlasti.

(3) Disciplinski postupak pokreće se pisanim zahtjevom, koji se dostavlja državnom službeniku i disciplinskoj komisiji, a protiv istog žalba nije dopuštena.

(4) Disciplinski postupak protiv državnog službenika vodi disciplinska komisija.

(5) Disciplinsku komisiju imenuje rukovodilac organa, odnosno Vlada za državne službenike koje postavlja Vlada. Disciplinska komisija ima od tri do pet članova, članovi komisije imenuju se iz reda državnih službenika, s tim što rukovodilac organa ne može biti član komisije.

(6) Disciplinska komisija obavezna je zahtjev za pokretanje disciplinskog postupka sa potrebnom dokumentacijom dostaviti nadležnom sindikatu radi pribavljanja mišljenja.

(7) Najmanje jedan član disciplinske komisije mora biti diplomirani pravnik.

Član 73

(1) Disciplinske mjere iz čl. 70. i 71. ovog zakona izriče rukovodilac organa na osnovu prijedloga disciplinske komisije, odnosno Vlada za državne službenike koje postavlja Vlada na osnovu prijedloga disciplinske komisije koju imenuje, uzimajući u obzir mjesto, vrijeme, način i posljedice koje proizlaze iz učinjene povrede.

(2) Konačna odluka o izrečenoj disciplinskoj mjeri dostavlja se Agenciji radi evidencije u Centralnom registru kadrova.

Član 74

Državni službenik udaljava se iz republičkog organa uprave u sljedećim slučajevima:

a) ako je potvrđena optužnica za krivično djelo učinjeno u vršenju njegovih poslova i zadataka,

b) ako se državni službenik nalazi u pritvoru ili

v) ako bi njegovo prisustvo na radu štetilo interesu organa ili ometalo vođenje disciplinskog postupka.

Član 75

Državni službenik može se udaljiti iz republičkog organa uprave u sljedećim slučajevima:

a) ako je protiv državnog službenika potvrđena optužnica za krivično djelo za koje se može izreći kazna zatvora u trajanju od najmanje tri godine ili

b) ako je pokrenut disciplinski postupak zbog učinjene teže povrede radne dužnosti do završetka disciplinskog postupka.

Član 76

(1) Rješenje o udaljenju državnog službenika iz republičkog organa uprave donosi rukovodilac organa, odnosno Vlada za državne službenike koje postavlja Vlada.

(2) U slučaju izrečenog udaljenja sa posla, državni službenik ima pravo na naknadu u iznosu od 50% svoje plate, dok udaljenje traje.

Član 77

(1) Na rješenje o udaljenju koje donosi rukovodilac organa državni službenik može izjaviti žalbu Odboru državne uprave za žalbe u roku od 15 dana od dana prijema rješenja.

(2) Žalba ne odlaže izvršenje rješenja.

(3) Odbor državne uprave za žalbe odlučiće po žalbi u roku od 30 dana od dana njenog prijema.

(4) Protiv rješenja o udaljenju koje donosi Vlada nije dopuštena žalba, ali se može pokrenuti spor pred nadležnim sudom.

Član 78

(1) Pokretanje disciplinskog postupka zbog učinjene teže povrede radne dužnosti zastarijeva istekom šest mjeseci od dana saznanja za učinjenu povredu ili godinu dana od učinjene povrede, a za učinjenu lakšu povredu radne dužnosti istekom 30 dana od dana saznanja za učinjenu povredu ili šest mjeseci od učinjene povrede.

(2) Vođenje disciplinskog postupka zbog učinjene teže povrede radne dužnosti zastarijeva istekom godinu dana od dana pokretanja disciplinskog postupka, a za lakšu povredu radne dužnosti istekom šest mjeseci od dana pokretanja disciplinskog postupka.

(3) Izrečena disciplinska mjera ne može se izvršiti nakon isteka 60 dana od dana konačnosti rješenja kojim je mjera izrečena.

(4) Zastarjelost ne teče ako disciplinski postupak nije moguće pokrenuti ili voditi zbog odsustva državnog službenika ili iz drugih opravdanih razloga.

Član 79

(1) Disciplinska kazna izrečena konačnim rješenjem upisuje se u Centralni registar kadrova.

(2) Disciplinska kazna briše se iz Centralnog registra kadrova ako državnom službeniku ne bude izrečena nova disciplinska kazna u naredne dvije godine od izrečene disciplinske kazne za lakšu povredu dužnosti, ili u naredne četiri godine od izrečene disciplinske kazne za težu povredu dužnosti.

Član 80

Bliže odredbe o pokretanju i vođenju postupka za utvrđivanje povrede radnih dužnosti i druga pitanja od značaja za zaštitu radne discipline propisuju se uredbom Vlade.

2. Materijalna odgovornost

Član 81

(1) Državni službenik odgovoran je za štetu koju je na radu ili u vezi sa radom, namjerno ili iz krajnje nepažnje, prouzrokovao republičkom organu uprave, pravnom ili fizičkom licu.

(2) Postojanje štete, njenu visinu, okolnosti pod kojima je nastala, učinioca štete i način njene naknade utvrđuje posebna komisija, koju formira rukovodilac organa, odnosno Vlada.

(3) Ukoliko bi utvrđivanje visine štete prouzrokovalo nesrazmjerne troškove, visina štete može da se odredi u paušalnom iznosu.

Član 82

(1) Državni službenik se oslobađa odgovornosti za štetu koju je prouzrokovao izvršenjem naloga neposrednog rukovodioca, ukoliko je rukovodiocu saopštio da izvršenje naloga može da prouzrokuje štetu.

(2) Ukoliko bi isplatom naknade za štetu pričinjenu republičkom organu uprave bila ugrožena egzistencija državnog službenika i njegove uže porodice, državni službenik se može djelimično osloboditi plaćanja te naknade.

Član 83

(1) Za štetu koju državni službenik na radu ili u vezi sa radom, namjerno ili iz krajnje nepažnje prouzrokuje pravnom ili fizičkom licu, odgovara Republika Srpska.

(2) Ako Republika Srpska oštećenom nadoknadi štetu koju je državni službenik prouzrokovao namjerno ili iz krajnje nepažnje, ima pravo da od državnog službenika zahtijeva naknadu plaćenog iznosa u roku od šest mjeseci.

(3) Rukovodilac organa dužan je da u roku od 90 dana od dana isplaćene naknade štete obavijesti Pravobranilaštvo sa zahtjevom za naknadu plaćenog iznosa na ime materijalne štete.

Član 84

(1) Rukovodilac organa, odnosno Vlada ili lice koje ona za to ovlasti i državni službenik mogu da zaključe pisani sporazum kojim određuju visinu i način naknade štete, koji ima snagu izvršne isprave.

(2) Ako državni službenik odbije da nadoknadi štetu, pravo na naknadu štete može da se ostvari u parničnom postupku.

Član 85

Republika Srpska odgovara za štetu prouzrokovanu državnom službeniku na radu ili u vezi sa radom prema opštim pravilima obligacionog prava.

IX – PRESTANAK RADNOG ODNOSA

Član 86

(1) Državnom službeniku prestaje radni odnos:

a) u slučaju smrti,

b) istekom vremena na koje je zasnovan,

v) voljom državnog službenika,

g) kada navrši 65 godina života i najmanje 15 godina staža osiguranja ili 60 godina života i 40 godina staža osiguranja,

d) u slučaju potpunog gubitka radne sposobnosti državnog službenika – danom pravosnažnosti rješenja nadležnog organa,

đ) u slučaju nezadovoljavajućeg probnog rada,

e) zbog dvije uzastopne negativne ocjene o radu,

ž) u slučaju ukidanja ili reorganizacije republičkog organa uprave ili ukidanja radnog mjesta, ako ne bude raspoređen na drugo radno mjesto u roku od tri mjeseca od kada je ostao neraspoređen,

z) ako pravosnažnom presudom bude osuđen na bezuslovnu kaznu zatvora od najmanje šest mjeseci,

i) ako odbije premještaj ili raspoređivanje, kada nije potrebna saglasnost državnog službenika ili iz neopravdanog razloga ne stupi na radno mjesto na koje je premješten ili raspoređen,

j) ako poslije prestanka razloga za mirovanje radnog odnosa ne stupi na rad u roku od pet radnih dana ili poslije isteka javne funkcije u roku od 30 dana,

k) ako je prilikom zasnivanja radnog odnosa prećutao ili dao netačne podatke koji su bili od značaja za zasnivanje radnog odnosa,

l) ako državni službenik koga postavlja Vlada nakon razrješenja u roku od tri mjeseca odbije raspoređivanje u istom ili drugom organu na radno mjesto koje odgovara njegovoj školskoj spremi i

lj) zbog izrečene disciplinske mjere prestanka radnog odnosa.

(2) O prestanku radnog odnosa donosi se rješenje.

(3) Na rješenje koje donosi Vlada državni službenik nema pravo žalbe, ali može pokrenuti spor pred nadležnim sudom.

(4) Na rješenje o prestanku radnog odnosa koje donosi rukovodilac organa državni službenik može izjaviti žalbu Odboru za žalbe u roku od 15 dana od dana prijema.

(5) Rješenje Odbora je konačno i protiv njega se može pokrenuti spor pred nadležnim sudom.

X – PRAVA DRŽAVNIH SLUŽBENIKA PRI PROMJENI U ORGANIZACIJI ORGANA UPRAVE

Član 87

Promjena u organizaciji republičkog organa uprave može uslijediti u slučaju: ukidanja republičkog organa uprave ili njegovog razdvajanja ili spajanja sa drugim republičkim organom uprave, promjene nadležnosti i promjene u njegovoj unutrašnjoj organizaciji.

Član 88

Ako republički organ uprave bude ukinut, a njegov djelokrug poslova ne preuzme nijedan republički organ uprave, državni službenici iz ukinutog republičkog organa uprave postaju neraspoređeni.

Član 89

(1) Republički organ uprave koji preuzima poslove ili dio poslova iz nadležnosti ukinutog republičkog organa uprave, preuzima i državne službenike koji su radili na preuzetim poslovima, rješenjem koje donosi rukovodilac republičkog organa uprave koji preuzima djelokrug poslova republičkog organa uprave koji se ukida.

(2) Do donošenja novog akta o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta, državni službenici ukinutog republičkog organa uprave nastavljaju da rade na poslovima na kojima su radili do ukidanja organa, a pravo na platu ostvaruju prema dotadašnjim rješenjima.

(3) Poslije donošenja novog pravilnika, državni službenici raspoređuju se na odgovarajuća radna mjesta pri čemu rukovodilac organa vodi računa na kojim poslovima su radili državni službenici prije raspoređivanja.

Član 90

(1) U slučaju razdvajanja ili spajanja dva ili više republičkih organa uprave u novi republički organ uprave, svi državni službenici imaju status neraspoređenih do donošenja novog pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta.

(2) Rješenja o statusu neraspoređenih državnih službenika donosi rukovodilac organa novog republičkog organa uprave, a za postavljena lica Vlada, o čemu se obavještava Agencija.

(3) Poslije donošenja novog pravilnika državni službenici raspoređuju se na odgovarajuća radna mjesta, pri čemu rukovodilac organa vodi računa na kojim poslovima su radili državni službenici prije raspoređivanja.

Član 91

(1) U slučaju donošenja novog pravilnika o unutrašnjoj organizaciji, državni službenici raspoređuju se na odgovarajuća radna mjesta, pri čemu rukovodilac organa vodi računa na kojim su poslovima radili prije raspoređivanja.

(2) Ako se opštim aktom o sistematizaciji radnih mjesta radno mjesto državnog službenika ukine ili broj državnih službenika smanji, rukovodilac organa raspoređuje državnog službenika na odgovarajuće radno mjesto u skladu sa pravilnikom o kriterijumima za raspored državnih službenika, koji donose republički organi uprave.

(3) Ako ne postoji odgovarajuće radno mjesto u organu, državni službenik može biti raspoređen na radno mjesto koje odgovara njegovoj stručnoj spremi u drugi republički organ uprave, a ako takvo radno mjesto ne postoji ili se državni službenik ne može rasporediti, u skladu sa pravilnikom iz stava 2. ovog člana, državni službenik postaje neraspoređen.

Član 92

(1) Neraspoređeni državni službenik ima pravo na platu koju je ostvarivao prema posljednjem rješenju donesenom prije sticanja statusa neraspoređenog.

(2) Sva prava iz radnog odnosa državni službenik ostvaruje u republičkom organu uprave u kome mu je utvrđen status neraspoređenog.

(3) Žalba na rješenje podnosi se Odboru u roku od 15 dana od dana prijema rješenja, ali žalba ne odlaže izvršenje.

(4) Odbor će odlučiti po žalbi u roku od 30 dana od dana njenog prijema.

(5) Konačno rješenje kojim se utvrđuje da je državni službenik postao neraspoređen dostavlja se Agenciji radi vođenja evidencije o internom tržištu rada u okviru Centralnog registra kadrova.

Član 93

Ako se državni službenik koji je ostao neraspoređen u roku od tri mjeseca ne rasporedi na radno mjesto koje odgovara njegovoj stručnoj spremi u istom ili drugom republičkom organu uprave, proglašava se viškom na osnovu kriterijuma koje donosi Vlada, na prijedlog Agencije uz pribavljeno mišljenje nadležnog sindikata.

Član 94

(1) Vlada na prijedlog Agencije uz pribavljeno mišljenje nadležnog sindikata donosi program zbrinjavanja viška državnih službenika u upravi Republike Srpske (u daljem tekstu: program).

(2) Programom iz stava 1. ovog člana bliže se utvrđuju prava i obaveze državnih službenika koji budu proglašeni viškom, ostvarivanje njihove zaštite, kao i obaveze republičkog organa uprave u sprovođenju programa.

Član 95

(1) Državnom službeniku koji je proglašen viškom pripada pravo na otpremninu u skladu sa Posebnim kolektivnim ugovorom za zaposlene u organima uprave.

(2) Osim prava iz stava 1. ovog člana, državni službenik ima pravo na:

a) godišnji odmor u trajanju predviđenim Zakonom i Posebnim kolektivnim ugovorom, ako ga nije iskoristio prije proglašavanja viškom i

b) otkazni rok u trajanju predviđenim kolektivnim ugovorom i zakonom, radi traženja novog zaposlenja.

XI – ODLUČIVANjE O PRAVIMA I DUŽNOSTIMA DRŽAVNIH SLUŽBENIKA

Član 96

(1) O pravima i dužnostima državnog službenika odlučuje rukovodilac organa, rješenjem ako ovim zakonom nije drugačije određeno.

(2) Pri odlučivanju o pravima i dužnostima državnog službenika primjenjuju se pravila opšteg upravnog postupka, ako ovim ili posebnim zakonom nije drugačije određeno.

Član 97

(1) Radi ostvarivanja svojih prava, državni službenik se pisano obraća rukovodiocu organa.

(2) Protiv akta kojim je odlučeno o njegovim pravima ili obavezama, izuzev o statusnim pitanjima, državni službenik ima pravo da podnese prigovor.

(3) Prigovor se podnosi rukovodiocu organa u roku od osam dana od dana uručenja rješenja ili drugog pojedinačnog akta, a rukovodilac organa je dužan da o prigovoru odluči u roku od 15 dana od dana njegovog podnošenja.

(4) U postupku odlučivanja o podnesenom prigovoru, rukovodilac organa preispituje svoju odluku i može je izmijeniti ili dopuniti.

(5) Državni službenik ima pravo da podnese prigovor i u slučaju kad rukovodilac organa u roku od 15 dana od dana podnošenja zahtjeva ne odluči o pravu ili obavezi na koji se zahtjev odnosi.

(6) Ako rukovodilac organa u utvrđenom roku ne odluči o podnesenom prigovoru ili ako državni službenik nije zadovoljan odlukom povodom podnesenog prigovora, državni službenik se može obratiti Odboru u roku od 15 dana od dana prijema, odnosno isteka roka u kome je trebalo odlučiti o podnesenom prigovoru.

(7) Rješenje Odbora je konačno i protiv njega se može pokrenuti spor pred nadležnim sudom u roku od 30 dana od dana dostavljanja rješenja.

Član 98

Državni službenik se može za zaštitu svojih prava obratiti sindikatu.

XII – PLANIRANjE ZAPOŠLjAVANjA DRŽAVNIH SLUŽBENIKA U ORGANIMA UPRAVE I CENTRALNI REGISTAR KADROVA

1. Planiranje zapošljavanja državnih službenika

Član 99

(1) Način izrade i sadržaj kadrovskog plana utvrdiće Agencija.

(2) Republički organi uprave mogu osnovati posebnu unutrašnju organizacionu jedinicu za vođenje kadrovske politike ili sistematizovati posebno radno mjesto.

Član 100

(1) Svaki republički organ uprave priprema svoj kadrovski plan, koji mora biti usklađen sa budžetom republičkog organa uprave i dostavlja ga Agenciji.

(2) Agencija na osnovu pojedinačnih kadrovskih planova priprema prijedlog kadrovskog plana za sve republičke organe uprave i službe Vlade i dostavlja ga Vladi uz prethodno pribavljeno mišljenje Ministarstva finansija.

(3) Kadrovski plan Vlade čini zbir pojedinačnih kadrovskih planova za sve republičke organe uprave i službe Vlade.

Član 101

(1) Republički organ uprave sprovodi dio kadrovskog plana Vlade koji se na njega odnosi.

(2) Za sprovođenje kadrovskog plana republičkog organa uprave odgovoran je rukovodilac organa.

(3) Republički organ uprave u svom godišnjem izvještaju o radu i programu rada za narednu godinu izvještava Vladu o ostvarivanju kadrovskog plana za prethodnu godinu i o kadrovskom planu za narednu godinu.

2. Centralni registar kadrova

Član 102

(1) Agencija putem Centralnog registra kadrova vodi centralnu kadrovsku evidenciju, koja služi za upravljanje kadrovima i drugim potrebama u oblasti radnih odnosa.

(2) Centralna kadrovska evidencija vodi se kao informatička baza podataka.

Član 103

(1) U centralnu kadrovsku evidenciju upisuju se sljedeći podaci o državnim službenicima:

a) lično ime, pol, adresa i jedinstven matični broj građana,

b) vrsta radnog odnosa i datum njegovog zasnivanja,

v) radna mjesta na kojima je državni službenik radio od zasnivanja radnog odnosa u republičkom organu uprave ili službi Vlade,

g) stručna sprema, položen stručni ispit, drugi oblici stručnog usavršavanja, posebna znanja i drugi podaci o stručnosti državnog službenika,

d) godine radnog iskustva i radnog staža, staža osiguranja i staža osiguranja koji se računa sa uvećanim trajanjem,

đ) datum navršenja radnog vijeka,

e) godišnja ocjena rada,

ž) izrečene disciplinske mjere i utvrđena materijalna odgovornost,

z) podaci potrebeni za obračun plate i

i) podaci u vezi sa prestankom radnog odnosa.

(2) Centralna kadrovska evidencija može da sadrži i druge podatke određene zakonom ili drugim propisom.

(3) Način vođenja centralne kadrovske evidencije i obezbjeđivanje podataka potrebnih za upis u centralnu kadrovsku evidenciju reguliše Vlada svojom uredbom.

Član 104

(1) Republički organi uprave dužni su da dostave podatke za centralnu kadrovsku evidenciju u roku od osam dana od dana nastanka podataka.

(2) Podaci upisani u centralnu kadrovsku evidenciju dostupni su rukovodiocima i drugim licima koja odlučuju o pravima i dužnostima državnih službenika i upravnim inspektorima.

(3) Svaki državni službenik ima pravo na uvid u one podatke iz centralne kadrovske evidencije koji se na njega odnose.

Član 105

Odredbe ovog zakona o podacima koji se upisuju u centralnu kadrovsku evidenciju o državnim službenicima primjenjuju se i na namještenike.

Član 106

(1) Evidenciju internog tržišta rada za republičke organe uprave i službe Vlade vodi Agencija.

(2) Evidencija internog tržišta rada sadrži podatke o slobodnim radnim mjestima, državnim službenicima koji žele trajni ili privremeni premještaj na drugo radno mjesto, podatke o neraspoređenim državnim službenicima i podatke o drugim kadrovskim potrebama.

(3) Podaci o državnim službenicima upisuju se u evidenciju internog tržišta rada iz centralne kadrovske evidencije.

(4) Državni službenik ima pravo da dobije sve podatke o kadrovskim potrebama sadržane u evidenciji internog tržišta rada.

XIII – ODBOR DRŽAVNE UPRAVE ZA ŽALBE

Član 107

(1) Odbor ima status nezavisnog organa čije su nadležnosti utvrđene ovim zakonom.

(2) Odbor ima predsjednika i dva člana.

(3) Predsjednika i članove Odbora imenuje Vlada na osnovu javnog konkursa na period od četiri godine sa mogućnošću ponovnog izbora.

(4) Predsjednik, članovi Odbora i ostali zaposleni nemaju status državnog službenika, a prava iz radnog odnosa ostvaruju u skladu sa opštim propisom o radu.

(5) Odlukom Vlade utvrdiće se kriterijumi za izbor i imenovanje predsjednika i članova Odbora, plate i naknade za rad.

Član 108

(1) Unutrašnja organizacija Odbora utvrđuje se pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta, koji donosi Odbor, uz saglasnost Vlade.

(2) Pravila postupka i način odlučivanja po žalbi uređuju se poslovnikom, koji donosi Odbor, a objavljuje se u “Službenom glasniku Republike Srpske”.

(3) Odbor o svom radu podnosi izvještaj Vladi.

(4) Sredstva za rad Odbora obezbjeđuju se u budžetu Republike Srpske.

Član 109

(1) Odbor u skladu sa ovim zakonom i podzakonskim propisima odlučuje u drugom stepenu o žalbama koje se odnose na statusna pitanja državnih službenika, i to na zahtjev:

a) državnog službenika,

b) učesnika javnog konkursa i

v) republičkog organa uprave u kom državni službenik obavlja svoju dužnost.

(2) Pod statusnim pitanjem državnog službenika podrazumijeva se zasnivanje radnog odnosa, raspoređivanje, ocjenjivanje, napredovanje, disciplinska i materijalna odgovornost i prestanak radnog odnosa.

(3) Postupak za zaštitu prava državnog službenika pred Odborom je obavezan prije pokretanja sudskog postupka, osim u slučaju postavljenja, odnosno razrješenja rukovodećeg državnog službenika.

Član 110

Odluke Odobra su konačne i protiv njih se može pokrenuti spor pred nadležnim sudom.

XIV – NAMJEŠTENICI

Član 111

(1) Radna mjesta namještenika regulišu se uredbom Vlade.

(2) Za popunu slobodnog radnog mjesta namještenika potrebno je da je radno mjesto utvrđeno pravilnikom i da je njegovo popunjavanje u skladu sa donesenim kadrovskim planom.

(3) Zasnivanje radnog odnosa namještenika vrši se putem javnog konkursa, koji raspisuje i postupak sprovodi republički organ uprave.

(4) Vlada uredbom propisuje postupak sprovođenja javnog konkursa za prijem namještenika.

Član 112

(1) O pravima i dužnostima namještenika rješenjem odlučuje rukovodilac organa.

(2) Namještenik ima pravo na platu, naknade i druga primanja prema zakonu kojim se uređuju plate za državne službenike.

Član 113

(1) Odredbe ovog zakona primjenjuju se i na namještenike, izuzev odredaba poglavlja III – Radna mjesta državnih službenika, odredaba poglavlja IV, odjeljka 2. Zasnivanje radnog odnosa i člana 61.

(2) Na prava i dužnosti namještenika koja nisu regulisana ovim zakonom primjenjuju se opšti propisi o radu i kolektivni ugovor.

XV – NADZOR NAD PRIMJENOM PROPISA

Član 114

Nadzor nad sprovođenjem ovog zakona vrši ministarstvo nadležno za poslove uprave putem upravne inspekcije.

Član 115

Poslovi nadzora odnose se na usklađenost pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta sa zakonom i podzakonskim propisima, zakonitost sprovođenja internog oglasa i javnog konkursa, zakonitost raspoređivanja, premještaja i napredovanja državnih službenika, blagovremenost i pravilnost dostavljanja podataka koji se upisuju u Centralni registar državnih službenika (kadrova), usklađenost popunjavanja radnih mjesta sa kadrovskim planom, kao i na druga pitanja u vezi sa radnim odnosom u republičkim organima uprave.

XVI – KAZNENE ODREDBE

Član 116

Novačnom kaznom od 2.000 KM do 12.000 KM kazniće se za prekršaj odgovorno lice u republičkom organu uprave ako:

a) državnom službeniku onemogući ostvarivanje prava utvrđenih odredbama čl. 10-19. ovog zakona,

b) ne obezbijedi pošten i pravedan tretman svim učesnicima u postupku javne konkurencije,

v) zaposli ili popuni radno mjesto u republičkom organu uprave suprotno odredbama čl. 29-48. ovog zakona,

va) ne pokrene postupak izbora kandidata u roku koji je propisan članom 32. stav 3. ovog zakona,

g) ne obezbijedi pošten i pravedan tretman državnih službenika u kadrovskoj politici, stručnom osposobljavanju i usavršavanju, bez obzira na njihovu starosnu dob, invalidnost, pol, vjersku i nacionalnu pripadnost i politička opredjeljenja,

d) onemogućava ili ometa organizovanje sindikata, profesionalnih udruženja ili štrajka, u skladu sa zakonom,

đ) državnom službeniku odredi da radi prekovremeno, duže od propisanog vremena,

e) zadrži državnog službenika na radu nakon sticanja uslova za odlazak u penziju po osnovu zakona,

ž) državnom službeniku ne obezbijedi pravo na otpremninu,

z) državnom službeniku ne omogući vraćanje na rad nakon isteka mirovanja prava iz radnog odnosa,

i) ne poštuje princip jednakih mogućnosti i različitosti državnih službenika,

j) ne donese odluku po prigovoru u zakonom propisanom roku i

k) ne izvrši naložene inspekcijske mjere.

XVII – PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE

Član 117

Državni službenici i ostali, a koji su zasnovali radni odnos prema propisima koji su važili u trenutku zasnivanja njihovog radnog odnosa, nastavljaju da rade u skladu sa ovim zakonom.

Član 118

Postupci odlučivanja o pravima, obavezama i odgovornostima državnih službenika u republičkim organima uprave, početi po propisima koji su važili do dana stupanja na snagu ovog zakona okončaće se primjenom tih propisa.

Član 119

Do donošenja novih ili usklađivanja postojećih podzakonskih akata sa odredbama ovog zakona primjenjivaće se podzakonski akti doneseni na osnovu Zakona o administrativnoj službi u upravi Republike Srpske.

Član 119a

Rukovodioci republičkih organa uprave, u roku od šest mjeseci od dana stupanja na snagu ovog zakona, donijeće pravilnik iz člana 91. stav 2. Zakona.

Član 120

Stupanjem na snagu ovog zakona prestaju da važe odredbe čl. 7-11., člana 13., člana 32., čl. 42-77., čl. 85-89., člana 122. i člana 126. Zakona o administrativnoj službi u upravi Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske”, br. 16/02, 62/02, 38/03, 49/06 i 20/07), kao i primjena Zakona o radnim odnosima u državnim organima (“Službeni glasnik Republike Srpske”, br. 11/94 i 96/03) u odnosu na namještenike.

Član 121

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u “Službenom glasniku Republike Srpske”.

Samostalni članovi Zakona o izmjenama i dopunama
Zakona o državnim službenicima

(“Sl. glasnik RS”, br. 37/2012)

Član 8

Ovlašćuje se Zakonodavni odbor Narodne skupštine Republike Srpske da izradi prečišćeni tekst Zakona o državnim službenicima.

Član 9

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u “Službenom glasniku Republike Srpske”.

Porodicni zakon Republike Srpske

ePravo.ba

5. Januara 2020.

PORODIČNI ZAKON Republike Srpske

(“Sl. glasnik RS”, br. 54/2002, 41/2008, 63/2014 i 56/2019 – odluka US)

PRVI DIO

OSNOVNE ODREDBE

Član 1

Ovim zakonom uređuju se porodično pravni odnosi između bračnih supružnika, roditelja i djece, usvojioca i usvojenika, staraoca i štićenika i odnosi između srodnika u bračnoj, vanbračnoj ili usvojeničkoj porodici, te postupci nadležnih organa u vezi s porodičnim odnosima i starateljstvom.

Član 2

(1) Porodica, u smislu ovog zakona, je životna zajednica roditelja i djece i drugih srodnika.

(2) Porodično pravni odnosi koje ovaj zakon uređuje su: zaključenje braka, lična prava i dužnosti bračnih supružnika, prestanak braka, odnosi roditelja i djece i drugih srodnika, usvojenje, starateljstvo, izdržavanje, imovinski odnosi između bračnih, vanbračnih supružnika, i drugih srodnika i određeni oblici pravne zaštite porodice.

Član 3

Republika Srpska obezbjeđuje posebnu zaštitu porodici, majci i djetetu u skladu sa međunarodno priznatim ljudskim pravima i osnovnim slobodama.

Član 4

(1) Brak je zakonom uređena zajednica života žene i muškarca.

(2) Brak se zasniva na slobodnoj odluci muškarca i žene da zaključe brak, na ravnopravnosti bračnih supružnika, međusobnom poštovanju i uzajamnom pomaganju.

Član 5

(1) Svako slobodno odlučuje o zaključenju braka, zasnivanju porodice i rađanju djece.

(2) U interesu slobodnog planiranja porodice, zaštite rađanja, razvoja i podizanja djece Republika stvara potrebne uslove, organe i kadrove za pružanje savjeta roditeljima o svim značajnim pitanjima vezanim za njihova roditeljska prava i obaveze.

Član 6

Roditelji su dužni da se staraju o životu i zdravlju svoje djece, kao i o njihovom podizanju, vaspitanju i obrazovanju.

Član 7

Djeca su dužna da se staraju o svojim roditeljima, da se prema njima odnose s poštovanjem i da ih pomažu kada je to potrebno.

Član 8

Prava i dužnosti roditelja i drugih srodnika prema djeci, kao i prava i dužnosti djece prema roditeljima i srodnicima jednaka su, bez obzira da li su djeca rođena u braku ili van braka.

Član 9

(1) Obaveza izdržavanja između roditelja i djece i drugih srodnika, kao i bračnih i vanbračnih supružnika, izraz je porodične solidarnosti i u interesu je društvene zajednice.

(2) Izdržavanje se, u pravilu, određuje prema potrebama primaoca izdržavanja i mogućnostima davaoca izdržavanja.

Član 10

Usvojenjem između usvojioca i usvojenika uspostavljaju se odnosi koji postoje između roditelja i djece, s ciljem da se djetetu koje se usvaja pruže uslovi života kakve imaju djeca koja žive u porodici.

Član 11

Republika Srpska starateljstvom pruža posebnu zaštitu maloljetnoj djeci koja nemaju roditeljskog staranja i punoljetnim licima koja nisu sposobna ili nisu u mogućnosti starati se sami o svojim pravima i interesima.

Član 12

(1) Zajednica života žene i muškaraca koja nije pravno uređena na način propisan ovim zakonom (vanbračna zajednica) izjednačena je sa bračnom zajednicom u pogledu prava na međusobno izdržavanje i drugih imovinsko-pravnih odnosa, pod uslovima i na način propisan ovim zakonom.

(2) Maloljetne članove porodice i punoljetna lica koja nisu sposobna za samostalno preduzimanje pravnih radnji u pravnim postupcima kada se radi o zaštiti ili ostvarivanju njihovih prava i interesa zastupa po službenoj dužnosti organ starateljstva.

Član 13

(1) Poslove zaštite i pružanja pravne pomoći porodici i njenim članovima na način i po postupku određenim zakonom obavlja opštinski organ uprave nadležan za poslove socijalne zaštite, ukoliko odlukom nadležnog organa lokalne samouprave vršenje ovih poslova nije povjereno nekom drugom organu ili organizaciji (u daljem tekstu: organ starateljstva).

(2) Porodica i njeni članovi uživaju sudsku zaštitu.

(3) Svi organi, organizacije i fizička lica su dužni bez odlaganja obavijestiti organ starateljstva u pogledu djetetovih prava, naročito nasilju, zlostavljanju, polnim zloupotrebama i zlostavljanju djeteta.

DRUGI DIO

BPAK

I – ZAKLjUČENjE BRAKA

1. Uslovi za zaključenje braka

Član 14

Brak zaključuju dva lica različitog pola saglasnošću slobodno izjavljenih volja pred nadležnim opštinskim organom uprave.

Član 15

Ukoliko prilikom zaključenja braka nije bio ispunjen bilo koji od uslova iz prethodnog člana, brak je ništav.

Pravo na tužbu za poništenje braka pripada svakom licu koje ima pravni interes i organu starateljstva.

2. Postupak za zaključenje braka

Član 16

Lica koja namjeravaju da stupe u brak podnose prijavu matičaru u opštini u kojoj žele da zaključe brak. Uz prijavu se prilažu izvodi iz matične knjige rođenih, a kad je to potrebno i druge isprave.

Član 17

(1) Matičar će, na osnovu izjava lica koja žele da stupe u brak, po potrebi i na drugi način, provjeriti da li su ispunjene pretpostavke za zaključenje i punovažnost braka.

(2) Ako utvrdi da nisu ispunjene pretpostavke za zaključenje i punovažnost braka, matičar će usmeno saopštiti podnosiocima prijave da ne mogu zaključiti brak i o tome sačiniti službenu zabilješku.

Član 18

Lica koja su podnijela prijavu za zaključenje braka, ukoliko nisu saglasna sa usmenim saopštenjem iz stava 2. prethodnog člana, mogu u roku od osam dana od dana saopštenja matičara, uložiti prigovor nadležnom opštinskom organu uprave. Ovaj organ je dužan odmah odlučiti o prigovoru i donijeti rješenje.

Član 19

Dan za zaključenje braka određuje matičar u sporazumu s licima koja žele stupiti u brak.

Član 20

Matičar će preporučiti licima koja namjeravaju zaključiti brak da se, prije dana određenog za sklapanje braka, uzajamno informišu o stanju zdravlja, te da posjete porodično savjetovalište i upoznaju se o uslovima i pretpostavkama za razvoj skladnih bračnih i porodičnih odnosa i mogućnostima i oblicima planiranja porodice.

(2) Matičar će upoznati buduće supružnike o mogućnosti da svoje imovinske odnose urede bračnim ugovorom, u skladu sa odredbama člana 271. st. 3. i 4. ovog zakona.

Član 21

Zaključivanje braka vrši se na svečan način u za to određenoj prostoriji, a može se obaviti i na nekom drugom mjestu, kada za to postoje opravdani razlozi.

Član 22

Zaključenju braka prisustvuju budući supružnici, gradonačelnik grada, odnosno načelnik opštine ili delegirani odbornik, dva svjedoka i matičar.

Član 23

(1) U naročito opravdanim slučajevima, nadležni opštinski organ uprave može rješenjem dozvoliti da se brak zaključi uz prisustvo samo jednog od budućih bračnih supružnika i punomoćnika drugog bračnog supružnika.

(2) U punomoći, koja mora biti ovjerena, moraju biti tačno označeni lični podaci davaoca punomoći, punomoćnika i lica s kojim davalac punomoći namjerava da zaključi brak i datum izdavanja punomoći.

(3) Punomoć iz stava 2. ovog člana ovjerava se pred sudom ili notarom.

(4) Punomoć iz prethodnog stava važi 90 dana od dana ovjeravanja.

Član 24

Svjedok pri zaključenju braka može biti svako punoljetno lice koje ima poslovnu sposobnost.

Član 25

Zaključenje braka počinje izvještajem matičara da su zaključenju braka pristupili budući supružnici i svjedoci i da su ispunjene pretpostavke za zaključenje braka.

Član 26

Nakon što gradonačelnik ili načelnik opštine, odnosno delegirani odbornik utvrdi da na izvještaj matičara nema prigovora, upoznaće buduće supružnike s odredbama ovog zakona o njihovim pravima i dužnostima, upoznajući ih naročito sa sadržajem odredaba člana 39. do 43. ovog zakona.

Poslije toga će svakog od budućih supružnika ponaosob upitati da li pristaju da jedan s drugim zaključe brak.

Član 27

Izjave budućih supružnika kojim oni pristaju da zaključe brak, matičar će upisati u matičnu knjigu vjenčanih, u koju se, nakon toga, potpisuju bračni supružnici, gradonačelnik ili načelnik ili ovlašćeni odbornik, svjedoci i na kraju matičar. Nakon toga gradonačelnik ili načelnik, odnosno ovlašćeni odbornik proglašava brak zaključenim.

Član 28

Odmah po zaključenju braka, bračnim supružnicima će se izdati izvod iz matične knjige vjenčanih.

3. Smetnje za zaključenje braka

Član 29

Brak nije valjan ako nije zaključen u cilju zajednice života bračnih supružnika.

Član 30

(1) Brak nije valjan ako je na njegovo zaključenje bračni supružnik pristao u strahu izazvanom ozbiljnom prijetnjom.

(2) Brak nije valjan ako je na njegovo zaključenje bračni supružnik pristao u zabludi o ličnosti drugog bračnog supružnika ili o njegovoj bitnoj osobini.

(3) Zabluda o ličnosti bračnog supružnika postoji kad je bračni supružnik mislio da stupa u brak s jednim licem, a stupio je u brak s drugim.

(4) Zabluda o bitnoj osobini bračnog supružnika postoji kad se radi o osobini odnosno o okolnosti koja bi drugog bračnog supružnika odvratila od zaključenja braka da je za nju znao, a naročito u slučaju krajnje opasne ili teške bolesti, protivprirodne navike, polne nemoći, trudnoće žene s drugim muškarcem, nečasnog zanimanja i ranije osude zbog krivičnog djela učinjenog iz nečasnih pobuda.

Član 31

Brak se ne može zaključiti dok drugi brak ne prestane.

Član 32

Brak ne može zaključiti lice koje zbog duševne bolesti, duševne nerazvijenosti ili iz drugih razloga nije sposobno za rasuđivanje.

Član 33

(1) Brak ne mogu zaključiti među sobom: krvni srodnici u pravoj liniji, brat i sestra, brat i sestra po ocu ili majci, stric i sinovica, ujak i sestričina, tetka i bratić, tetka i sestrić i djeca braće i sestara, kao ni djeca braće i sestara po ocu ili majci.

(2) Odredba iz prethodnog stava primjenjuje se i na odnose potpunog usvojenja.

Član 34

U pogledu uslova za valjanost zaključenja braka, vanbračno srodstvo je izjednačeno s bračnim srodstvom.

Član 35

(1) Brak ne mogu zaključiti među sobom: svekar i snaha, zet i tašta, očuh i pastorka i maćeha i pastorak, bez obzira da li je brak usljed čijeg su zaključenja došli u ovo srodstvo, prestao.

(2) Iz opravdanih razloga sud može u vanparničnom postupku dozvoliti zaključenje braka srodnicima po tazbini iz prethodnog stava.

(3) Prije donošenja odluke, sud će pribaviti mišljenje organa starateljstva.

Član 36

(1) Brak ne može zaključiti lice koje nije navršilo 18 godina života.

(2) Iz opravdanih razloga sud može u vanparničnom postupku dozvoliti zaključenje braka maloljetniku starijem od 16 godina, ako utvrdi da je to lice tjelesno i duševno sposobno za vršenje prava i dužnosti koje proizlaze iz braka. Predlog za dozvolu zaključenja braka može podnijeti zainteresovano maloljetno lice.

(3) Prije donošenja odluke sud će pribaviti mišljenje organa starateljstva.

4. Zabrane za zaključenje braka

Član 37

(1) Brak ne mogu zaključiti usvojenik i usvojilac za vrijeme trajanja nepotpunog usvojenja.

(2) Iz opravdanih razloga sud može, u vanparničnom postupku, licima iz prethodnog stava, na njihov zahtjev dozvoliti zaključenje braka.

(3) Prije donošenja oduke sud će pribaviti mišljenje organa starateljstva.

(4) Brak zaključen protivno odredbi stava (1) ne može se poništiti.

Član 38

(1) Brak ne mogu zaključiti štićenik i staralac za vrijeme trajanja starateljstva.

(2) Iz opravdanih razloga sud može, u vanparničnom postupku, licima iz prethodnog stava, na njihov zahtjev, dozvoliti zaključenje braka.

(3) Prije donošenja oduke sud će pribaviti mišljenje organa starateljstva.

(4) Brak zaključen protivno odredbi stava1. ovog člana ne može se poništiti.

II – LIČNA PRAVA I DUŽNOSTI BRAČNIH SUPRUŽNIKA

Član 39

Bračni supružnici su ravnopravni u braku.

Član 40

Bračni supružnici su dužni da se uzajamno poštuju i pomažu.

Član 41

Bračni supružnici sporazumno određuju mjesto stanovanja.

Član 42

Bračni supružnici sporazumno odlučuju o podizanju zajedničke djece i o tome kako će urediti odnose i obavljati poslove koji se tiču bračne, odnosno porodične zajednice.

Član 43

(1) Bračni supružnici mogu se sporazumjeti da im prezime bude prezime jednog od njih, a mogu i zadržati svaki svoje prezime.

(2) Svaki bračni supružnik može svom prezimenu dodati prezime svog bračnog supružnika.

(3) Bračni supružnici su dužni da se prilikom zaključenja braka izjasne o svom prezimenu.

(4) Izjave bračnih supružnika o njihovom prezimenu upisaće se u matičnu knjigu vjenčanih .

(5) Ako bračni supružnici nemaju isto prezime, sporazumno će odrediti prezime djeteta.

Ako se o tome ne sporazumiju, o prezimenu djeteta odlučiće organ starateljstva.

III – PRESTANAK BRAKA

Član 44

(1) Brak prestaje smrću bračnog supružnika, proglašenjem nestalog bračnog supružnika umrlim, poništenjem i razvodom braka.

(2) Ako je bračni supružnik proglašen umrlim, brak prestaje danom koji je po pravnosnažnoj odluci suda utvrđen kao dan njegove smrti.

(3) Brak prestaje poništenjem i razvodom kad presuda suda o poništenju, odnosno razvodu braka postane pravnosnažna.

1. Poništenje braka

Član 45

Brak će se poništiti ako se utvrdi da je prilikom njegovog zaključenja postojala neka od bračnih smetnji navedenih u čl. 29. do 36. ovog zakona.

Član 46

(1) Poništenje braka zaključenog u strahu izazvanom ozbiljnom prijetnjom može tražiti samo bračni supružnik koji je bio prinuđen. Tužba se može podnijeti u roku od jedne godine od dana kada je opasnost od izvršenja prijetnje prestala, a bračni supružnici su za to vrijeme živjeli zajedno.

(2) Poništenje braka zaključenog u zabludi može tražiti samo bračni supružnik koji je u zabludi pristao na brak. Tužba se može podnijeti u roku od jedne godine od dana saznanja za zabludu, a bračni supružnici su za to vrijeme živjeli zajedno.

Član 47

(1) Pravo na tužbu za poništenje braka iz razloga navedenih u čl. 29, 30, 31. i 34. ovog zakona pripada bračnim supružnicima, svakom licu koje ima pravni interes da brak bude poništen i organu starateljstva.

(2) Neće se poništiti novi brak koji je zaključen za vrijeme trajanja ranijeg braka jednog od bračnih supružnika, ako je ranije brak u međuvremenu prestao.

Član 48

(1) Pravo na tužbu za poništenje braka za vrijeme dok traje razlog iz člana 32. ovog zakona pripada bračnim supružnicima i organu starateljstva.

(2) Nakon prestanka razloga iz prethodnog stava, pravo na tužbu za poništenje braka pripada samo bračnom supružniku koji je bio nesposoban za rasuđivanje. Tužba se može podnijeti u roku od jedne godine od prestanka nesposobnosti za rasuđivanje, a ako je bračnom supružniku oduzeta ili ograničena poslovna sposobnost, u roku od jedne godine od pravosnažnosti odluke o vraćanju poslovne sposobnosti.

Član 49

Pravo na tužbu za poništenje braka u slučajevima iz člana 33. ovog zakona pripada bračnim supružnicima, organu starateljstva i javnom tužilaštvu.

Član 50

(1) Pravo na tužbu za poništenje braka u slučajevima iz člana 35. ovog zakona pripada bračnim supružnicima.

(2) Sud može odbiti zahtjev za poništenje braka koji je zaključen bez dozvole suda između srodnika po tazbini, ako utvrdi da su u vrijeme zaključenja braka postojali ili su naknadno nastali važni razlozi zbog kojih se moglo dozvoliti zaključenje braka među ovim srodnicima.

Član 51

(1) Pravo na tužbu za poništenje braka koju je bez dozvole suda zaključilo lice koje nije navršilo 18 godina života pripada organu starateljstva, a maloljetnom bračnom supružniku i njegovim roditeljima samo ako nisu nedopuštenim radnjama omogućili zaključenje toga braka.

(2) Sud može odbiti tužbeni zahtjev za poništenje braka ako utvrdi da su u vrijeme zaključivanja braka postojali ili su naknadno nastali opravdani razlozi zbog kojih se može dozvoliti zaključenje braka prije punoljetnosti bračnog supružnika.

(3) Brak se ne može poništiti nakon što je maloljetni bračni supružnik navršio 18 godina života, ali bračni supružnik koji je postao punoljetan može podnijeti tužbu za poništenje braka u roku od jedne godine od punoljetnosti.

2. Razvod braka

Član 52*

(1) Bračni supružnik može tražiti razvod braka ako su bračni odnosi teško i trajno poremećeni, usljed čega je zajednički život postao nepodnošljiv.

(2) (prestalo da važi)

Član 53

Bračni supružnik može tražiti razvod braka ako je njegov bračni supružnik nestao i o njemu nema nikakvih vijesti za vrijeme od dvije godine.

Član 54

(1) Bračni supružnici koji imaju zajedničku maloljetnu ili usvojenu djecu, ili djecu nad kojom je produženo roditeljsko pravo, mogu podnijeti zajednički predlog da se, iz razloga navedenih u članu 52. ovog zakona, razvede njihov brak.

(2) Ako jedan od bračnih supružnika odustane od zajedničkog predloga, a drugi ostane pri zahtjevu da se brak razvede, taj predlog smatraće se tužbom za razvod braka.

Član 55

(1) Sud će razvesti brak na osnovu sporazuma bračnih supružnika ako oni nemaju zajedničku maloljetnu ili usvojenu djecu ili djecu nad kojom je produženo roditeljsko pravo.

(2) Ako prije donošenja prvostepene presude o razvodu braka jedan od bračnih supružnika odustane od sporazuma o razvodu braka, postupak se obustavlja.

Član 56

U slučaju razvoda braka, svaki od bračnih supužnika može zadržati prezime koje je imao u vrijeme razvoda braka.

3. Mirenje bračnih supružnika

Član 57

Prije podnošenja tužbe ili zajedničkog prijedloga za razvod braka, supružnici koji imaju zajedničku maloljetnu ili usvojenu djecu, ili djecu nad kojom je produženo roditeljsko pravo su obavezni da pred nadležnim organom starateljstva pokrenu postupak mirenja.

Član 58

Za mirenje je mjesno nadležan organ starateljstva na čijem području tuženi ima prebivalište, odnosno boravište, ili organ starateljstva na čijem su području bračni supružnici imali svoje posljednje zajedničko prebivalište.

Član 59

(1) Organ starateljstva zakazaće ročište za pokušaj mirenja na koje će pozvati oba bračna supružnika u roku od 30 dana od dana pokretanja postupka mirenja.

(2) Punomoćnici ne mogu na ročištu za pokušaj mirenja zastupati bračne supružnike niti mogu prisustvovati ročištu.

Član 60

(1) Na ročištu za pokušaj mirenja organ starateljstva pokušaće da izmiri bračne supružnike, a po potrebi preporučiće im da se obrate savjetovalištima ili drugim ustanovama koje im mogu dati potreban savjet.

(2) Postupak će se obustaviti ako se pozivu nisu odazvala oba bračna supružnika ili onaj bračni supružnik koji namjerava podnijeti tužbu za razvod braka.

(3) Ako na ročištu za pokušaj mirenja ne dođe do izmirenja bračnih supružnika, a organ starateljstva ocijeni da ima izgleda da bi do izmirenja moglo doći, može odrediti novo ročište.

(4) Ako nakon obustave postupka iz stava ovog člana bude podnesena tužba ili zajednički prijedlog za razvod braka sud će ga odbaciti.

Član 61

U postupku mirenja organ starateljstva imajući u vidu interese djece nastojaće da se bračni supružnici sporazumiju o zaštiti, vaspitanju i izdržavanju zajedničke maloljetne djece, supružanskom izdržavanju, podjeli zajedničke imovine, vraćanju poklona i svim drugim pitanjima od značaja za supružnike, njihovu maloljetnu djecu, bračnu i porodičnu zajednicu koja se gasi.

Član 62

(1) O ročištu za pokušaj mirenja organ starateljstva sastaviće zapisnik koji će sadržavati izjave bračnih supružnika da li su se izmirili, odnosno da mirenje nije uspjelo, kao i sporazum iz prethodnog člana, ako je do takvog sporazuma došlo.

(2) Zapisnik iz prethodnog stava potpisuju stranke. Svakom bračnom supružniku dostavlja se ovjeren primjerak zapisinika.

(3) Organ starateljstva je obavezan da sprovede postupak mirenja supružnika u roku od dva mjeseca.

Član 63

https://www.anwalt-bih.de

Izuzetno organ starateljstva nije dužan da zakaže ročište za pokušaj mirenja:

– ako je boravište jednog od bračnih supružnika nepoznato najmanje šest mjeseci;

– ako je jedan od bračnih supružnika nesposoban za rasuđivanje;

– ako jedan ili oba bračna supružnika žive u inostranstvu;

o čemu će obavijestiti supružnika, radi podnošenja tužbe sudu.

Član 64

(1) Ako se u postupku pred organom starateljstva bračni supružnici izmire, zahtjev za ponovni postupak ne mogu podnijeti u roku od šest mjeseci od dana uručenja zapisnika o izvršenom mirenju.

(2) Ukoliko se supružnici u postupku mirenja pred organom starateljstva ne izmire mogu podnijeti tužbu, odnosno zajednički prijedlog za razvod braka, sa zapisnikom o neuspjelom pokušaju mirenja, u roku od šest mjeseci od dana prijema zapisnika o ishodu postupka mirenja.

(3) Po proteku roka iz prethodnog stava bračni supružnici su dužni pokrenuti novi postupak mirenja.

IV – POSTUPAK U BRAČNIM SPOROVIMA

Član 65

(1) Parnični postupak za poništenje i razvod braka (bračni spor) pokreće se tužbom.

(2) Ako oba bračna supružnika saglasno zahtijevaju razvod braka, parnični postupak pokreće se zajedničkim prijedlogom za razvod braka (član 54.), odnosno zahtjevom za sporazumni razvod braka (član 55.).

Član 66

(1) Pravo na tužbu u bračnom sporu ne zastarjeva niti je ograničeno drugim rokovima i uslovima ako ovim zakonom nije drukčije određeno.

(2) Pravo na tužbu za poništenje braka i za razvod braka ne prelazi na nasljednike bračnih supružnika, ali nasljednici bračnog supružnika koji je podnio tužbu, mogu nastaviti već započeti postupak radi utvrđivanja da je postojao osnov za poništenje, odnosno razvod braka istican do časa smrti tužioca.

Član 67

Ako tužbu u bračnom sporu podnosi punomoćnik stranke, u punomoći se mora izričito navesti kakvu će tužbu punomoćnik podnijeti i iz kojih razloga .

Član 68

U postupku u bračnim sporovima isključena je javnost.

Član 69

(1) Činjenice na kojima stranka zasniva svoj zahtjev u bračnom sporu sud može utvrđivati i kad te činjenice nisu među strankama sporne, osim u slučaju iz člana 55. stav 1. ovog zakona.

(2) Sud je u toku cijelog postupka dužan da nastoji da dođe do izmirenja bračnih supružnika.

Član 70

U bračnim sporovima ne može se izreći presuda zbog izostanka niti presuda na osnovu priznanja.

Član 71

(1) U parnicama za razvod braka tužilac može tužbu povući do zaključenja glavne rasprave bez pristanka tuženog, a s pristankom tuženog dok postupak nije pravnosnažno završen.

(2) Zajednički predlog za razvod braka i zahtjev za sporazumni razvod braka mogu bračni supružnici povući dok postupak nije pravosnažno završen.

(3) U slučajevima iz st. 1. i 2. ovog člana, ako je povlačenje tužbe, odnosno zajedničkog predloga i zahtjeva za sporazumni razvod braka uslijedilo nakon donošenja prvostepene presude, prvostepeni sud će rješenjem utvrditi da je presuda bez pravnog učinka i da se postupak obustavlja. Ovako će sud postupiti i kad je od zahtjeva za sporazumni razvod braka odustao samo jedan od bračnih supružnika.

(4) Na način iz prethodnog stava sud će postupiti i u slučaju smrti bračnog supružnika, čime se ne dira u pravo nasljednika da nastave postupak u smislu člana 66. stav 2. ovog zakona.

(5) U bračnim sporovima odricanje od tužbenog zahtjeva ima isti pravni učinak kao i povlačenje tužbe.

Član 72

Presudom kojom se brak poništava ili se brak razvodi, sud će po službenoj dužnosti odlučiti i o zaštiti, vaspitanju i izdržavanju zajedničke djece, kao i o izdržavanju bračnog supružnika, ako je on to zahtijevao.

Član 73

(1) Ako se u bračnom sporu rješava i o zaštiti, vaspitanju i izdržavanju djece, organ starateljstva učestvuje u tom postupku radi zaštite interesa djece.

(2) U postupku iz prethodnog stava organ starateljstva staviće prijedlog o zaštiti, vaspitanju i izdržavanju djece, a ovlašćen je da u granicama tog predloga iznosi i činjenice koje stranke nisu navele i predlaže da se izvedu potrebni dokazi, da ulaže pravna sredstva i preduzima druge parnične radnje.

(3) Sud koji rješava bračni spor obavijestiće organ starateljstva o postupku radi zaštite, vaspitanja i izdržavanja djece i pozivati ga na sva ročišta, kao i dostavljati mu sve odluke donesene u tom postupku.

Član 74

(1) U toku postupka u bračnim sporovima sud može po službenoj dužnosti rješenjem odrediti privremene mjere u pogledu zaštite, vaspitanja i izdržavanja zajedničke maloljetne djece, kao i za njihov smještaj.

(2) Privremene mjere iz prethodnog stava sud može odrediti i u korist bračnog supružnika po njegovom predlogu.

(3) Žalba protiv rješenja iz st. 1. i 2. ovog člana ne zadržava izvršenje rješenja.

Član 75

Presuda kojom se brak razvodi na osnovu sporazuma bračnih supružnika može se pobijati zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, zbog toga što je pristanak za razvod braka na osnovu sporazuma dat u zabludi ili pod uticajem sile ili prevare, kao i u slučaju ako za donošenje presude nije bilo uslova određenih ovim zakonom.

Član 76

Ako je pravosnažnom presudom brak poništen ili razveden, ne može se povodom revizije, predloga za ponavljanje postupka, zahtjeva za zaštitu zakonitosti ili predloga za povraćaj u pređašnje stanje izmijeniti pravosnažna presuda u dijelu o prestanku braka, bez obzira da li je neka od stranaka zaključila novi brak.

Član 77

O troškovima postupka u bračnom sporu sud će odlučiti po slobodnoj ocjeni, vodeći računa o razlozima pravičnosti.

Član 78

U postupku o bračnom sporu primjenjivaće se odredbe Zakona o parničnom postupku, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.

TREĆI DIO

ODNOSI RODITELjA I DJECE

1. Prava i dužnosti roditelja i djece

Član 79

(1) Majka i otac su ravnopravni u vršenju roditeljskog prava i dužnosti.

(2) Ako je jedan od roditelja umro, ili nije poznat, ili mu je oduzeto roditeljsko pravo, roditeljsko pravo pripada drugom roditelju.

(3) Samohrani roditelj je roditelj koji samostalno vrši roditeljsko pravo nad djetetom, čiji je drugi roditelj umro ili nije poznat.

Član 80

Roditelj se ne može odreći roditeljskog prava.

Član 81

(1) Roditelji imaju dužnost i pravo da štite svoju maloljetnu djecu i da se brinu o njihovom životu i zdravlju.

Član 81a

(1) Dijete ima pravo da živi sa roditeljima i da se roditelji o njemu brinu prije svih drugih.

(2) Pravo djeteta da živi sa roditeljima može biti ograničeno samo kada je u odgovarajućem postupku utvrđeno da je to u najboljem interesu djeteta.

(3) Dijete ima pravo da održava lične odnose i neposredne kontakte sa roditeljem sa kojim ne živi.

(4) Dijete ima pravo da održava lične odnose i sa srodnicima i drugim licima sa kojim ga vezuje posebna bliskost, ako je to u najboljem interesu djeteta.

(5) Zahtjev za održavanje kontakta djeteta i bliskog srodnika mogu podnijeti bliski srodnici i dijete.

Član 81b

(1) Dijete ima pravo na izražavanje vlastitog mišljenja u skladu sa uzrastom i zrelošću.

(2) Dijete ima pravo da blagovremeno dobije potrebne informacije i obavještenja koja su mu potrebna za formiranje vlastitog mišljenja.

(3) Mišljenju djeteta mora se posvetiti dužna pažnja u svim pitanjima koja ga se tiču i u svim postupcima u kojima se odlučuje o njegovim pravima, u skladu sa djetetovim godinama i zrelošću.

Član 81v

(1) Republika Srpska posredstvom nadležnih organa dužna je da preduzme sve potrebne mjere za zaštitu djeteta od svakog oblika zanemarivanja, nasilja i zlostavljanja i od svake vrste eksploatacije.

(2) U svim aktivnostima koje se tiču djeteta, najbolji interes djeteta mora biti prioritet.

Član 82

Roditelji imaju dužnost i pravo da svoju maloljetnu djecu izdržavaju na način i pod uslovima određenim ovim zakonom.

Član 83

(1) Roditelji imaju dužnost i pravo da se staraju o obrazovanju svoje maloljetne djece.

(2) Roditelji su dužni da se brinu o redovnom osnovnom školovanju svoje djece.

(3) Roditelji imaju dužnost i pravo da prema svojim prilikama omoguće dalje školovanje svoje djece, vodeći računa o njihovim sposobnostima, sklonostima i opravdanim željama.

Član 84

(1) Roditelji imaju dužnost i pravo da zastupaju svoju maloljetnu djecu.

(2) Ako maloljetnom djetetu treba nešto uručiti ili saopštiti, to se može punovažno učiniti jednom ili drugom roditelju, a ako roditelji ne žive zajedno, onom roditelju kod koga dijete živi.

(3) Maloljetnik sa navršenih 15 godina života koji radom ostvaruje prihode, može raspolagati ostvarenim ličnim dohotkom i zaradom. Pri tome je dužan da doprinosi za svoje izdržavanje, vaspitanje i obrazovanje.

2. Vršenje roditeljskog prava i dužnosti

Član 85

Roditeljsko pravo vrše roditelji sporazumno.

(2) U slučaju neslaganja roditelja o vršenju roditeljskog prava odlučuje organ starateljstva.

Član 86

(1) Ako je jedan roditelj spriječen da vrši roditeljsko pravo, ili mu je oduzeto roditeljsko pravo, ili mu je oduzeta, odnosno ograničena poslovna sposobnost, roditeljsko pravo će vršiti drugi roditelj.

(2) Ako roditelji žive odvojeno, roditeljsko pravo vrši onaj roditelj kod koga dijete živi.

(3) U slučaju razvoda braka i poništenja braka, roditeljsko pravo vrši onaj roditelj kome je dijete povjereno na zaštitu i vaspitanje.

(4) Ako se roditelj koji ne vrši roditeljsko pravo ne složi s nekim postupkom ili mjerom roditelja koji to pravo vrši, može obavijestiti organ starateljstva koji će o tome odlučiti.

Član 87

(1) Ako to zahtijevaju interesi djeteta, roditelji mogu povjeriti dijete na zaštitu i vaspitanje trećim licima uz prethodno odobrenje organa starateljstva.

(2) Ako roditelji ili roditelj koji sam vrši roditeljsko pravo odlazi na privremeni rad u inostranstvo i sa sobom ne vodi djecu, djeca će se povjeriti na zaštitu i vaspitanje drugom licu, ili odgovarajućoj ustanovi ako je organ starateljstva ovo povjeravanje prethodno odobrio.

(3) Dijete se ne može dati na zaštitu, vaspitanje i obrazovanje licu koje ne može biti staratelj.

Član 88

Kad sud u bračnom sporu odluči da se brak poništava ili da se razvodi, odlučiće u istoj presudi o povjeravanju djece na zaštitu i vaspitanje.

Član 89

(1) Novu presudu o povjeravanju djece na zaštitu i vaspitanje nadležni sud će donijeti ako to zahtijevaju promijenjene prilike, bez obzira na to koji je sud ranije o tome odlučio.

(2) U postupku iz prethodnog stava organ starateljstva ima sva ovlašćenja iz člana 73. ovog zakona.

Član 90

(1) Sud, odnosno organ starateljstva koji donosi odluku o povjeravanju djece na zaštitu i vaspitanje odlučiće, nakon što ispita sve odlučne činjenice, da li će sva djeca biti kod jednog roditelja, ili će neka biti kod majke, a neka kod oca.

(2) Kad to zahtijevaju njihovi interesi, djeca se mogu povjeriti na zaštitu i vaspitanje drugom licu.

Član 91

(1) U slučaju smrti roditelja kome je dijete odlukom suda ili organa starateljstva povjereno na zaštitu i vaspitanje, kao i smrti roditelja koji je sam vršio roditeljsko pravo ili je zaštitu i vaspitanje djeteta povjerio drugom licu, preživjeli roditelj ima pravo da traži da mu lice kod koga se dijete nalazi preda dijete na zaštitu i vaspitanje.

(2) U slučaju spora o predaji djeteta između roditelja i lica kod kojeg se dijete nalazi, sud će, na osnovu predloga i mišljenja organa starateljstva, odlučiti da li će dijete povjeriti na zaštitu i vaspitanje roditelju, nekom drugom licu ili odgovarajućoj ustanovi.

Član 92

(1) Sud, odnosno organ starateljstva koji donosi odluku o povjeravanju djece na zaštitu i vaspitanje, uzeće u obzir i želje djeteta ako je ono sposobno da ih izrazi.

(2) Sud, odnosno organ starateljstva može ispitati dijete i bez prisustva roditelja i drugih lica.

Član 93

(1) Ako dijete ne živi u zajednici sa oba roditelja, roditelji će se sporazumjeti o načinu održavanja ličnih odnosa s djetetom (posjete i sl.). Ako do takvog sporazuma ne dođe, odluku o tome donosi organ starateljstva.

(2) Organ starateljstva može ponovno urediti način održavanja ličnih odnosa roditelja s djecom, ako to zahtijevaju promijenjene prilike.

(3) Održavanje ličnih odnosa roditelja s djecom može se ograničiti ili zabraniti samo radi zaštite ličnosti i drugih interesa djece.

3. Nadzor organa starateljstva

Član 94

Organ starateljstva dužan je da preduzima potrebne mjere radi zaštite ličnih i imovinskih prava i interesa djeteta.

Član 95

Ako to interesi djece zahtijevaju, organ starateljstva će pružiti pomoć roditeljima u sređivanju njihovih socijalnih, materijalnih i ličnih prilika i odnosa ili ih uputiti u odgovarajuće savjetovalište.

Član 96

Ako opravdani interesi djece zahtijevaju, organ starateljstva može odrediti stalan nadzor nad vršenjem roditeljskog prava u pogledu pojedinog djeteta.

Član 97

(1) Roditelji i ostali članovi porodice ne smiju dijete podvrgavati ponižavajućim postupcima, duševnom i tjelesnom kažnjavanju, odnosno zlostavljanju. Ako su roditelji, odnosno onaj roditelj kod kojeg dijete živi zlostavljali dijete, ili zanemarili brigu o djetetu, zanemarili vaspitanje djeteta ili je kod djeteta došlo do poremećaja u vaspitanju organ starateljstva može dijete oduzeti i povjeriti ga drugom roditelju, nekom drugom licu ili odgovarajućoj ustanovi ukoliko ne postoji sudska odluka o povjeravanju djeteta.

(2) Za vrijeme trajanja stalnog nadzora nad vršenjem roditeljskog prava organ starateljstva će savjetima i drugim odgovarajućim metodama socijalnog rada pomagati roditelje u vršenju roditeljskog prava, pozivati roditelje radi dogovora o vršenju roditeljskog prava, obilaziti roditelje i djecu, pozivati roditelje i djecu na redovne periodične sastanke u prostorijama organa starateljstva i slično.

Član 98

Organ starateljstva može odrediti roditelju, usvojiocu, staratelju, drugoj porodici ili u specijalnoj ustanovi pojačan nadzor nad djetetom.

Član 99

(1) Mjeru pojačanog nadzora roditelja, usvojioca ili staraoca odrediće rješenjem organ starateljstva, ako su roditelji usvojilac, odnosno staralac propustili vršenje dužnog nadzora nad maloljetnikom, a u mogućnosti su da ovaj propust isprave i ovakav nadzor uspješno vrše.

(2) Organ starateljstva izricanjem mjere pojačanog nadzora obavezno će dati roditelju, usvojiocu ili staraocu potrebna uputstva i određene dužnosti u pogledu postupaka i mjera prema maloljetniku koji se tiču vaspitanja i popravljanja njegovog ličnog statusa.

Član 100

(1) Organ starateljstva može zahtijevati u svako doba od roditelja polaganje računa o upravljanju imovinom dijeteta.

(2) Organ starateljstva može zahtijevati da sud, radi zaštite imovinskih interesa djeteta, dozvoli mjere obezbjeđenja na imovini roditelja.

(3) Organ starateljstva može, radi zaštite imovinskih interesa djeteta, zahtjevati da sud u vanparničnom postupku odluči da se roditelji u pogledu upravljanja imovinom djeteta stave u položaj staratelja.

Član 101

(1) Ukoliko roditelji, usvojilac, odnosno staralac nisu u stanju da vrše mjeru pojačanog nadzora djeteta, organ starateljstva može riješiti da preda maloljetnika drugoj porodici koja ima mogućnosti i dobrovoljno se prihvata vršenja nadzora.

(2) Pojačani nadzor u drugoj porodici traje dok roditelji, usvojilac ili staralac ne povrate mogućnost i sposobnost da nad djecom vrše pojačan nadzor i kada nad djecom prestane potreba vršenja pojačanog nadzora.

Član 102

(1) Ako roditelji, usvojilac, odnosno staralac nisu u mogućnosti da vrše pojačan nadzor nad maloljetnikom, a ne postoje uslovi za izvođenje pojačanog nadzora maloljetnika u drugoj porodici, maloljetnik će se staviti pod pojačani nadzor organa starateljstva.

(2) Za vrijeme trajanja pojačanog nadzora organa starateljstva maloljetnik ostaje i dalje da živi u porodičnom domaćinstvu s roditeljima, usvojiocem ili licem s kojim živi u ekonomskoj zajednici, jer ga to lice izdržava, a pojačani nadzor nad djetetom vrši ovlašćeni saradnik organa starateljstva.

(3) Ovlašćeni saradnik organa starateljstva brine se o liječenju, školovanju, zaposlenju i drugim porodičnim i socijalnim potrebama djeteta.

Član 103

(1) Pri izboru odgovarajuće mjere staranja organ starateljstva će uzeti u obzir uzrast djeteta, njegovu psihofizičku razvijenost, psihička svojstva, sklonosti i navike, dotadašnje vaspitanje i odgajanje, porodične i socijalne uslove u kojima je živio i druge relevantne okolnosti.

(2) Pri izboru odgovarajuće mjere organ starateljstva vodiće računa o poštovanju principa najmanjeg posezanja.

4. Produženje roditeljskog prava i dužnosti

Član 104

(1) Sud može u vanparničnom postupku po zahtjevu roditelja, usvojioca ili organa starateljstva odlučiti da se roditeljsko pravo produži i poslije punoljetstva djeteta, ako dijete zbog tjelesnog ili duševnog nedostatka nije sposobno da se samo stara o sebi i o svojim pravima i interesima.

(2) Kad prestanu razlozi zbog kojih je roditeljsko pravo bilo produženo, sud će na zahtjev roditelja, odnosno usvojioca ili organa starateljstva odlučiti o prestanku roditeljskog prava.

Član 105

(1) Na prijedlog organa starateljstva ili roditelja, odnosno usvojioca, sud će u vanparničnom postupku, ako za to postoje opravdani razlozi i ako je to za dobrobit djeteta, uputiti dijete u odgovarajuću vaspitno-obrazovnu ustanovu na čuvanje i vaspitanje.

(2) Trajanje mjere stacionarnog boravka u odgovarajućoj ustanovi zavisi od socijalnih, materijalnih, ličnih, zdravstvenih i porodičnih prilika roditelja i djeteta.

(3) Praćenje rezultata stacionarnog boravka djeteta u vaspitno-obrazovnoj ili zdravstvenoj ustanovi organ starateljstva vrši permanentno. O svojim zapažanjima izvještava nadležni sud svakih šest mjeseci u pismenoj formi.

(4) Vanparnični sud, na osnovu izvještaja organa starateljstva ili na osnovu opravdanog i obrazloženog zahtjeva roditelja može, ako je to za dobrobit djeteta, mjeru stacionarnog boravka djeteta u odgovarajućoj ustanovi obustaviti od izvršenja ili zamijeniti nekom drugom mjerom nadzora.

5. Oduzimanje roditeljskog prava i dužnosti

Član 106

(1) Roditelju koji zlostavlja dijete, zloupotrebljava roditeljsko pravo, ili je napustio dijete, zanemario brigu o djetetu i zanemario svoje roditeljske dužnosti sud će u vanparničnom postupku oduzeti roditeljsko pravo.

(2) Roditelj zloupotrebljava roditeljska prava i dužnosti:

1. ako sprovodi fizičko ili psihičko nasilje nad djetetom,

2. ako seksualno iskorišćava dijete,

3. ako eksploatiše dijete prisiljavajući ga da pretjerano radi ili da obavlja rad neprimjeren njegovom uzrastu,

4. ako djetetu dozvoljava uživanje alkoholnih pića, droga ili drugih opojnih supstanci ili ga na to navodi,

5. ako navodi dijete na bilo koji oblik društveno neprihvatljivog ponašanja,

6. ako na bilo koji drugi način grubo krši prava djeteta.

(3) Roditelj grubo zanemaruje roditeljske dužnosti i prava:

1. ako napusti dijete,

2. ako ne brine duže od mjesec dana o djetetu s kojim ne živi,

3. ako u roku od godinu dana ne stvori uslove za zajednički život s djetetom koje je smješteno u drugu porodicu ili ustanovu, a za to nema nikakav opravdan razlog,

4. ako je zanemario staranje o osnovnim životnim potrebama djeteta s kojim živi ili se ne pridržava mjera koje je radi zaštite prava i dobrobiti djeteta prethodno donio nadležni organ.

(4) Sud može roditeljsko pravo vratiti roditelju, ako prestane razlog zbog kojeg mu je to pravo oduzeto.

Član 107

(1) Postupak radi oduzimanja roditeljskog prava pokreće organ starateljstva, roditelj, odnosno usvojilac.

(2) Organ starateljstva dužan je pokrenuti postupak za oduzimanje roditeljskog prava i u slučaju kad na bilo koji način sazna da postoje okolnosti iz stava 1. prethodnog člana.

(3) Pravosnažna odluka o oduzimanju i vraćanju roditeljskog prava dostavlja se nadležnom matičaru, a ukoliko dijete ima neko pravo na nekretninama, odluka se dostavlja zemljišno-knjižnom, odnosno katastarsko-knjižnom registru.

6. Prestanak roditeljskog prava

Član 108

(1) Roditeljsko pravo prestaje kad dijete postane punoljetno ili kad prije punoljetstva zaključi brak.

(2) Dijete postaje punoljetno kad navrši 18 godina života.

(3) Nastupanjem punoljetstva, kao i zaključenjem braka prije punoljetstva, stiče se potpuna poslovna sposobnost.

7. Utvrđivanje očinstva i materinstva

Član 109

(1) Djetetova majka je žena koja ga je rodila.

(2) Ocem djeteta rođenog u braku ili u periodu do 300 dana po prestanku braka, smatra se muž majke djeteta.

(3) Ocem djeteta koje je rođeno van braka, smatra se lice koje dijete prizna za svoje ili čije je očinstvo utvrđeno pravosnažnom sudskom presudom.

(4) Ako je dijete rođeno u kasnijem braku majke, ali prije isteka roka od 270 dana po prestanku njenog prethodnog braka, ocem će se smatrati muž majke iz prethodnog braka, osim ako muž majke iz kasnijeg braka sa njenim pristankom prizna dijete za svoje.

Član 110

(1) Čim sazna za rođenje djeteta van braka, matičar je dužan da pozove majku da se izjasni ko je otac djeteta i da o tome obavijesti organ starateljstva.

(2) Izjavu iz prethodnog stava majka može dati i bez poziva.

(3) Ako se majka izjasni o tome ko je otac djeteta, organ starateljstva će pozvati to lice da izjavi da li je otac djeteta.

Član 111

(1) Ako lice iz stava 3. prethodnog člana izjavi na zapisnik pred organom starateljstva, matičarem ili u ovjerenoj ispravi da je otac djeteta, matičar će ga upisati kao oca djeteta u matičnu knjigu rođenih i o upisu obavijestiti majku djeteta.

(2) Ako lice iz prethodnog stava izjavi da nije otac djeteta ili u roku od 30 dana od dana dostavljanja poziva ne da nikakvu izjavu, matičar će o tome obavijestiti majku djeteta.

Član 112

(1) Očinstvo se može priznati pred matičarem, organom starateljstva, sudom i notarom. Organ pred kojim je dato ovo priznanje dužan je da bez odlaganja zapisnik dostavi matičaru nadležnom za upis djeteta u matičnu knjigu rođenih.

(2) Priznanje očinstva može biti učinjeno i u testamentu.

Član 113

(1) Izjava o priznanju očinstva pred organima navedenim u prethodnom članu može se dati i preko punomoćnika.

(2) Punomoć mora biti ovjerena i sadržavati izričito uputstvo punomoćniku da da izjavu o priznavanju očinstva određenog djeteta koje je rodila određena žena.

Član 114

Očinstvo može priznati i maloljetnik ako je stariji od 16 godina, kao i lice kome je organičena poslovna sposobnost, ako su sposobni shvatiti prirodu i značenje izjave o priznavanju očinstva.

Član 115

(1) Očinstvo se može priznati i prije rođenja djeteta.

(2) U slučaju iz prethodnog stava priznanje očinstva proizvodi pravni učinak ako se dijete rodi živo.

Član 116

(1) Očinstvo djeteta može se priznati i poslije smrti djeteta, ali samo ako je ono ostavilo potomstvo.

(2) Pod uslovima iz prethodnog stava, lica ovlašćena ovim zakonom za podnošenje tužbe za utvrđivanje očinstva mogu tužbom zahtijevati da se utvrdi očinstvo umrlog djeteta.

Član 117

(1) Priznanje očinstva upisuje se u matičnu knjigu rođenih ako se majka s priznanjem saglasi. Njena saglasnost mora biti data pred matičarem ili notarom, u javnoj ili u ovjerenoj ispravi.

(2) Ako se majka prethodno izjasnila da je otac djeteta lice koje je priznalo očinstvo, ta će se izjava smatrati njenom saglasnošću.

Član 118

Ako se majka nije koristila mogućnošću iz stava 3. člana 110. ovog zakona, matičar će je pozvati da se o tome izjasni u roku od 30 dana nakon što primi obavijest da je određeno lice priznalo očinstvo.

Član 119

(1) Ako je dijete starije od 16 godina, potrebna je i njegova saglasnost s priznanjem očinstva. Saglasnost se daje na način propisan u članu 117. stav 1. ovog zakona.

(2) Ako je dijete mlađe od 16 godina, ili starije od 16 godina a trajno je nesposobno za rasuđivanje, a majka više nije živa, ili je proglašena umrlom, ili je potpuno lišena poslovne sposobnosti, izjavu o saglasnosti s priznanjem očinstva daje staralac djeteta s odobrenjem organa starateljstva.

Član 120

(1) Ako se majka ili dijete starije od 16 godina, odnosno staralac djeteta, kada je njihova saglasnost potrebna, ne saglase s priznanjem očinstva ili se ne izjasne o tome u roku od 30 dana po prijemu obavještenja o priznanju, lice koje je priznalo dijete za svoje može tužbom tražiti da sud utvrdi njegovo očinstvo.

(2) Tužba se može podnijeti u roku od tri godine po prijemu obavještenja o nesaglasnosti lica iz prethodnog stava.

Član 121

Priznanje očinstva je neopozivo.

Član 122

(1) Lice koje je priznalo očinstvo, a kasnije sazna za okolnosti koje bi isključivale njegovo očinstvo, može očinstvo osporavati tužbom.

(2) Tužba iz prethodnog stava može se podnijeti u roku od jedne godine po saznanju za okolnosti koje bi isključivale očinstvo, a najkasnije u roku od pet godina od davanja izjave o priznavanju očinstva.

Član 123

(1) Tužbu radi utvrđivanja očinstva može podnijeti dijete do navršene 25. godine života.

(2) Ako je dijete maloljetno ili poslovno nesposobno, tužbu u njegovo ime podnosi osoba koja ga po zakonu zastupa, odnosno staralac s odobrenjem organa starateljstva.

Član 124

Tužbu radi utvrđivanja očinstva može podnijeti majka do navršene 18. godine života djeteta.

Član 125

Organ starateljstva može u roku od jedne godine poslije rođenja djeteta tužbom pokrenuti postupak za utvrđivanje očinstva u slučaju kad je majka označila određeno lice za oca djeteta pred matičarem, a kasnije, zanemarujući interese djeteta, ne pokrene postupak za utvrđivanje očinstva.

Član 126

Odredbe ovog zakona o utvrđivanju očinstva shodno se primjenjuju i na utvrđivanje materinstva.

8. Osporavanje očinstva i materinstva

Član 127

(1) Muž može osporavati očinstvo djeteta koje je rodila njegova žena za vrijeme trajanja braka ili prije isteka 300 dana od prestanka braka, ako smatra da mu nije otac.

(2) Ako je mužu potpuno oduzeta poslovna sposobnost, tužbu radi osporavanja njegovog očinstva može podnijeti njegov staratelj s odobrenjem organa starateljstva.

Član 128

Tužba radi osporavanja očinstva iz prethodnog člana može se podnijeti u roku od šest mjeseci od dana saznanja za činjenicu na osnovu koje se može zaključiti da tužilac nije otac djeteta, ali najkasnije do navršene desete godine života djeteta.

Član 129

U slučaju iz člana 127. ovog zakona nasljednici muža nisu ovlašćeni da podnesu tužbu radi osporavanja očinstva, ali mogu nastaviti započeti postupak.

Član 130

(1) Majka može osporavati da je otac njenog djeteta lice koje se po ovom zakonu smatra ocem djeteta.

(2) Tužba iz prethodnog stava može se podnijeti u roku od šest mjeseci od rođenja djeteta.

Član 131

(1) Dijete može osporavati da mu je otac lice koje se po ovom zakonu smatra njegovim ocem, osim u slučaju kada je očinstvo utvrđeno pravosnažnom sudskom presudom.

(2) Tužbu iz prethodnog stava dijete može podnijeti do navršene 25. godine života.

Član 132

(1) Lice koje sebe smatra ocem djeteta rođenog van braka, može osporavati očinstvo drugog lica koje je to dijete priznalo za svoje, ako istovremeno traži da se utvrdi njegovo očinstvo.

(2) Tužba iz prethodnog stava može se podnijeti u roku od jedne godine od upisa osporenog očinstva u matičnu knjigu.

Član 133

Ne može se osporavati očinstvo poslije smrti djeteta.

Član 134

Odredbe ovog zakona o osporavanju očinstva shodno se primjenjuju i na osporavanje materinstva.

9. Utvrđivanje i osporavanje očinstva djece začete vještačkim putem

Član 135

Ne može se utvrđivati očinstvo djeteta koje je začeto vještačkim putem.

Član 136

(1) Muž može osporavati očinstvo djeteta koje je rodila njegova žena, ako je do začeća vještačkim putem došlo sjemenom drugog muškarca bez njegove saglasnosti.

(2) Tužba radi osporavanja očinstva u slučaju iz prethodnog stava podnosi se u roku od šest mjeseci od dana saznanja za začeće djeteta vještačkim putem, a najkasnije do navršene pete godine života djeteta.

10. Postupak u sporovima radi utvrđivanja i osporavanja očinstva i materinstva

Član 137

(1) Postupak u sporovima za utvrđivanje, odnosno osporavanje očinstva i materinstva pokreće se tužbom.

(2) Stranke u sporu za utvrđivanje očinstva su lice čije se očinstvo utvrđuje, dijete i majka djeteta.

(3) Stranke u sporu o osporavanju očinstva su lice koje se po ovom zakonu smatra ocem djeteta, dijete i majka djeteta.

(4) Kad treće lice osporava očinstvo licu koje je dijete priznalo za svoje, stranke u sporu su lice koje osporava očinstvo, lice čije se očinstvo osporava, dijete i majka djeteta.

Član 138

(1) Ako tužbom za utvrđivanje, odnosno za osporavanje očinstva nisu kao tužilac ili kao tuženi obuhvaćene sve stranke u sporu, sud će pozvati tužioca da dopuni tužbu tako što će navesti i stranku koja tužbom nije obuhvaćena.

(2) Ako tužilac u roku koji je sud odredio ne postupi na način iz prethodnog stava, tužba će se odbaciti.

Član 139

(1) Stranke koje podnose tužbu radi utvrđivanja, odnosno osporavanja očinstva, odnosno protiv kojih je upravljen tužbeni zahtjev jedinstveni su suparničari.

(2) Ako je tužbu za utvrđivanje, odnosno osporavanje očinstva podnijelo ovlašćeno lice u zakonskom roku, tužbi se, kao suparničar, može pridružiti i lice kome je istekao rok za podnošenje tužbe.

Član 140

(1) Ako dijete i roditelj koji po zakonu zastupa dijete zajedno podnose tužbu za utvrđivanje ili osporavanje očinstva, odnosno ako su tuženi istom tužbom, taj će roditelj zastupati dijete i u parnici, ali organ starateljstva može djetetu postaviti posebnog staraoca ako između djeteta i roditelja u toj parnici postoje suprotni interesi.

(2) Ako su dijete i roditelj koji po zakonu zastupa dijete, u parnici u suprotnim stranačkim ulogama tužioca i tuženog, organ starateljstva postaviće djetetu posebnog staraoca.

Član 141

(1) U postupku u sporovima radi utvrđivanja, odnosno osporavanja očinstva i materinstva isključena je javnost.

(2) U sporovima za utvrđivanje ili osporavanje očinstva ili materinstva ne može se donijeti presuda zbog izostanka niti na osnovu priznanja.

(3) U parnicama za utvrđivanje ili osporavanje očinstva ili materinstva odricanje od tužbenog zahtjeva ima isti pravni učinak kao i povlačenje tužbe.

Član 142

O troškovima postupka u parnicama radi utvrđivanja, odnosno osporavanja očinstva ili materinstva sud će odlučiti po slobodnoj ocjeni, vodeći računa o razlozima pravičnosti.

Član 143

(1) U postupku za utvrđivanje, odnosno osporavanje očinstva ili materinstva, sud može po službenoj dužnosti odrediti privremene mjere radi zaštite, smještaja i izdržavanja djece.

(2) Žalba protiv rješenja o privremenoj mjeri ne zadržava izvršenje rješenja.

Član 144

U postupku za utvrđivanje i osporavanje očinstva ili materinstva primjenjivaće se odredbe Zakona o parničnom postupku, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.

ČETVRTI DIO

USVOJENjE

I – ZAJEDNIČKE ODREDBE

Član 145

(1) Za punovažnost usvojenja potrebno je da su usvojilac i usvojenikovi roditelji, odnosno staraoci usvojenika, o tome dali svoju saglasnost pred nadležnim organom starateljstva. Ove izjave unose se u zapisnik, koji potpisuju sva lica koja su prisustvovala zasnivanju usvojenja.

(2) Za usvojenje maloljetnog lica starijeg od 10 godina potrebna je i njegova saglasnost.

Član 146

Usvojenje mora biti u interesu usvojenika.

Član 147

(1) Usvojilac može biti samo državljanin Republike Srpske.

(2) Izuzetno, usvojilac može biti i strani državljanin ako za to postoje naročito opravdani razlozi.

(3) Usvojenje iz prethodnog stava ne može se zasnovati bez odobrenja organa uprave nadležnog za poslove socijalne politike.

Član 148

Usvojenje se upisuje u matičnu knjigu rođenih.

II – VRSTE USVOJENjA

Član 149

Usvojenje može biti nepotpuno i potpuno.

1. Nepotpuno usvojenje

Član 150

(1) Nepotpunim usvojenjem se između usvojenika i usvojioca i njegovih potomaka zasnivaju odnosi srodstva, kao i prava i dužnosti koja po zakonu postoje između roditelja i djece ako zakonom nije drukčije određeno.

(2) Nepotpuno usvojenje ne utiče na prava i dužnosti usvojenika prema njegovim roditeljima i drugim srodnicima.

Član 151

(1) Usvojiti se može samo maloljetno lice.

(2) Usvojiti može samo lice koje je starije od usvojenika najmanje 18 godina.

(3) Ako bračni supružnici zajednički usvajaju isto lice, uslov iz prethodnog stava mora ispunjavati jedan od njih .

Član 152

(1) Za nepotpuno usvojenje potreban je pristanak oba roditelja djeteta, ako dijete ima roditelje.

(2) Nije potreban pristanak roditelja:

– kome je oduzeto roditeljsko pravo,

– kome je oduzeta poslovna sposobnost,

– čije je boravište nepoznato najmanje jednu godinu, a u tom periodu se ne brine za dijete.

Član 153

Bračni supružnici mogu zajednički usvojiti isto dijete. Dijete može usvojiti i samo jedan od njih, uz pristanak drugog bračnog supružnika.

Član 154

(1) Ne može se usvojiti srodnik u pravoj liniji, ni brat ni sestra.

(2) Staralac ne može usvojiti svog štićenika dok ga organ starateljstva ne razriješi dužnosti staraoca.

Član 155

(1) Usvojiti ne može:

– lice kome je oduzeto roditeljsko pravo,

– lice kome je oduzeta ili ograničena poslovna sposobnost,

– lice koje ne pruža dovoljno jemstva da će usvojenika podizati i vaspitati tako da bude koristan član društvene zajednice,

– lice koje je duševno bolesno ili slaboumno, odnosno koje boluje od druge bolesti koja može dovesti u opasnost zdravlje ili život usvojenika.

(2) Usvojiti ne može ni lice kod čijeg se bračnog supružnika stiče jedna od okolnosti iz prethodnog stava.

2. Potpuno usvojenje

Član 156

Potpunim usvojenjem se između usvojioca i njegovih srodnika i usvojenika i njegovih potomaka zasnivaju odnosi srodstva, kao da se radi o krvnom srodstvu.

Član 157

Potpuno usvojiti se može samo dijete uzrasta do pet godina, koje nema žive roditelje, ili su mu roditelji nepoznati, odnosno koji su dijete napustili, a više od jedne godine ne zna im se mjesto boravka, ili čiji su roditelji pred nadležnim organima starateljstva pristali da njihovo dijete bude potpuno usvojeno.

Član 158

(1) Potpuno usvojiti mogu samo bračni supružnici zajednički, ako su oba ili jedan od njih stariji od usvojenika najmanje 18 godina.

(2) Potpuno usvojiti može i bračni supružnik roditelja djeteta koje se usvaja, s tim što u tom slučaju razlika u godinama između usvojenika i usvojioca može biti i manja od 18 godina.

Član 159

Potpuno usvojenje može biti ako ne postoje smetnje iz čl. 154. i 155. ovog zakona.

Član 160

Potpunim usvojenjem prestaju sva međusobna prava i dužnosti između usvojenika i njegovih krvnih srodnika.

III – POSTUPAK ZA ZASNIVANjE USVOJENjA

Član 161

(1) Lice koje želi usvojiti podnosi zahtjev organu starateljstva.

(2) Za vođenje postupka usvojenja nadležan je organ starateljstva prema prebivalištu maloljetnika, odnosno boravištu, ako se prebivalište ne može utvrditi.

Član 162

(1) Organ starateljstva, na osnovu priloženih, odnosno po službenoj dužnosti pribavljenih dokaza, utvrđuje da li su ispunjeni uslovi za zasnivanje usvojenja propisani ovim zakonom.

(2) U postupku za usvojenje organ starateljstva će po službenoj dužnosti pribaviti mišljenje o postojanju uslova i podobnosti lica koje želi usvojiti od organa starateljstva prema prebivalištu toga lica, odgovarajućih organizacija i stručnjaka (socijalni radnik, psiholog, ljekar, pedagog i drugi).

(3) Mišljenja iz prethodnog stava moraju biti obrazložena i zasnovana na utvrđenim činjenicama.

(4) Organ uprave nadležan za poslove socijalne zaštite u roku od tri mjeseca nakon stupanja na snagu ovog zakona donijeće uputstvo o postupku usvajanja djece.

Član 163

U postupku za usvojenje isključena je javnost.

Član 164

(1) Zasnivanju usvojenja prisustvuju usvojilac, njegov bračni drug i roditelji, odnosno staralac usvojenika.

(2) Organ starateljstva, ako ocijeni da bi to bilo u interesu djeteta, može odlučiti da zasnivanju usvojenja ne prisustvuju roditelji usvojenika.

Član 165

(1) U postupku za usvojenje organ starateljstva dužan je da roditelja, usvojioca i usvojenika starijeg od 10 godina upozna o pravima i dužnostima koja proizilaze iz usvojenja.

(2) Kod nepotpunog usvojenja organ starateljstva posebno će upozoriti stranke na zakonske odredbe o prezimenu i nasljednim pravima koje se odnose na usvojenika.

Član 166

(1) Ako organ starateljstva nađe da su ispunjeni uslovi propisani ovim zakonom, donijeće rješenje o zasnivanju usvojenja, a ako ti uslovi nisu ispunjeni, rješenjem će odbiti zahtjev za usvojenje.

(2) Organ starateljstva rješenjem o zasnivanju usvojenja može odrediti probni smještaj uz nadzor organa starateljstva od najduže tri mjeseca.

Član 167

(1) Rješenje o zasnivanju nepotpunog usvojenja sadrži sporazum o prezimenu usvojenika i o nasljednim pravima usvojenika prema usvojiocu. Ako je usvojenik stariji od 10 godina, potrebna je i njegova saglasnost o prezimenu.

(2) Ukoliko se u roku određenom u rješenju o probnom smještaju, nadzirani probni smještaj pokaže uspješnim s aspekta međusobne adaptacije usvojioca i usvojenika, organ starateljstva će potvrditi rješenje o usvojenju.

Član 168

Pravnosnažno rješenje o zasnivanju usvojenja organ starateljstva dužan je da u roku od 15 dana od dana pravosnažnosti dostavi nadležnom matičaru radi upisa u matičnu knjigu rođenih.

Član 169

(1) Protiv rješenja kojim se odbija zahtjev za usvojenje, lice koje želi da usvoji može izjaviti žalbu u roku od 30 dana od dana dostavljanja rješenja. Žalba se izjavljuje drugostepenom organu nadležnom za poslove socijalne politike.

(2) Protiv rješenja kojim se zasniva usvojenje žalba je dopuštena samo u slučaju zablude, prevare ili prinude.

(3) Izjavljivanje žalbe iz prethodnog stava nije vezano za rok.

(4) Kod potpunog usvojenja mora biti sačuvana tajnost podataka o njegovom zasnivanju, a u matičnu knjigu rođenih usvojioci se upisuju kao roditelji usvojenika.

Član 170

(1) Organ starateljstva dužan je da vodi evidenciju i dokumentaciju o usvojenoj djeci.

(2) Uputstvo o vođenju evidencije i dokumentacije propisuje Republički organ uprave za socijalnu zaštitu.

IV – PRESTANAK USVOJENjA

Član 171

(1) Nepotpuno usvojenje može prestati na osnovu rješenja organa starateljstva kad on utvrdi da to zahtijevaju opravdani interesi usvojenika.

(2) Kad to zahtijevaju opravdani interesi maloljetnog usvojenika svako može kod organa starateljstva preduzeti inicijativu za prestanak usvojenja.

(3) U postupku za prestanak usvojenja organ starateljstva, kada ocijeni da je to potrebno, pribaviće odgovarajuće stručno mišljenje o cjelishodnosti daljeg postojanja usvojenja.

Član 172

(1) Nepotpuno usvojenje može prestati i na osnovu prijedloga usvojioca ili usvojenika, kao i na osnovu njihovog sporazumnog prijedloga.

(2) U slučajevima iz prethodnog stava organ starateljstva donosi rješenje o prestanku usvojenja ako ocijeni da je to u interesu usvojenika.

Član 173

(1) Protiv rješenja organa starateljstva o prestanku usvojenja može se izjaviti žalba u roku od 30 dana od dana dostavljanja rješenja.

(2) Pravosnažno rješenje o prestanku usvojenja organ starateljstva dužan je da dostavi nadležnom matičaru u roku od 15 dana od dana pravosnažnosti radi upisa u matičnu knjigu rođenih.

Član 174

Potpuno usvojenje ne može se raskinuti.

PETI DIO

STARATELjSTVO

1. Poslovi starateljstva

Član 175

Poslove starateljstva vrši organ starateljstva iz člana 13. ovog zakona.

Član 176

Organ starateljstva iz prethodnog člana poslove starateljstva vrši preko postavljenog staraoca ili neposredno.

Član 177

(1) Organ starateljstva preduzima potrebne mjere da se na najbolji način ostvari svrha starateljstva.

(2) Organ starateljstva u pripremanju, donošenju i sprovođenju svojih rješenja, odnosno pojedinih mjera, koristi sve oblike socijalne zaštite, metode socijalnog i drugog stručnog rada, kao i usluge socijalnih, zdravstvenih, obrazovno-vaspitnih i drugih organizacija.

(3) Organ starateljstva može osnovati stručno tijelo sastavljeno od odgovarajućih stručnjaka (ljekara, pedagoga, pravnika, psihologa, socijalnog radnika i drugih), sa zadatkom da razmatra stručna pitanja i daje organu starateljstva prijedloge za preduzimanje pojedinih ciljeva starateljstva.

Član 178

(1) Organ starateljstva pruža posebnu društvenu zaštitu i licima koja se nalaze pod roditeljskim staranjem, pod uslovima i na način određen ovim zakonom i drugim propisima.

(2) Organ starateljstva stara se o primjeni vaspitne i druge mjere izrečene od sudova i drugih nadležnih organa, radi vaspitanja i obrazovanja maloljetnika i drugih lica na koje se ove mjere odnose i vrši druge poslove koji su mu stavljeni u nadležnost posebnim zakonom ili propisima donesenim na osnovu zakona.

2. Staralac

Član 179

(1) Licu pod starateljstvom organ starateljstva postavlja staraoca, ukoliko ne odluči da dužnost staraoca vrši neposredno.

(2) Za staraoca se postavlja lice koje ima lična svojstva i sposobnost za vršenje dužnosti staraoca, a koje prethodno da pristanak da bude staralac.

(3) Pri postavljanju staraoca, organ starateljstva uzeće u obzir i želje štićenika ako je ovaj u stanju da ih izrazi, kao i želje bliskih srodnika štićenika.

(4) Izuzetno, kada organ starateljstva ocijeni da je to neophodno, i bez njegovog prethodnog pristanka, za staraoca će biti postavljen u pravilu najbliži krvni srodnik u pravoj liniji ili pobočnoj liniji, koji inače ispunjava i sve druge potrebne uslove za vršenje dužnosti staraoca.

Član 180

Isto lice može se postaviti za staraoca i za više štićenika ako to nije u suprotnosti sa interesima pojedinih štićenika i ako na to pristane.

Član 181

Licu pod starateljstvom koje je smještano u obrazovno-vaspitnu, socijalnu ili drugu sličnu ustanovu, organ starateljstva postavlja staraoca za vršenje onih poslova starateljstva koje ta ustanova ne vrši u okvirima svoje redovne djelatnosti.

Član 182

(1) Organ starateljstva može rješenjem ograničiti ovlašćenje staraoca i odlučiti da pojedine poslove staraoca vrši neposredno.

(2) Ako organ starateljstva vrši družnost staraoca u smislu prethodnog stava , može da pojedine poslove povjeri stručnim licima da ih vrše u njegovo ime i pod njegovim nadzorom.

Član 183

Za staraoca se ne može postaviti lice:

– kome je oduzeto roditeljsko pravo,

– kome je oduzeta ili ograničena poslovna sposobnost,

– čiji su interesi u suprotnosti sa interesima štićenika, odnosno koje ne pruža dovoljno jemstva da će štićenika vaspitati i odgajati tako da postane odgovoran član zajednice,

– od koga se, s obzirom na njegovo ranije i sadašnje vladanje, lična svojstva i odnose sa štićenikom i njegovim roditeljima, ne može očekivati da će pravilno vršiti dužnost staraoca.

Član 184

(1) Organ starateljstva, rješenjem kojim postavlja staraoca, određuje njegove družnosti i obim njegovih ovlašćenja.

(2) Organ starateljstva, prije donošenja rješenja iz prethodnog stava, upoznaje staraoca sa značajem starateljstva, njegovim pravima i dužnostima i sa drugim važnijim podacima potrebnim za vršenje dužnosti staraoca.

Član 185

(1) O stavljanju pod starateljstvo i o prestanku starateljstva organ starateljstva obavještava nadležnog matičara u roku od 15 dana od dana pravosnažnosti rješenja.

(2) Ako lice stavljeno pod starateljstvo ima nepokretnu imovinu, organ starateljstva obavještava nadležni sud ili katastar radi upisa starateljstva u zemljišno knjižne evidencije.

Član 186

Staralac je dužan da se savjesno stara o ličnosti, pravima, obavezama i interesima štićenika i upravljanju njegovom imovinom.

Član 187

(1) Ako štićenik ima imovinu, organ starateljstva preduzima mjere da se ta imovina popiše, procijeni i preda staraocu na upravljanje.

(2) Popisu imovine, pored članova komisije koju obrazuje organ starateljstva, prisustvuju staralac, štićenik ako je u stanju da shvati o čemu se radi i držalac imovine štićenika.

Član 188

(1) Organ starateljstva, nakon što je pokrenut postupak da se neko lice stavi pod starateljstvo, može popisati i procijeniti njegovu imovinu i preduzeti druge mjere za osiguranje te imovine i prije donošenja rješenja o stavljanju toga lica pod starateljstvo.

(2) U slučaju neposredne opasnosti po interes štićenika u pogledu njegove nepokretne imovine, organ starateljstva može i prije popisa i procjene imovine zatražiti od suda zabilježbu u zemljišno-knjižnoj evidenciji o pokretanju postupka za stavljanje toga lica pod starateljstvo.

Član 189

(1) Staralac je dužan da uz pomoć organa starateljstva preduzme sve potrebne mjere da se pribave sredstva neophodna za sprovođenje mjera, koje je u interesu štićenika, odredio organ starateljstva.

(2) Pri pribavljanju sredstava za ostvarivanje pojedinih mjera koje se preduzimaju u interesu štićenika, staralac je dužan da koristi izvore prihoda redoslijedom navedenim u članu 229. ovog zakona.

Član 190

Staralac ne može bez prethodnog odobrenja organa starateljstva preduzimati poslove koji prelaze okvire redovnog poslovanja ili upravljanja štićenikovom imovinom.

Član 191

(1) Staralac može samo sa odobrenjem organa starateljstva, u pogledu raspolaganja i upravljanja imovinom i pravima štićenika, preduzimati slijedeće poslove:

– otuđiti ili opteretiti nepokretnu imovinu štićenika,

– otuđiti iz imovine štićenika pokretne stvari veće i posebne lične vrijednosti ili raspolagati imovinskim pravima veće vrijednosti,

– odreći se nasljedstva ili legata, ili odbiti poklon,

– preduzimati druge mjere određene zakonom.

(2) Organ starateljstva, u postupku davanja odobrenja staraocu u pogledu raspolaganja i upravljanja imovinom, odnosno pravima štićenika, određuje namjenu pribavljenih sredstava i nadzire njihovu upotrebu.

Član 192

(1) Staralac zastupa štićenika.

(2) Organ starateljstva zastupa štićenika ako dužnost staraoca taj organ vrši neposredno ili ako je ograničio ovlašćenje staraoca i odlučio da štićenika sam zastupa.

Član 193

(1) Staralac samostalno, u ime štićenika i za njegov račun, vrši poslove koji spadaju u redovno poslovanje i upravljanje imovinom.

(2) Pri preduzimanju svakog važnijeg posla staralac će se, kada je to moguće, posavjetovati sa štićenikom, ako je ovaj u stanju da razumije o čemu se radi.

Član 194

(1) Staralac može da zaključi pravni posao sa štićenikom samo ako organ starateljstva nađe da to zahtijevaju interesi štićenika i ako to prethodno odobri.

(2) Staralac ne može da obavezuje štićenika kao jemca.

Član 195

(1) Staralac je dužan da podnese organu starateljstva izvještaj i položi račun o svom radu svake godine, kao i kad to zatraži organ starateljstva. U slučaju neposrednog starateljstva, izvještaj je dužan da podnese radnik organa starateljstva ili drugo lice koje u ime organa starateljstva vrši poslove starateljstva. Izvještaj se podnosi pismeno ili usmeno na zapisnik.

(2) Iz izvještaja se mora vidjeti kako se staralac ili drugo stručno lice koje vrši poslove starateljstva stara o ličnosti štićenika, a naročito o njegovom zdravlju, vaspitanju i obrazovanju, kao i o svemu drugom što je od značaja za ličnost štićenika.

(3) Izvještaj mora sadržavati i podatke o upravljanju i raspolaganju štićenikovom imovinom i o svim štićenikovim prihodima i rashodima u protekloj godini i konačnom stanju štićenikove imovine.

(4) Organ starateljstva dužan je da savjesno razmotri izvještaj staraoca i da po potrebi preduzme odgovarajuće mjere da se zaštite interesi štićenika.

(5) Pored kontrole rada staraoca prihvatanjem izvještaja o njegovom radu, organ starateljstva dužan je i da povremeno, ličnim uvidom, kontroliše kako staralac vrši svoje dužnosti prema štićeniku.

Član 196

(1) Staralac vrši svoju dužnost, po pravilu, bez nagrade.

(2) Organ starateljstva može odrediti staraocu nagradu ako se posebno zalagao i istakao u vršenju dužnosti.

(3) Staralac ima pravo na naknadu opravdanih troškova učinjenih u vršenju svojih dužnosti.

(4) Visinu naknade troškova staraocu utvrđuje organ starateljstva.

(5) Nagradu i naknadu troškova odobrava organ starateljstva iz prihoda štićenika, a ukoliko bi ta isplata išla na štetu izdržavanja štićenika, ti troškovi padaju na teret sredstava opštine.

Član 197

(1) Staralac odgovara štićeniku za štetu koju je skrivio u obavljanju dužnosti staraoca.

(2) Organ starateljstva utvrđuje iznos štete i poziva staraoca da u određenom roku štetu naknadi. Ukoliko staralac ne naknadi utvrđenu štetu u određenom roku, organ starateljstva neposredno naknađuje štetu štićeniku.

(3) Organ starateljstva može kod nadležnog suda zahtijevati od staraoca naknadu isplaćenog iznosa iz prethodnog stava, ako je tu štetu staralac počinio namjerno ili iz krajnje nepažnje.

(4) Radi obezbjeđenja prava štićenika, koja su povrijeđena nepravilnim radom staraoca, organ starateljstva dužan je prema staraocu preduzeti i druge mjere predviđene zakonom.

Član 198

Ako staralac umre ili samovoljno prestane da vrši dužnost staraoca, ili ako nastanu takve okolnosti koje sprečavaju staraoca da vrši svoju dužnost, organ starateljstva dužan je da bez odlaganja preduzme mjere za zaštitu interesa štićenika do postavljanja novog staraoca.

Član 199

(1) Organ starateljstva razriješiće staraoca od dužnosti ako utvrdi da je u vršenju dužnosti staraoca nemaran, da zloupotrebljava svoja ovlašćenja, da se njegovim radom ugrožavaju interesi štićenika, ili ako smatra da bi za štićenika bilo korisnije da mu se postavi drugi staralac.

(2) Organ starateljstva razriješiće staraoca od dužnosti kad ovaj sam to zatraži, a najkasnije u roku od tri mjeseca od dana podnošenja zahtjeva. Organ starateljstva mora istovremeno preduzeti sve potrebne mjere za zaštitu interesa štićenika.

(3) Staralac kome je prestala dužnost staraoca dužan je da podnese izvještaj i položi račun o svom radu organu starateljstva.

Član 200

(1) U slučaju trajnog prestanka starateljstva, organ starateljstva poziva staraoca da u određenom roku podnese izvještaj o svom radu i o stanju štićenikove imovine, i da preda svu imovinu na upravljanje štićeniku, odnosno roditelju ili usvojiocu.

(2) Predaja imovine se vrši u prisustvu staraoca, štićenika, odnosno roditelja ili usvojioca i predstavnika organa starateljstva.

3. Starateljstvo nad maloljetnim licima

Član 201

Pod starateljstvo staviće se maloljetno lice:

– čiji su roditelji umrli, nestali, nepoznati ili su nepoznatog boravišta duže od jedne godine,

– čijim roditeljima je oduzeto roditeljsko pravo,

– čijim roditeljima je oduzeta poslovna sposobnost, odnosno koji još nisu stekli poslovnu sposobnost ili im je poslovna sposobnost organičena,

– čiji su roditelji kroz duže vrijeme zanemarili čuvanje i vaspitanje djece,

– čiji su roditelji odsutni i nisu u mogućnosti da se redovno staraju o svome djetetu, a nisu ga povjerili na čuvanje i vaspitanje licu za koje je organ starateljstva utvrdio da ispunjava uslove za staraoca.

Član 202

Staralac maloljetnog štićenika dužan je da se kao roditelj stara o njegovoj ličnosti, a naročito o zdravlju, vaspitanju, obrazovanju i osposobljavanju za samostalan život i rad.

Član 203

(1) Staralac je ovlašćen da u ime i za račun štićenika zaključuje pravne poslove. Za one pravne poslove koje staralac, u smislu ovog zakona, ne može sam zaključivati, potrebno je odobrenje organa starateljstva.

(2) Maloljetni štićenik koji je navršio 15 godina života može sam, bez odobravanja staraoca, zasnovati radni odnos i raspolagati ličnim dohotkom, pri čemu je dužan doprinositi za svoje izdržavanje, vaspitanje i obrazovanje.

Član 204

Staralac može samo sa odobrenjem organa starateljstva:

– smjestiti maloljetnika u vaspitnoobrazovnu ustanovu i povjeriti ga drugom licu na čuvanje i vaspitanje,

– prekinuti školovanje maloljetnika ili promijeniti vrstu škole,

– odlučiti o izboru, vršenju ili promjeni zanimanja maloljetnika,

– preduzimati i druge mjere određene zakonom.

Član 205

(1) Organ starateljstva može maloljetnog štićenika povjeriti drugom licu na čuvanje i vaspitanje, ako nađe da za to postoje opravdani razlozi.

(2) Smještaj maloljetnog štićenika na čuvanje i vaspitanje kod drugog lica treba da odgovara, ukoliko je moguće, načinu i uslovima čuvanja i vaspitanja maloljetnika pod roditeljskim staranjem.

Član 206

Vaspitno-obrazovna ustanova ili zdravstvena organizacija ili druga ustanova u kojoj je privremeno smješten maloljetni štićenik, a posebno lice kojem je maloljetnik povjeren na čuvanje i vaspitanje, dužni su obavještavati staratelja i organ starateljstva o svim važnijim promjenama u pogledu života, zdravlja, vaspitanja i obrazovanja štićenika.

(2) Organizacija ili ustanova i lice iz prethodnog stava ne mogu se osloboditi dužnosti čuvanja maloljetnog štićenika bez prethodne saglasnosti staraoca, odnosno organa starateljstva.

Član 207

(1) Starateljstvo nad maloljetnim štićenikom prestaje njegovim punoljetstvom, zaključenjem braka, njegovim usvojenjem ili kada prestane neki od razloga navedenih u članu 201. ovog zakona.

(2) Organ starateljstva će produžiti da pruža odgovarajuće oblike socijalne i druge zaštite licu nad kojim je prestalo starateljstvo zbog nastupanja punoljetstva, ako se ono do tog vremena nije uspjelo osposobiti za samostalan život i rad.

Član 208

Ako i po nastupanju punoljetstva, zbog psihofizičkih nedostataka, štićenik nije sposoban da se brine o svojoj ličnosti, pravima i interesima, staralac, uz odobrenje organa starateljstva ili organ starateljstva neposredno, pokreće kod nadležnog suda postupak za oduzimanje poslovne sposobnosti štićenika, u cilju ponovnog stavljanja pod starateljstvo.

4. Starateljstvo nad licima kojima je oduzeta poslovna sposobnost

Član 209

(1) Lice kome je pravosnažnom odlukom suda djelimično ili potpuno oduzeta poslovna sposobnost, organ starateljstva staviće pod starateljstvo.

(2) Pravosnažnu odluku o oduzimanju, odnosno organičenju poslovne sposobnosti sud je dužan da bez odlaganja dostavi nadležnom organu starateljstva, koji će u roku od 30 dana od dana prijema odluke, lice kome je oduzeta poslovna sposobnost staviti pod starateljstvo.

Član 210

Staralac lica kome je oduzeta ili ograničena poslovna sposobnost dužan je naročito da se stara o njegovoj ličnosti, vodeći računa o uzrocima zbog kojih mu je oduzeta, odnosno ograničena poslovna sposobnost, i nastojati da se ti uzroci otklone i to lice osposobi za samostalan rad.

Član 211

(1) Staralac lica kome je potpuno oduzeta poslovna sposobnost, u dužnostima i pravima izjednačen je sa staraocem maloljetnog lica koje nije navršilo 15 godina života.

(2) Staralac lica kome je djelimično oduzeta poslovna sposobnost ima dužnosti i prava staraoca maloljetnog lica koje je navršilo 15 godina života, ali organ starateljstva može, kad je to potrebno, odrediti poslove koje lice sa djelimično oduzetom poslovnom sposobnošću može preduzimati samostalno.

Član 212

(1) Sud kod koga je pokrenut postupak da se nekom licu oduzme ili ograniči poslovna sposobnost dužan je da odmah izvijesti o tome organ starateljstva koji će, ako je potrebno, tome licu postaviti privremenog staraoca.

(2) U slučaju iz prethodnog stava primjenjuju se odredbe o starateljstvu nad maloljetnicima koji su navršili 15 godina života, ali organ starateljstva može, ako je potrebno, proširiti na njega odredbe o starateljstvu nad maloljetnicima koji nisu navršili 15 godina života.

(3) Dužnost privremenog staraoca prestaje kad se postavi stalni staralac ili kad odluka suda kojom se utvrđuje da nema mjesta oduzimanju, odnosno ograničenju poslovne sposobnosti postane pravosnažna.

Član 213

(1) Starateljstvo nad licima kojima je oduzeta, odnosno ograničena poslovna sposobnost prestaje kada im se odlukom suda donesenom u vanparničnom postupku vrati poslovna sposobnost.

(2) Pravosnažnu odluku o vraćanju poslovne sposobnosti sud odmah dostavlja organu starateljstva.

5. Staraoci za posebne slučajeve

Član 214

(1) Organ starateljstva postaviće staraoca za pojedine poslove ili određenu vrstu poslova odsutnom licu čije je boravište nepoznato a koje nema zastupnika, nepoznatom vlasniku imovine kada je potrebno da se neko o toj imovini stara, kao i u drugim slučajevima kada je to potrebno radi zaštite prava i interesa određenog lica.

(2) Licima iz prethodnog stava može, pod uslovima određenim zakonom, postaviti staraoca i organ pred kojim se vodi postupak. Ovaj organ dužan je da o tome bez odlaganja obavijesti nadležni organ starateljstva.

(3) Organ starateljstva ima prema staraocu postavljenom u smislu prethodnog stava sva ovlašćenja kao i prema staraocu koga je sam postavio.

Član 215

(1) Poseban staralac postaviće se licu nad kojim roditelji ili usvojioci vrše roditeljsko pravo za vođenje spora između njega i njegovih roditelja ili usvojioca, za zaključenje pojedinih pravnih poslova između njih, kao i u drugim slučajevima kada su njihovi interesi u suprotnosti.

(2) Licu pod starateljstvom postaviće se poseban staralac za vođenje spora između njega i staraoca, za zaključenje pravnih poslova, kao i u drugim slučajevima kada su njihovi interesi u suprotnosti.

(3) Kada među maloljetnicima nad kojima isto lice vrši roditeljsko pravo ili među licima koja imaju istog staraoca treba da se vodi spor ili zaključi pravni posao u kome su interesi maloljetnika, odnosno štićenika u suprotnosti, postaviće se svakom od njih poseban staralac za vođenje spora, odnosno zaključenja posla.

(4) Kada roditelji, usvojioci, staraoci ili pojedini organi, odnosno organizacije u vršenju svojih poslova saznaju za slučajeve iz st. 1. do 3. ovog člana, dužni su da o tome obavijeste nadležni organ starateljstva.

Član 216

Ako međunarodnim ugovorom nije drukčije određeno, organ starateljstva u slučajevima predviđenim ovim zakonom preduzeće potrebne mjere za zaštitu ličnosti, prava i interesa stranog državljanina, dok organ države čiji je on državljanin ne donese potrebnu odluku i ne preduzeme određene mjere.

Član 217

Pri postavljanju staraoca za posebne slučajeve, organ starateljstva odrediće obim dužnosti i prava staraoca imajući u vidu okolnosti svakog pojedinog slučaja.

6. Nadležnost i postupak

Član 218

(1) Mjesna nadležnost organa starateljstva određuje se prema prebivalištu, a ako se ovo ne može utvrditi, prema boravištu lica koje treba staviti pod starateljstvo.

(2) Prebivalište, odnosno boravište određuje se prema vremenu kada su se stekli uslovi za stavljanje određenog lica pod starateljstvo.

Član 219

(1) Ako se promijeni prebivalište štićenika mijenja se i nadležnost organa starateljstva.

(2) Novi nadležni organ starateljstva odlučiće da li će se mijenjati mjere koje je odredio ranije organ starateljstva.

(3) U slučaju sukoba nadležnosti u vezi sa promjenom prebivališta štićenika, organ starateljstva nadležan za štićenika do pokretanja postupka o sukobu nadležnosti, dužan je i dalje da se u svemu stara o štićeniku do donošenja pravosnažnog rješenja u tom postupku.

Član 220

Ne mijenja se nadležnost organa starateljstva za vrijeme dok se štićenik nalazi privremeno van područja tog organa, zbog školovanja, profesionalne rehabilitacije, socijalne ili zdravstvene zaštite ili iz sličnih razloga.

Član 221

(1) Postupak za stavljanje pod starateljstvo i prestanak starateljstva pokreće se i vodi po službenoj dužnosti.

(2) Postupak iz prethodnog stava je hitan.

Član 222

Postupak za stavljanje nekog lica pod starateljstvo ili da se na njega primijeni neki drugi oblik zaštite koju pruža organ starateljstva, pokreće organ starateljstva na osnovu neposrednog saznanja ili povodom obavijesti koju mu dostave:

– matičar, organi uprave i drugi državni organi kada u vršenju svojih družnosti saznaju za takav slučaj,

– bračni supružnik i ostali srodnici, članovi domaćinstva i druga lica koja imaju uvid u životne prilike takvog lica.

Član 223

(1) Kad organ starateljstva sazna da neko lice treba staviti pod starateljstvo, preduzeće odmah potrebne mjere za zaštitu ličnosti, prava i interesa tog lica, te pokrenuti postupak za njegovo stavljanje pod starateljstvo.

(2) Organ starateljstva, u slučaju iz prethodnog stava, dužan je da, prema potrebi, odredi odgovarajuće privremene mjere koje smatra neophodnim.

(3) Prilikom odlučivanja o obliku zaštite koji će se primijeniti na štićenika, organ starateljstva će se rukovoditi prvenstveno interesima štićenika i materijalnim mogućnostima koje mu stoje na raspolaganju, primjenjujući pri tom odgovarajuće metode socijalnog i drugog stručnog rada.

Član 224

Kod određivanja mjera, u smislu prethodnog člana, organ starateljstva dužan je da pribavi mišljenje odgovarajućih organizacija, odnosno stručnjaka i da, u cilju što potpunije zaštite ličnosti, prava i interesa štićenika i njegove porodice, sarađuje sa odgovarajućim organizacijama i organima.

Član 225

(1) Ako lice pod starateljstvom ima nepokretnu imovinu na području drugog organa starateljstva, nadležni organ starateljstva može tu imovinu povjeriti na staranje organu starateljstva na čijem se području nalazi ta imovina.

(2) Odobrenje za raspolaganje imovinom daje organ starateljstva nadležan za cjelokupno staranje o štićeniku.

Član 226

(1) Organ starateljstva postupa po odredbama Zakona o opštem upravnom postupku kad odlučuje o stavljanju nekog lica pod starateljstvo, kad postavlja ili razrješava od dužnosti staraoca, kad odlučuje o obimu ovlašćenja staraoca i o pravima i pravnim interestima štićenika.

(2) Organ starateljstva može mijenjati svoja ranije donesena rješenja kad to zahtjevaju interesi štićenika, ako se time ne vrijeđaju prava trećih lica.

Član 227

Štićenik, njegovi srodnici, organi bezbjednosti i pravosudni organi, javne službe, vladine i nevladine organizacije, kao i svaki građanin, mogu uložiti prigovor na rad staraoca i org ana starateljstva.

Član 228

(1) Prigovor u smislu prethodnog člana može se podnijeti:

– nadležnom organu starateljstva – na rad staraoca,

– organu nadležnom za rješavanje u drugom stepenu u upravnim stvarima starateljstva- na rad organa starateljstva.

(2) Organ starateljstva ispituje prigovore koji su mu podneseni i ako nađe da su osnovani, određuje mjere koje će se preduzimati.

(3) Ako drugostepeni organ nađe da je prigovor osnovan, daje uputstva organu starateljstva kako da postupi. Organ starateljstva, po primljenom uputstvu, odlučuje koje će mjere preduzeti i o tome obavještava drugostepeni organ.

Član 229

Izdaci za sprovođenje određenih mjera koje se preduzimaju u interesu štićenika, podmiruju se:

– iz prihoda štićenika,

– iz sredstava dobijenih od lica koja su obavezna da daju za izdržavanje štićenika,

– iz ostale imovine štićenika,

– iz sredstava dobijenih za štićenika po osnovu socijalne zaštite,

– iz drugih izvora.

Član 230

(1) Organ starateljstva dužan je da vodi evidenciju o licima stavljenim pod starateljstvo, o preduzetim mjerama starateljstva i o imovini štićenika.

(2) Uputstvo o vođenju evidencije i čuvanju dokumentacije iz prethodnog stava propisuje nadležni Republički organ uprave za poslove socijalne zaštite.

ŠESTI DIO

IZDRŽAVANjE

Član 231

(1) Međusobno izdržavanje članova porodice i drugih srodnika je njihova dužnost i pravo.

(2) U slučajevima u kojima se međusobno izdržavanje članova porodice ili drugih srodnika ne može ostvariti u cijelosti ili djelimično, društvena zajednica pruža, pod uslovima određenim zakonom, neobezbijeđenim članovima porodice sredstva neophodna za izdržavanje.

(3) Odricanje od prava na izdržavanje nema pravnog učinka.

Član 232

(1) Međusobnom izdržavanju članovi porodice i drugi srodnici doprinose, srazmjerno svojim mogućnostima i sposobnostima, u skladu s potrebama lica kojem se daje izdržavanje.

(2) Roditelji su prvenstveno obavezni da izdržavaju maloljetnu djecu i u izvršavanju te obaveze moraju da iskoriste sve svoje mogućnosti.

1. Izdržavanje djece, roditelja i drugih srodnika

Član 233

(1) Ako se djeca nalaze na redovnom školovanju, roditelji su dužni da im prema svojim mogućnostima obezbijede izdržavanje i nakon punoljetnosti, a najdalje do navršene 26. godine života, osim ako redovno školovanje nije u tom vremenu završeno iz opravdanih razloga.

(2) Ako je punoljetno dijete zbog bolesti, fizičkih ili psihičkih nedostataka nesposobno za rad, a nema dovoljno sredstava za život ili ih ne može ostvariti iz svoje imovine, roditelji su dužni da ga izdržavaju dok ta nesposobnost traje.

Član 234

(1) Dijete koje je navršilo 15 godina života i radom ostvaruje prihode, dužno je, pod uslovima iz člana 231. ovog zakona, da doprinosi za svoje izdržavanje, kao i za izdržavanje članova porodice u kojoj živi.

(2) Maloljetno dijete koje ima imovinu i prihode od te imovine, dužno je pod uslovima iz člana 231. ovog zakona, da doprinosi za svoje izdržavanje, kao i za izdržavanje porodice u kojoj živi.

Član 235

Roditelj kome je oduzeto roditeljsko pravo ne oslobađa se od dužnosti izdržavanja svoje maloljetne djece.

Član 236

(1) Djeca su dužna da izdržavaju svoje roditelje koji su nesposobni za rad, a nemaju dovoljno sredstava za život ili ih ne mogu ostvariti iz svoje imovine.

(2) Dijete se može osloboditi dužnosti izdržavanja roditelja koji ga iz neopravdanih razloga nije izdržavao u vrijeme kad je to bila njegova zakonska obaveza.

Član 237

(1) Očuh i maćeha dužni su da izdržavaju svoje maloljetne pastorke, ako ovi nemaju srodnika koji su ih po odredbama ovog zakona dužni da izdržavaju.

(2) Obaveza očuha i maćehe da izdržavaju svoje maloljetne pastorke ostaje i nakon smrti roditelja djeteta, ako je u času smrti postojala porodična zajednica između očuha i maćehe i pastoraka.

(3) Ako je brak između roditelja i očuha, odnosno maćehe djeteta poništen ili razveden ili je utvrđeno da brak ne postoji, obaveza izdržavanja očuha, odnosno maćehe prema pastorcima prestaje.

Član 238

(1) Pastorak je dužan da, pod uslovima iz člana 231. ovog zakona, izdržava očuha, odnosno maćehu, ako su ovi njega duže vremena izdržavali i brinuli se o njemu.

(2) Ako očuh, odnosno maćeha imaju i svoju djecu, dužnost izdržavanja je zajednička za djecu i pastorke.

Član 239

Obaveza izdržavanja postoji i između ostalih krvnih srodnika u pravoj liniji, kao i između rođene braće i sestara kao i braće i sestara po ocu, odnosno majci u odnosu na maloljetna lica, a u odnosu na punoljetna lica samo pod uslovima iz člana 233. stav 2. ovog zakona.

Član 240

(1) Pravo na izdržavanje ostvaruje se onim redom kojim su davaoci izdržavanja pozvani na nasljeđivanje.

(2) Ako obaveza izdržavanja pada na više lica zajedno, ona se dijeli među njima prema njihovim mogućnostima.

2. Izdržavanje bračnog supružnika

Član 241

Bračni supružnik koji nema dovoljno sredstava za život, ili ih ne može ostvariti iz svoje imovine, a nesposoban je za rad ili se ne može zaposliti, ima pravo na izdržavanje od svog bračnog supružnika srazmjerno njegovim mogućnostima.

Član 242

(1) Ako je u toku parnica za razvod ili za poništenje braka, zahtjev za izdržavanje bračnog supružnika može se postaviti najkasnije do zaključenja glavne rasprave.

(2) Izuzetno od odredbe prethodnog stava, bračni supružnik može posebnom tužbom, u roku od jedne godine nakon prestanka braka, tražiti izdržavanje samo ako su uslovi za izdržavanje, koji su predviđeni u članu 241. ovog zakona, postojali u vrijeme zaključenja glavne rasprave i bez prestanka trajali do zaključenja glavne rasprave u parnici za izdržavanje.

Član 243

Sud može odbiti zahtjev za izdržavanje ako izdržavanje traži bračni supružnik koji se bez ozbiljnog povoda od strane drugog bračnog supružnika grubo ili nedolično ponašao u bračnoj zajednici, ili ako bi njegov zahtjev predstavljao očitu nepravdu, za drugog bračnog supružnika.

Član 244

Sud može odbiti zahtjev za izdržavanje postavljen u parnici za poništenje braka ili nakon što je brak poništen, ako bi obaveza za izdržavanje predstavljala očitu nepravdu za drugog bračnog supružnika.

Član 245

Sud može odbiti zahtjev za izdržavanje ako su bračni supružnici, kroz duži period odvojenog života, potpuno samostalno obezbjeđivali sredstva za vlastito izdržavanje, ili ako se iz okolnosti slučaja utvrdi da bračni supružnik koji zahtijeva izdržavanje, prestankom braka koji je trajao kraće vrijeme, nije doveden u teži materijalni položaj od onog u kome se nalazio prilikom stupanja u brak.

Član 246

(1) Sud može odlučiti da obaveza izdržavanja bračnog supružnika traje određeno vrijeme, naročito u slučajevima kada je brak trajao kraće vrijeme ili kada je tražilac izdržavanja u mogućnosti da u dogledno vrijeme na drugi način obezbijedi sredstva za život.

(2) U opravdanim slučajevima sud može obavezu plaćanja izdržavanja produžiti.

(3) Tužba za produženje davanja izdržavanja može se podnijeti samo do isteka vremena za koje je izdržavanje određeno.

Član 247

Pravo na izdržavanje prestaje ako razvedeni bračni supružnik ili bračni supružnik iz poništenog braka koji to pravo koristi, zaključi novi brak ili ako sud utvrdi da je postao nedostojan tog prava.

3. Izdržavanje lica iz vanbračne zajednice

Član 248

(1) Ako je prestala vanbračna zajednica koja je trajala tri godine i duže, lice koje iz te zajednice ispunjava uslove iz člana 241. ovog zakona, ima pravo na izdržavanje od drugog lica.

(2) Tužba za izdržavanje iz prethodnog stava može se podnijeti u roku od jedne godine od prestanka vanbračne zajednice.

Član 249

Sud može odbiti zahtjev ako izdržavanje traži lice koje se bez ozbiljnog povoda od strane drugog lica grubo ili nedolično ponašalo u vanbračnoj zajednici, ili ako bi njegov zahtjev predstavljao očitu nepravdu za drugo lice.

Član 250

(1) Sud može odlučiti da obaveza izdržavanja lica traje određeno vrijeme, naročito u slučaju kada je tražilac izdržavanja u mogućnosti da u dogledno vrijeme na drugi način obezbijedi sredstva za život.

(2) U opravdanim slučajevima sud može obavezu izdržavanja produžiti.

(3) Tužba za produženje izdržavanja može se podnijeti samo do isteka vremena za koje je izdržavanje određeno.

Član 251

Pravo na izdržavanje prestaje ako lice koje to pravo koristi, stupi u brak ili je postalo nedostojno tog prava.

Član 252

Vanbračni otac dužan je da, srazmjerno svojim mogućnostima, izdržava majku svog vanbračnog djeteta za vrijeme od tri mjeseca prije porođaja i jednu godinu nakon porođaja, ako majka nema dovoljno sredstava za život.

4. Određivanje izdržavanja

Član 253

(1) Prilikom utvrđivanja potreba lica koje traži izdržavanje, sud će uzeti u obzir njegovo imovno stanje, sposobnost za rad, mogućnost za zapošljavanje, zdravstveno stanje i druge okolnosti od kojih zavisi ocjena njegovih potreba.

(2) Kad se izdržavanje traži za dijete, sud će uzeti u obzir i uzrast djeteta, kao i potrebe za njegovo školovanje.

(3) Prilikom utvrđivanja mogućnosti lica koje je dužno da daje izdržavanje, sud će uzeti u obzir sva njegova primanja i stvarne mogućnosti da stiče povećanu zaradu, kao i njegove vlastite potrebe i zakonske obaveze po osnovu izdržavanja.

Član 254

U sporu roditelja o izdržavanju djeteta sud će, roditelju kome je dijete povjereno na zaštitu i vaspitanje, posebno cijeniti kao doprinos za izdržavanje djeteta, rad i brigu tog roditelja koju ulaže u vaspitanje i podizanje djeteta.

Član 255

Kad sud utvrdi da roditelji ni zajednički nisu u mogućnosti da podmiruju potrebe izdržavanja djeteta, obavijestiće o tome organ starateljstva radi obezbjeđenja sredstava za izdržavanje djeteta.

Član 256

(1) Organ starateljstva može u ime maloljetnog djeteta pokrenuti spor o izdržavanju, odnosno za povećanje izdržavanja, kad roditelj kod koga se dijete nalazi na zaštiti i vaspitanju bez opravdanih razloga ne koristi to pravo.

(2) Ako roditelj ne traži izvršenje dosuđenog izdržavanja, organ starateljstva je ovlašćen da u ime maloljetnog lica podnese sudu prijedlog za izvršenje.

Član 257

(1) Organ starateljstva će nastojati da se roditelji sporazumiju o izdržavanju djeteta, odnosno o povišenju doprinosa za izdržavanje djeteta kada to zahtijevaju povećane potrebe djeteta ili to omogućavaju bolje materijalne prilike roditelja.

(2) Sporazum iz prethodnog stava ima snagu izvršne isprave.

(3) Organ starateljstva vodi evidenciju o izdržavanju djece i roditelja, prema uputstvu koje propisuje rukovodilac Republičkog organa uprave za poslove socijalne zaštite.

Član 258

Organ starateljstva može, u svojstvu punomoćnika, uz prethodnu saglasnost starih i samohranih lica, da u njihovo ime pokrene i vodi parnicu za ostvarivanje prava na izdržavanje prema srodnicima koji su po odredbama ovog zakona dužni ih izdržavati.

Član 259

(1) Lice koje je dužno da daje izdržavanje, a nalazi se u radnom odnosu ili je korisnik penzije, ili ostvaruje stalnu novčanu rentu u mjesečnim iznosima, sud će obavezati na plaćanje budućih mjesečnih iznosa izdržavanja koji se određuju u procentu od ličnog dohotka, penzije, ili stalne novčane rente.

(2) Ako se plata, penzija ili stalna novčana renta, iz kojih se alimentira izdržavanje ostvaruje u inostranstvu, plaćanje budućih mjesečnih iznosa može se odrediti i u fiksnom iznosu i u valuti u kojoj se ti prihodi ostvaruju.

(3) Postupak izvršenja radi naplate izdržavanja iz prethodnog stava pokreće sud po službenoj dužnosti.

Član 260

(1) Lice koje je dužno da daje izdržavanje, a koje nije u radnom odnosu ni korisnik penzije, a niti ostvaruje stalnu novčanu rentu u mjesečnim iznosima, sud će obavezati na plaćenje budućih mjesečnih iznosa izdržavanja u novčanim iznosima koji se određuju u procentu od zajamčenog ličnog dohotka u Republici.

(2) Izuzetno ako je iznos izdržavanja u slučaju iz prethodnog stava veći od zajamčenog ličnog dohotka, sud ga određuje u fiksnom novčanom iznosu.

(3) Određivanje visine izdržavanja u procentima prema odredbama člana 261. sud će izreći samo ako je davaocu izdržavanja plata, penzija ili stalna novčana renta, tolika da se iz njene visine može alimentirati izdržavanje.

Član 261

Procenat iz čl. 259. i 260. ovog zakona ne može biti manji od 15% za svako izdržavano lice, a procenat za sva lica koja traže izdržavanje ne može biti veći od 50%.

Član 262

(1) Ukoliko lice koje je po ličnom odnosu koji zakon priznaje kao osnov obaveze izdržavanja pozvano od drugog lica da daje izdržavanje, a bavi se nekom djelatnoššću od koje ostvaruje prihode, sud će visinu izdržavanja utvrditi u fiksnom iznosu.

Član 263

(1) Zainteresovano lice može tražiti da sud povisi, snizi ili ukine izdržavanje dosuđeno ranijom pravosnažnom presudom ako su se izmijenile okolnosti na osnovu kojih je donesena ranija presuda.

(2) Prava i obaveze utvrđene izmijenjenom odlukom ne mogu djelovati prije podnošenja zahtjeva.

Član 264

Organ, organizacija ili zajednica, odnosno lice koje je imalo troškove radi izdržavanja nekog lica, može tražiti naknadu tih troškova od lica koje ga je po ovom zakonu dužno da izdržava, ako su učinjeni troškovi bili opravdani.

5. Postupak u sporovima za izdržavanje

Član 265

(1) Sud će po službenoj dužnosti odlučiti o izdržavanju djece kada odlučuje o povjeravanju djece na zaštitu i vaspitanje jednom od roditelja, nekom drugom licu ili odgovarajućoj organizaciji ili ustanovi.

(2) Sud će po službenoj dužnosti odlučiti o izdržavanju djeteta kada u sporu za utvrđivanje očinstva utvrdi da je tuženi otac djeteta.

Član 266

(1) U sporovima o izdržavanju maloljetne djece ili punoljetne djece nad kojom je produženo roditeljsko pravo, sud može i po službenoj dužnosti odrediti privremene mjere radi davanja izdržavanja.

(2) U ostalim sporovima o izdržavanju sud će odrediti privremene mjere radi davanja izdržavanja.

(3) Privremene mjere odrediće se ako se učini vjerovatnim da postoje činjenice od kojih zavisi pravo na izdržavanje, a u sporovima za utvrđivanje očinstva i ako se učini vjerovatnim da je tuženi otac djeteta.

Član 267

(1) Ako se u parnici odlučuje o izdržavanju maloljetne djece ili punoljetne djece iz člana 233. ovog zakona, organ starateljstva učestvuje u tom postupku radi zaštite interesa djece, sa ovlašćenjima iz člana 73. ovog zakona.

(2) Sud koji odlučuje u parnici o izdržavanju obavijestiće organ starateljstva o postupku i pozivati ga na sva ročišta, kao i dostavljati mu sve odluke donesene u postupku.

Član 268

Organ starateljstva dužan je da na zahtjev suda pribavi sve podatke od značaja za donošenje odluke o izdržavanju.

Član 268a

Dijete ima pravo na besplatnu pravnu pomoć bez obzira na socijalni status u svim slučajevima u postupcima za ostvarivanje prava na izdržavanje.

SEDMI DIO

IMOVINSKI ODNOSI

1. Imovina bračnih supružnika

Član 269

Imovina bračnih supružnika može biti posebna i zajednička.

Član 270

(1) Imovina koju bračni supružnik ima u času zaključenja braka ostaje njegova posebna imovina.

(2) Imovina koja je data kao miraz smatra se posebnom imovinom žene.

(3) Dobitak od igre na sreću je zajednička imovina.

(4) Imovinska dobit (tantijema) od autorskog prava i autorskom pravu srodnih prava, ostvarena u toku trajanja braka zajednička je imovina.

(5) Imovina koju su bračni supružnici stekli radom tokom bračne zajednice, kao i prihodi iz te imovine, čine zajedničku imovinu.

(6) Pokloni trećih lica učinjeni tokom bračne zajednice (u novcu, stvarima, pružanju pomoći radom i sl.), ulaze u zajedničku bračnu imovinu, bez obzira koji ih je bračni drug primio, ukoliko drukčije ne proizlazi iz namjene poklona, ili se iz okolnosti u momentu davanja poklona može zaključiti da je poklonodavac želio učiniti poklon samo jednom od bračnih supružnika.

(7) Imovina koju u toku bračne zajednice jedan bračni supružnik stekne po nekom drugom zakonskom osnovu, njegova je posebna imovina.

Član 271

(1) Zajedničkom imovinom bračni supružnici raspolažu sporazumno.

(2) Svojim udjelom u zajedničkoj imovini jedan bračni supružnik ne može samostalno raspolagati niti ga opteretiti pravnim poslom među živima.

(3) Ženik i nevjesta, odnosno bračni supružnici mogu bračnim ugovorom drugačije urediti svoje odnose u pogledu zajedničke imovine.

(4) Bračnim ugovorom mogu se urediti imovinsko-pravni odnosi na postojećoj ili budućoj imovini.

(5) Bračni ugovor mora biti notarski obrađen.

(6) Na zajedničku imovinu primjenjuju se odredbe stvarnog i obligacionog prava, ako ovim zakonom nije drugačije uređeno.

(7) Bračni supružnici ne mogu ugovarati primjenu prava strane države na svoje imovinsko-pravne odnose.

2. Dioba zajedničke imovine bračnih supružnika

Član 272

(1) Svakome od bračnih supružnika pripada po jedna polovina zajedničke imovine.

(2) Bračni supružnici mogu zajedničku imovinu sporazumno podijeliti tako da odrede dijelove u čitavoj imovini ili jednom dijelu imovine ili na pojedinoj stvari, kao i da svakom bračnom supružniku pripadnu pojedine stvari ili prava iz te imovine, ili da jedan bračni supružnik isplati drugom novčanu vrijednost njegovog dijela.

Član 273

(1) Svaki bračni supružnik može zahtijevati da mu sud odredi veći dio od pripadajuće mu polovine zajedničke imovine, ako dokaže da je njegov doprinos u sticanju zajedničke imovine očigledno veći od doprinosa drugog bračnog supružnika.

(2) U slučajevima iz prethodnog stava sud određuje veličinu udjela bračnog supružnika prema njegovom doprinosu u sticanju zajedničke imovine, pri čemu vodi računa ne samo o ličnom dohotku i zaradi svakog bračnog supružnika, već i o pomoći jednog bračnog supružnika drugome, o radu u domaćinstvu i porodici, o brizi oko vaspitanja i podizanju djece, kao i o svakom drugom vidu rada i saradnje u upravljanju, održavanju i povećanju zajedničke imovine.

(3) Na visinu udjela bračnog supružnika u imovini koja je pretežnim dijelom stečena u bračnoj zajednici neće uticati okolnost što je tu imovinu drugi bračni supružnik uvećao nakon raskida bračne zajednice, ako je svojim ponašanjem spriječio učešće bračnog supuržnika u daljem sticanju.

(4) Bračni supružnik koji je svojim radom u toku bračne zajednice doprinio održavanju i povećanju posebne imovine drugog bračnog supružnika (npr. unapređivanjem poljoprivrednog imanja i slično), može tužbom zahtijevati da mu drugi bračni supružnik da odgovarajuću naknadu u novcu.

(5) Supružnik čije udio u sticanju zajedničke imovine ili pojedine stvari iz zajedničke imovine znatno niži od udjela drugog bračnog supružnika, ili kada to opravdavaju posebne okolnosti, može tužbom zahtijevati diobu zajedničke imovine i tako da sud obaveže drugog bračnog supružnika da mu naknadi protuvrijednost njegovog udjela u novcu, srazmjerno vrijednosti zajedničke imovine na dan donošenja presude.

Član 274

(1) Prilikom diobe zajedničke imovine, na zahtjev bračnog supružnika, u njegov će se dio prvenstveno unijeti oni predmeti iz zajedničke imovine koji služe za obavljanje njegovog zanimanja.

(2) Iz zajedničke imovine izdvojiće se i predati bračnom supružniku, pored njegovog dijela, i one stvari stečene radom u toku bračne zajednice koje služe isključivo njegovoj ličnoj upotrebi.

(3) Ako je vrijednost stvari iz st. 1. i 2. ovog člana nesrazmjerno velika u odnosu na vrijednost cjelokupne zajedničke imovine, izvršiće se dioba i tih stvari, osim ako bračni supružnik koji bi ove stvari trebao da dobije ne naknadi drugom bračnom supružniku odgovarajuću vrijednost ili ne ustupi drugom bračnom supružniku, po njegovom pristanku, druge stvari.

Član 275

(1) Bračnom supružniku kome se povjeravaju zajednička djeca na zaštitu i vaspitanje daju se, pored njegovog dijela, i stvari koje služe samo djeci ili su namijenjene samo njihovoj neposrednoj upotrebi.

(2) Kod diobe zajedničke imovine bračnom supružniku kome su povjerena zajednička djeca na zaštitu i vaspitanje dodjeljuju se one stvari za koje je očigledno da je u interesu da budu u posjedu i valasništvu bračnog supružnika kome su djeca povjerena.

Član 276

(1) Kod diobe zajedničke imovine svakom će se bračnom supružniku uračunati u njegov dio srazmjerna vrijednost onog što se duguje po osnovu zajedničkog sticanja u braku.

(2) Kao dugovanja u smislu prethodnog stava uračunaće se i potraživanja trećih lica koja su nastala radi povećanja ili održavanja postojeće zajedničke imovine, a ta potraživanja terete samo jednog bračnog supružnika prema drugom po osnovu člana 273. stav 2. ovog zakona.

(3) Nenamireni dugovi iz stava 2. ovog člana neće se uzeti u obzir prilikom određivanja udjela u zajedničkoj imovini.

Član 277

Ako je u izvršnom postupku određena prodaja stvari iz zajedničke imovine radi namirenja udjela jednog bračnog supružnika, taj bračni supružnik ima pravo preče kupovine tih stvari.

3. Odgovornost bračnih supružnika za dugove prema trećim licima

Član 278

(1) Za obaveze koje je jedan bračni supružnik imao prije stupanja u brak ne odgovara drugi bračni supružnik.

(2) Za obaveze iz prethodnog stava bračni supružnik odgovara svojom posebnom imovinom i svojim dijelom u zajedničkoj imovini.

(3) Tužbu za utvrđenje dijela bračnog supružnika u zajedničkoj imovini može podići i povjerilac bračnog supružnika.

Član 279

Za obaveze koje je jedan bračni supružnik preuzeo radi podmirenja tekućih potreba bračne, odnosno porodične zajednice, kao i za obaveze za koje po zakonu odgovaraju zajednički oba bračna supružnika, odgovaraju bračni supružnici solidarno kako zajedničkom tako i svojom posebnom imovinom.

Član 280

Ako je radi namirenja zajedničkih obaveza iz dijela jednog od bračnih supružnika u zajedničkoj imovini ili iz njegove posebne imovine naplaćeno više nego što iznosi njegov dio duga, taj bračni supružnik ima prema drugom bračnom supružniku pravo na naknadu tog iznosa iz njegovog dijela, odnosno iz njegove posebne imovine.

4. Upravljanje zajedničkom imovinom bračnih supružnka

Član 281

(1) Bračni supružnici zajedno posjeduju, upravljaju i koriste zajedničku imovinu.

(2) Bračni supružnici se mogu sporazumjeti da se jednom od njih povjeri upravljanje i korišćenje ili samo upravljanje zajedničkom imovinom ili njenim dijelom.

(3) Svaki bračni supružnik može odustati od sporazuma o povjeravanju upravljanja i korišćenja zajedničkom imovinom.

5. Vraćanje poklona bračnih supružnika

Član 282

(1) U slučaju razvoda ili poništenja braka, pokloni koji su bračni supružnici učinili jedan drugom prije zaključenja braka ili u toku braka, ne vraćaju se.

(2) Pokloni iz posebne imovine bračnog supružnika koji su nesrazmjerno velike vrijednosti u odnosu na vrijednost njegove cjelokupne imovine u vrijeme postavljanja zahtjeva za vraćanje, vraćaju se poklonodavcu u slučaju razvoda ili poništenja braka. Takav poklon nije dužan da vrati bračni supružnik ako bi to značilo očitu nepravdu za njega ili ako bi ga to dovelo u teške materijalne prilike.

Član 283

(1) Umjesto poklona koji su otuđeni, vraćaju se novčane vrijednosti ili za njih primljene stvari.

(2) Vrijednost u novcu utvrđuje se, prema izboru poklonodavca, u visini za koju je otuđena poklonjena stvar ili u vrijednosti koju je imala poklonjena stvar u vrijeme otuđenja.

(3) Ako je poklonjena stvar otuđena ili uništena u zloj namjeri, poklonoprimac je dužan da poklonodavcu naknadi vrijednost stvari po tržišnoj cijeni u vrijeme kada je stvar trebalo vratiti.

(4) Odredbe iz člana 282. ovog zakona, kao i st. 1. do 3.ovog člana, primjenjuju se i u slučaju utvrđenja da je postojao osnov za poništenje, odnosno razvod braka.

6. Imovinski odnosi lica iz vanbračne zajednice

Član 284

(1) Imovina stečena radom lica u vanbračnoj zajednici koja je trajala duže vremena smatra se njihovom zajedničkom imovinom.

(2) Kod diobe imovine iz prethodnog stava shodno se primjenjuju odredbe o diobi zajedničke imovine bračnih supružnika.

7. Imovinski odnosi roditelja i djece

Član 285

(1) Maloljetna djeca mogu imati svoju imovinu koju steknu radom ili je dobiju nasljedstvom, poklonom ili po nekom drugom zakonskom osnovu.

(2) Imovinom iz prethodnog stava, osim one koju je maloljetnik stekao radom, do njegove punoljetnosti, u njegovom interesu, upravljaju roditelji maloljetnika.

Član 286

(1) Prihode iz imovine maloljetnog djeteta roditelji prvenstveno mogu koristiti za njegovo izdržavanje, liječenje, vaspitanje i obrazovanje.

(2) Roditelji mogu prihode iz prethodnog stava koristiti i za izdržavanje članova porodice, pod uslovima iz člana 234. stav 2. ovog zakona.

Član 287

Roditelji mogu samo s odobrenjem nadležnog organa starateljstva otuđiti ili opteretiti vrednije stvari i prava iz imovine svog maloljetnog djeteta radi njegovog izdržavanja, liječenja, vaspitanja i obrazovanja ili ako to zahtijeva drugi važan interes djeteta.

Član 288

(1) Pravni poslovi o regulisanju imovinskih odnosa između bračnih supružnika, kao i između lica koja žive u vanbračnoj životnoj zajednici i pravni poslovi o raspolaganju imovinom maloljetnih i poslovno nesposobnih lica moraju biti notarski obrađeni.

(2) Pravni poslovi koji su zaključeni suprotno stavu 1. ovog člana pravno su ništavni.

8. Troškovi trudnoće i porođaja vanbračnog djeteta

Član 289

(1) Troškove izazvane trudnoćom i porođajem vanbračnog djeteta snose otac i majka prema svojim imovinskim mogućnostima.

(2) U slučaju spora sud će, na zahtjev jednog od roditelja, odrediti udio svakog od njih u snošenju troškova iz prethodnog stava.

OSMI DIO

PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE

Član 290

Odredbe ovog zakona o pravima i dužnostima bračnih supružnika, roditelja i djece, usvojilaca i usvojenika, staralaca i štićenika, davalaca i primalaca izdržavanja, kao i o prestanku tih odnosa, primjenjivaće se i u slučajevima kad su ti odnosi nastali prije dana stupanja na snagu ovog zakona.

Član 291

Odredbe ovog zakona koje se odnose na brak i odnose u braku, odnose roditelja i djece, usvojenje, starateljstvo i izdržavanje, primjenjuju se u postupku pred sudom odnosno organom starateljstva u predmetima u kojima do dana stupanja na snagu ovog zakona, nije donesena prvostepena odluka.

Član 292

(1) Ako je prije stupanja na snagu ovog zakona donesena pravosnažna odluka, pred sudom, dalji postupak nastaviće se po propisima koji su važili do dana stupanja na snagu ovog zakona.

(2) Ako poslije stupanja na snagu ovog zakona bude ukinuta prvostepena odluka iz prethodnog stava, dalji postupak sprovešće se po odredbama ovog zakona.

(3) Odredbe ovog zakona o mirenju u postupku za razvod braka neće se primjenjivati ako je postupak radi pokušaja mirenja sproveden prije stupanja na snagu ovog zakona.

Član 293

Brak zaključen prije stupanja na snagu ovog zakona koji po ranijim propisima ne bi bio postojeći ili valjan, ne može se ponišiti, ako razlog za poništenje nije predviđen ovim zakonom.

Član 294

Odredbe ovog zakona primjenjuju se i na imovinske odnose bračnih supružnika iz brakova zaključenih prije stupanja na snagu ovog zakona, ako zahtjevi stranaka nisu pravnosnažno riješeni do dana stupanja na snagu ovog zakona.

Član 295

Rukovodilac Republičkog organa uprave za socijalnu zaštitu donijeće bliže propise iz člana 170. stav 2, član 230. stav 2. i član 257. ovog zakona u roku od tri mjeseca od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Član 296

Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da važi Porodični zakon (“Službeni list SR Bosne i Hercegovine”, broj 21/79 i 44/89).

Član 297

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana obvjavljivanja u “Službenom glasniku Republike Srpske”.

Zakon o advokaturi Republike Srpske

ePravo.ba

5. Januara 2020.

ZAKON O ADVOKATURI REPUBLIKE SRPSKE

(“Sl. glasnik RS”, br. 80/2015)

GLAVA I

OSNOVNE ODREDBE

Član 1

Ovim zakonom uređuju se advokatska služba, uslovi za bavljenje advokaturom, oblici rada advokata, prava, obaveze i odgovornost advokata, advokatskih stručnih saradnika za pravne poslove i advokatskih pripravnika i organizacija i rad Advokatske komore Republike Srpske (u daljem tekstu: Advokatska komora).

Član 2

(1) Advokatura je nezavisna i samostalna služba pružanja pravne pomoći fizičkim i pravnim licima.

(2) Samostalnost i nezavisnost advokature ostvaruje se:

1) samostalnim i nezavisnim obavljanjem advokature,

2) pravom stranke na slobodan izbor advokata,

3) organizovanjem advokata u Advokatsku komoru kao samostalnu i nezavisnu organizaciju advokata u Republici Srpskoj,

4) donošenjem opštih akata Advokatske komore,

5) odlučivanjem o prijemu u advokaturu, odgovornosti advokata i prestanku prava na bavljenje advokaturom i

6) donošenjem statuta i drugih opštih akata Advokatske komore.

Član 3

Pružanje pravne pomoći iz člana 2. stav 1. ovog zakona obuhvata:

1) davanje usmenih i pismenih pravnih savjeta i mišljenja,

2) sastavljanje tužbi, prijedloga i drugih inicijalnih podnesaka, zahtjeva, molbi, pravnih lijekova, predstavki i drugih podnesaka,

3) sastavljanje ugovora, zavještanja, poravnanja, izjava, opštih i pojedinačnih akata i drugih isprava,

4) zastupanje i odbranu fizičkih i pravnih lica,

5) posredovanje radi zaključenja pravnog posla ili mirnog rješavanja spora i spornog odnosa i

6) obavljanje i drugih poslova pravne pomoći u ime i za račun domaćeg ili stranog fizičkog ili pravnog lica, na osnovu kojih se ostvaruju prava, štite slobode i drugi interesi.

Član 4

Pojedini izrazi upotrijebljeni u ovom zakonu imaju sljedeće značenje:

1) advokat je lice koje je upisano u imenik advokata Advokatske komore, koje je položilo advokatsku zakletvu i bavi se advokaturom,

2) kandidat je lice koje je podnijelo zahtjev Advokatskoj komori za upis u imenik advokata, sve dok nije upisano u imenik advokata i položilo advokatsku zakletvu,

3) zbor advokata je neposredni oblik odlučivanja i ostvarivanja prava i dužnosti advokata koji čine svi advokati čije kancelarije i ortačka društva imaju sjedište na području koje je određeno opštim aktom Advokatske komore,

4) stranka je domaće ili strano fizičko ili pravno lice koje se advokatu obratilo za pružanje pravne pomoći i lice koje advokat zastupa ili brani,

5) zastupanje podrazumijeva zastupanje i odbranu stranke,

6) Kodeks su pravila profesionalne etike advokata Advokatske komore,

7) Advokatska tarifa je propis o nagradama i naknadama troškova za rad advokata u Republici Srpskoj,

8) domaći advokat je advokat koji ima državljanstvo Republike Srpske i Bosne i Hercegovine i koji je upisan u imenik Advokatske komore, kao i advokat koji je upisan u imenik advokata Advokatske komore Federacije BiH, a ima državljanstvo Federacije BiH i Bosne i Hercegovine,

9) imenik advokata je imenik Advokatske komore u kojem su upisani advokati koji imaju sjedište kancelarije u Republici Srpskoj i koji su državljani Republike Srpske i Bosne i Hercegovine,

10) strani advokat je advokat koji je upisan u imenik advokata strane države,

11) upisnik A i upisnik B advokata su imenici Advokatske komore u kojima su upisani strani advokati, a koji su upisani u imenike advokata drugih država,

12) matična država je država u kojoj je advokat upisan u imenik advokata i u kojoj advokat ima dozvolu za bavljenje advokaturom,

13) zajednička advokatska kancelarija je advokatska kancelarija koju dva ili više advokata osnivaju ugovorom kojim uređuju međusobne poslovne i imovinske odnose,

14) imenik zajedničkih advokatskih kancelarija je imenik Advokatske komore u kojem su upisane zajedničke advokatske kancelarije koje imaju sjedište na području Republike Srpske,

15) advokatsko ortačko društvo je društvo koje dva ili više advokata osnivaju ugovorom u skladu sa zakonom kojim je uređeno osnivanje privrednih društava, ako ovim zakonom nije drugačije uređeno,

16) advokatsko društvo je društvo koje se osniva zakonom kojim je uređeno osnivanje privrednih društava, kao društvo s ograničenom odgovornošću, ako ovim zakonom nije drugačije određeno,

17) imenik advokatskih ortačkih društava je imenik Advokatske komore u kojem su upisana advokatska ortačka društva koja imaju sjedište na području Republike Srpske,

18) stručni saradnik za pravne poslove je diplomirani pravnik koji je položio pravosudni ispit, koji je sa advokatom ili zajedničkom advokatskom kancelarijom ili advokatskim ortačkim društvom, kao poslodavcem, zasnovao radni odnos radi obavljanja pravnih poslova iz djelatnosti poslodavca, a radi dodatnog stručnog osposobljavanja za rad u advokaturi ili pravosuđu i koji je upisan u imenik advokatskih stručnih saradnika za pravne poslove Advokatske komore,

19) imenik stručnih saradnika za pravne poslove je imenik Advokatske komore u kojem su upisani stručni saradnici za pravne poslove,

20) advokatski pripravnik je diplomirani pravnik koji se obavljanjem pripravničkog staža kod advokata ili u zajedničkoj advokatskoj kancelariji ili advokatskom ortačkom društvu osposobljava za rad u advokaturi i pravosuđu i koji je upisan u imenik advokatskih pripravnika Advokatske komore,

21) imenik advokatskih pripravnika je imenik Advokatske komore u koji su upisani advokatski pripravnici,

22) advokatski ispit je ispit provjere poznavanja domaćih i međunarodnih propisa i pravnih akata koji se odnose na advokaturu.

GLAVA II

USLOVI ZA BAVLjENjE ADVOKATUROM

Član 5

(1) Pravo na bavljenje advokaturom stiče se upisom u imenik advokata i polaganjem advokatske zakletve.

(2) Postupak za ostvarivanje prava na bavljenje advokaturom pokreće se zahtjevom kandidata za upis u imenik advokata, koji se podnosi Advokatskoj komori.

Član 6

(1) Pravo upisa u imenik advokata ima lice koje ispunjava sljedeće uslove:

1) da je državljanin Republike Srpske i Bosne i Hercegovine,

2) da je diplomiralo na pravnom fakultetu u Republici Srpskoj, odnosno Bosni i Hercegovini, ili stekao zvanje diplomirani pravnik (240 EST8 bodova), ili da je diplomirao na bilo kojem pravnom fakultetu u SFR Jugoslaviji do 22. maja 1992. godine, a ako je diplomirao na pravnom fakultetu u stranoj državi, ovaj uslov stiče nakon priznanja te diplome u skladu sa propisima kojima je priznanje te diplome i stepena stručnog obrazovanja regulisano u Republici Srpskoj,

3) da je položilo pravosudni ispit u Republici Srpskoj, odnosno Bosni i Hercegovini ili u bivšoj SFR Jugoslaviji do 22. maja 1992. godine, a ako je pravosudni ispit položio u drugoj državi, ovaj uslov stiče nakon priznanja tog ispita u Republici Srpskoj,

4) da je položilo advokatski ispit u Republici Srpskoj,

5) da ima dvije godine radnog iskustva poslije položenog pravosudnog ispita na pravnim poslovima u advokaturi, pravosuđu, notarijatu, organima uprave ili u pravnom licu,

6) da ima opštu zdravstvenu i potpunu poslovnu sposobnost,

7) da nije osuđivano za krivično djelo koje bi ga činilo nedostojnim povjerenja za bavljenje advokaturom,

8) da nije u radnom odnosu u trenutku upisa u imenik Advokatske komore,

9) da ne obavlja registrovanu samostalnu djelatnost,

10) da nema status zastupnika, direktora ili predsjednika upravnog odbora u pravnom licu, člana ili predsjednika izvršnog odbora banke, zastupnika državnog kapitala, stečajnog upravnika, prokuriste i lica koje ugovorom o radu ima utvrđenu zabranu konkurencije,

11) da je dostojno za bavljenje advokaturom i

12) da ima obezbijeđen radni prostor – kancelariju, pogodan za bavljenje advokaturom, koji ispunjava tehničke uslove u skladu sa aktom Advokatske komore.

(2) Smatra se da nije dostojno za bavljenje advokaturom lice osuđeno za krivično djelo protiv Republike Srpske, za krivično djelo protiv službene dužnosti, za krivično djelo izvršeno iz koristoljublja ili za drugo krivično djelo izvršeno iz nečasnih pobuda, a koje ga čini moralno nedostojnim za obavljanje advokature.

(3) Lice kojem je izrečena uslovna osuda za krivična djela iz stava 2. ovog člana nema pravo na upis za vrijeme za koje je pravosnažnom odlukom određen uslovni rok.

(4) Ispunjenost uslova za upis u imenik advokata iz stava 1. t. 7), 11) i 12) ovog člana donosi nadležni organ Advokatske komore.

(5) Kandidat koji je obavljao poslove advokata, sudijsku ili tužilačku funkciju, funkciju pravobranioca ili zamjenika pravobranioca i poslove notara najmanje pet godina, kao i lica koja su oslobođena obaveze polaganja pravosudnog ispita ne polažu advokatski ispit.

Član 7

(1) Uz zahtjev za upis u imenik advokata kandidat je dužan da dostavi dokaze i podatke o ispunjavanju uslova iz člana 6. stav 1. t. 1) do 12) ovog zakona, osim t. 7), 11) i12).

(2) Advokatska komora, po službenoj dužnosti, pribavlja dokaze o ispunjenosti uslova iz člana 6. stav 1. t. 7), 11) i 12) ovog zakona.

(3) Pravna lica, državni i pravosudni organi i organizacije dužni su da, u skladu sa zakonom, na zahtjev Advokatske komore daju o kandidatu tačne i potpune podatke potrebne za ocjenu da li ispunjava uslove iz člana 6. stav 1. ovog zakona.

Član 8

(1) Advokatska komora može odgoditi donošenje odluke o zahtjevu za upis u imenik advokata do pravosnažnog okončanja krivičnog postupka ako je protiv kandidata potvrđena optužnica za krivično djelo koje bi ga činilo nedostojnim povjerenja za bavljenje advokaturom.

(2) Ako kandidat ispunjava uslove iz člana 6. stav 1. ovog zakona, Advokatska komora će donijeti odluku o upisu u imenik advokata, u roku od 30 dana.

(3) Advokatska komora odbiće zahtjev za upis u imenik advokata kandidatu koji ne ispunjava jedan ili više uslova propisanih u članu 6. stav 1. ovog zakona.

(4) O odluci iz stava 3. ovog člana Advokatska komora je dužna da bez odgađanja obavijesti Advokatsku komoru Federacije Bosne i Hercegovine.

Član 9

(1) Advokatska komora dužna je da u roku od 30 dana od donošenja odluke o upisu u imenik advokata omogući kandidatu polaganje advokatske zakletve, pod uslovom da je uplatio troškove upisa, a ako je riječ o stranom državljaninu, i pod uslovom da je podnio dokaz o zaključenom ugovoru o osiguranju od profesionalne odgovornosti i u Republici Srpskoj.

(2) Advokatska zakletva polaže se pred predsjednikom Advokatske komore ili licem koje on ovlasti.

(3) Advokatska zakletva glasi:

“Zaklinjem se da ću dužnost advokata obavljati savjesno, da ću se u svom radu pridržavati ustava, zakona i drugih propisa Republike Srpske i Bosne i Hercegovine, Statuta Advokatske komore Republike Srpske i Kodeksa profesionalne etike advokata Advokatske komore Republike Srpske i da ću svojim postupcima i ponašanjem čuvati ugled advokature.”.

(4) Advokat je dužan da najkasnije u roku od tri dana od dana upisa u imenik advokata zaključi ugovor o osiguranju za štetu od profesionalne odgovornosti na sumu ne manju od minimalne sume osiguranja za štetu od profesionalne odgovornosti utvrđene ovim zakonom i dokaz o tome dostavi Advokatskoj komori.

Član 10

(1) Advokatska komora će nakon što kandidat položi advokatsku zakletvu, istog dana na osnovu podataka sadržanih u imeniku advokata, izdati advokatsku legitimaciju (ID karticu).

(2) Advokatsku legitimaciju potpisuje predsjednik Advokatske komore.

(3) Advokatska legitimacija sadrži ime i prezime advokata, njegovu fotografiju, redni broj, dan, mjesec i godinu upisa u imenik advokata, kao i druge podatke od značaja za utvrđivanje svojstva advokata.

https://www.anwalt-bih.de

(4) Forma i oblik advokatske legitimacije uređuje se opštim aktom Advokatske komore.

Član 11

(1) Sud ili drugi organ koji vodi postupak može tražiti na uvid advokatsku legitimaciju od lica koje pred njim neposredno nastupa u svojstvu advokata.

(2) U slučaju sumnje u svojstvo lica koje se predstavlja kao advokat, organ koji vodi postupak može od Advokatske komore zatražiti potrebna obavještenja, a Advokatska komora je dužna da po zahtjevu postupa bez odgađanja.

Član 12

(1) Advokatska komora po pravu nadzora poništiće odluku i rješenje o upisu u imenik advokata ili samo odluku o upisu kada rješenje nije doneseno, ako:

1) kandidat ne položi advokatsku zakletvu u skladu sa članom 9. ovog zakona,

2) se poslije upisa u imenik advokata sazna da nisu bili ispunjeni uslovi za donošenje odluke o upisu i za upis u imenik advokata, kao i ako u roku iz člana 9. stav 4. ovog zakona ne zaključi ugovor o osiguranju za štetu od profesionalne odgovornosti i o zaključenju ne dostavi dokaz Advokatskoj komori.

(2) Postupak za poništenje odluke i rješenja o upisu u imenik advokata pokreće se po službenoj dužnosti ili na osnovu prijave.

(3) Advokatska komora dužna je da bez odgađanja, a najkasnije u roku od osam dana, dostavi zahtjev za pokretanje postupka iz stava 2. ovog člana advokatu protiv kojeg je postupak pokrenut.

(4) Postupak poništenja upisa iz stava 1. ovog člana će se sprovesti po odredbama ovog zakona i opštih akata Advokatske komore.

Član 13

(1) Strani advokat može se upisati u upisnik A i upisnik B ako se bavi advokaturom u matičnoj državi, u skladu sa propisima te države i ako, zavisno od vrste upisa, ispunjava uslove iz st. 2. i 3. ovog člana.

(2) Kandidat za upis u upisnik A može biti upisan ako ispunjava uslove iz člana 6. stav 1. t. 6) do 12) ovog zakona.

(3) Kandidat za upis u upisnik B može biti upisan ako pored uslova iz stava 2. ovog člana ispunjava i uslove iz člana 6. stav 1. t. 3) i 4) ovog zakona.

(4) Uz zahtjev za upis u upisnik A kandidat iz stava 1. ovog člana dužan je da dostavi u izvorniku i ovjerenom prevodu na jednom od službenih jezika koji su u upotrebi u Republici Srpskoj uvjerenje o državljanstvu države čiji je državljanin i potvrdu advokatske komore čiji je član o tome da u matičnoj državi ima status advokata, koje nije starije od 30 dana, kao i dokaze o ispunjenosti uslova iz člana 6. stav 1. t. 6) do 12) ovog zakona.

(5) Uz zahtjev za upis u upisnik B kandidat iz stava 1. ovog člana dužan je da, pored priloga iz stava 4. ovog člana, dostavi i dokaze o ispunjenosti uslova iz stava 3. ovog člana.

(6) O upisu kandidata iz st. 4. i 5. ovog člana obavještava se nadležna advokatska komora u njegovoj matičnoj državi.

Član 14

U postupku pred izabranim arbitražnim sudovima u pravnim stvarima s međunarodnim elementom stranke mogu zastupati i strani advokati bez ograničenja.

GLAVA III

PRAVA I DUŽNOSTI ADVOKATA

Član 15

Advokat je dužan da:

1) se stvarno i stalno bavi advokaturom,

2) pravnu pomoć pruža stručno i savjesno, u skladu sa ustavom, zakonom i opštim aktima Advokatske komore,

3) čuva advokatsku tajnu i

4) u profesionalnom radu i u privatnom životu koji je dostupan javnosti čuva ugled advokature.

Član 16

Advokat ima pravo i dužnost da preduzima pravne radnje na koje ga je stranka ovlastila, koje mogu koristiti stranci u ostvarivanju njenih prava i interesa.

Član 17

Advokat upisan u imenik advokata Advokatske komore Federacije BiH ima pravo da se bavi advokaturom i na teritoriji Republike Srpske, ali nema pravo da u Republici Srpskoj osniva poslovnu jedinicu, predstavništvo ili bilo koji drugi oblik organizovanja rada.

Član 18

(1) Advokat slobodno odlučuje da li će prihvatiti pružanje pravne pomoći, osim u slučajevima predviđenim zakonom.

(2) Advokat ne može odbiti pružanje pravne pomoći ako ga kao zastupnika ili branioca u skladu sa zakonom postavi sud, drugi državni organ ili Advokatska komora, osim ako postoje razlozi predviđeni zakonom zbog kojih je dužan da odbije zastupanje ili ako advokat, po svojoj pismenoj izjavi, ne pruža usluge u toj oblasti prava.

Član 19

Advokat je dužan da odbije pružanje pravne pomoći:

1) ako je u istoj pravnoj stvari zastupao suprotnu stranku,

2) ako je član ili je bio član zajedničke advokatske kancelarije ili advokatskog ortačkog društva u kojima se u istoj pravnoj stvari zastupa ili je zastupana suprotna stranka,

3) ako je u istoj pravnoj stvari postupao kao nosilac pravosudne funkcije ili službeno lice u državnom organu ili organu jedinice lokalne samouprave,

4) ako se advokatu prije proteka dvije godine od prestanka njegove pravosudne funkcije ili službenog lica u državnom organu ili organu jedinice lokalne samouprave za pružanje pravne pomoći obrati lice u čijoj je istoj ili drugoj pravnoj stvari postupao u navedenim svojstvima,

5) ako su interesi stranke koja traži pravnu pomoć u suprotnosti sa njegovim interesima ili interesima njegovih bliskih srodnika, prijatelja, saradnika ili drugih stranaka, a što se propisuje Statutom i Kodeksom Advokatske komore i

6) ako je bio advokatski pripravnik ili stručni saradnik za pravne poslove u Advokatskoj kancelariji, zajedničkoj advokatskoj kancelariji ili advokatskom ortačkom društvu u kojima se u istoj pravnoj stvari zastupa ili je zastupana suprotna stranka i

7) u drugim slučajevima utvrđenim zakonom, Statutom i Kodeksom Advokatske komore.

Član 20

(1) Advokat je dužan da nakon prestanka zastupanja stranci na njen zahtjev ili bez zahtjeva preda sve njene spise i isprave.

(2) Advokat je dužan da čuva spise stranke koja ih nije preuzela ili koji se nisu mogli stranci uručiti, najmanje pet godina, računajući od dana pravosnažno okončanog postupka u kojem je tu stranku zastupao ili od dana otkaza punomoćja.

Član 21

(1) Advokat je dužan da, u skladu sa Statutom i Kodeksom Advokatske komore, čuva kao profesionalnu tajnu i da se brine da to čine i lica zaposlena u njegovoj advokatskoj kancelariji, sve što mu je stranka ili njegov ovlašćeni predstavnik povjerio ili što je u predmetu u kome pruža pravnu pomoć na drugi način saznao ili pribavio, u pripremi, tokom zastupanja i po prestanku zastupanja.

(2) Obaveza čuvanja advokatske tajne nije vremenski ograničena.

(3) Način čuvanja advokatske tajne i postupanje u vezi sa advokatskom tajnom uređuju se Statutom i Kodeksom Advokatske komore.

Član 22

Advokat ne može biti pozvan na krivičnu odgovornost za pravno mišljenje izraženo u pružanju pravne pomoći u postupku pred sudom ili drugim organima vlasti.

Član 23

(1) Advokat se ne može baviti poslovima koji su nespojivi sa ugledom i nezavisnošću advokature.

(2) Advokat ne može imati drugu registrovanu samostalnu djelatnost.

(3) Advokat nema pravo da zasniva radni odnos, osim u advokatskom ortačkom društvu.

(4) Advokat ne može biti zastupnik, direktor ili član upravnog odbora u pravnom licu, predsjednik ili član izvršnog odbora banke, zastupnik državnog kapitala, stečajni upravnik, prokurista ili lice koje ima utvrđenu zabranu konkurencije, kao ni obavljati te poslove u bilo kojem obimu ili vršiti javnu dužnost koja je nespojiva sa Advokatskom djelatnošću.

(5) Advokatu nije dozvoljeno da svoju djelatnost obavlja na način koji može da stvori zabunu u pogledu njegovog registrovanog oblika rada.

(6) Statutom i Kodeksom Advokatske komore detaljnije se utvrđuju poslovi iz st. 2, 3, 4. i 5. ovog člana, a mogu se predvidjeti i drugi poslovi koji su nespojivi sa ugledom i nezavisnošću advokature.

Član 24

(1) Advokata može zamijeniti samo stručni saradnik za pravne poslove ili advokatski pripravnik, koji su zaposleni u njegovoj kancelariji ili drugi advokat neposredno ili posredstvom svog stručnog saradnika za pravne poslove ili advokatskog pripravnika, u skladu sa zakonom.

(2) Za propuste stručnog saradnika za pravne poslove i advokatskog pripravnika odgovara advokat, zajednička advokatska kancelarija ili advokatsko ortačko društvo kod kojeg je to lice zaposleno.

Član 25

(1) Advokat ima pravo na nagradu i naknadu troškova za svoj rad, u skladu sa Tarifom koju donosi Advokatska komora, uz saglasnost ministra pravde.

(2) Visina nagrade za rad advokata utvrđuje se zavisno od vrste postupka, preduzete radnje, vrijednosti spora ili visine zaprijećene kazne, kao i drugih parametara utvrđenih Tarifom.

(3) Advokat je dužan da stranci izda obračun nagrade za izvršene radnje pravne pomoći i naknade troškova za izdatke nastale u izvršenju i radi izvršenja tih radnji.

Član 26

Visinu nagrade i naknade advokatima za odbrane po službenoj dužnosti utvrđuje Vlada Republike Srpske, na prijedlog ministra pravde.

Član 27

(1) Zabranjeno je reklamiranje advokata, zajedničke advokatske kancelarije i advokatskog ortačkog društva.

(2) Zabrana iz stava 1. ovog člana na teritoriji Republike Srpske odnosi se i na advokata i druge oblike rada i bavljenja advokaturom upisane u odgovarajuće imenike Advokatske komore Federacije BiH.

(3) Zabrana reklamiranja i dopušteni način predstavljanja advokata, zajedničke advokatske kancelarije i advokatskog ortačkog društva upisanih u odgovarajuće imenike Advokatske komore bliže se uređuju Statutom i Kodeksom Advokatske komore.

Član 28

(1) Advokatura stranog advokata upisanog u upisnik A ograničena je na davanje usmenih i pismenih pravnih savjeta i mišljenja koji se odnose na primjenu prava njegove matične države i međunarodnog prava.

(2) Advokatura stranog advokata upisanog u upisnik B izjednačena je sa službom domaćeg advokata, s tim što u periodu od tri godine od dana upisa može postupati u Republici Srpskoj samo zajedno sa domaćim advokatom.

(3) Na rad stranog advokata primjenjuju se odredbe ovog zakona, Statuta i Kodeksa Advokatske komore, koje se odnose na domaće advokate.

Član 29

Strani advokat upisan u upisnik A i upisnik B nema pravo:

1) da bira i bude biran za člana organa i nosioca funkcija u Advokatskoj komori,

2) da zapošljava stručne saradnike za pravne poslove ili advokatske pripravnike radi stručnog usavršavanja i obavljanja pripravničke vježbe u skladu sa ovim zakonom i

3) da bude imenovan za privremenog zastupnika, poreskog zastupnika ili branioca po službenoj dužnosti, da pruža besplatnu pravnu pomoć u skladu sa važećim propisima, da bude punomoćnik stranke koja je oslobođena od plaćanja sudskih troškova i da bude medijator.

Član 30

(1) Advokat može da ima samo jednu advokatsku kancelariju.

(2) Advokat, po pravilu, pruža pravnu pomoć u svojoj advokatskoj kancelariji na raspravama, pretresima, uviđajima, rekonstrukcijama, pregovorima ili na zaključenju pravnih poslova.

(3) Izuzetno, zbog posebnih okolnosti slučaja i prirode pravne pomoći, advokat može pružiti pravnu pomoć i van advokatske kancelarije, što se utvrđuje opštim aktima Advokatske komore.

Član 31

Advokat je dužan da prijavi namjeravanu promjenu sjedišta svoje advokatske kancelarije na teritoriji Republike Srpske, najkasnije 15 dana prije dana promjene sjedišta.

Član 32

(1) Advokat je dužan da na objektu u kojem se nalazi njegova advokatska kancelarija ima istaknutu tablu sa oznakom Advokatske komore Republike Srpske i ispisanim tekstom sadržaja: “ADVOKAT” i ime i prezime advokata, čiji oblik i sadržaj se uređuju opštim aktima Advokatske komore.

(2) Strani advokat na tabli ističe i naziv profesije: “ADVOKAT” i na službenom jeziku matične države.

Član 33

(1) Advokat ima pečat u čijem je središtu znak Advokatske komore, a koji sadrži tekst: “ADVOKAT”, ime i prezime advokata i naziv mjesta u kojem je sjedište advokatske kancelarije, čiji oblik i sadržaj se uređuju opštim aktima Advokatske komore.

(2) Advokat koji je član zajedničke advokatske kancelarije ili advokatskog ortačkog advokatskog društva dužan je da uz pečat tih oblika organizovanja rada advokata posjeduje i koristi pečat iz stava 1. ovog člana.

(3) Advokat je dužan da na svaku ispravu, dopis ili podnesak koji je sačinio stavi svoj potpis i pečat.

Član 34

(1) Advokat ima pravo da otkaže zastupanje.

(2) O otkazu zastupanja advokat je dužan da bez odgađanja obavijesti stranku i organ pred kojim se vodi postupak.

(3) Advokat je dužan da nastavi sa pružanjem pravne pomoći stranci i nakon što je otkazao zastupanje, ako je to potrebno da se od stranke koju zastupa otkloni kakva šteta, ali ne duže od 30 dana od dana otkaza punomoći.

(4) Advokat nije dužan da postupa po odredbama stava 3. ovog člana, ako ga je stranka te obaveze izričito oslobodila.

Član 35

Advokat je dužan da Advokatskoj komori uredno plaća članarinu i izvršava i druge materijalne obaveze.

Član 36

(1) Advokatska kancelarija, predmeti i podaci koji se nalaze u njoj mogu biti predmet kontrole samo pod uslovima iz člana 37. ovog zakona.

(2) Odluku o privremenom ili trajnom prestanku rada advokatske kancelarije može donijeti samo nadležni organ Advokatske komore u posebno predviđenom postupku.

(3) Na advokatsku kancelariju ne može biti primijenjena mjera zatvaranja, odnosno pečaćenja u krivičnom, odnosno prekršajnom postupku niti u bilo kojem drugom postupku koji se vodi protiv advokata.

Član 37

(1) Advokat ne može biti lišen slobode za krivična djela u vezi sa obavljanjem advokatske službe bez odluke nadležnog suda.

(2) Pretres advokatske kancelarije može odrediti samo nadležni sud u pogledu tačno određenog spisa, predmeta ili dokumenta.

(3) Pretres advokatske kancelarije može se izvršiti samo u prisustvu advokata koga odredi predsjednik Advokatske komore.

(4) Predmeti, spisi ili dokumenta, izuzev spisa iz stava 2. ovog člana, kao i saznanja do kojih se dođe prilikom pretresa advokatske kancelarije ne mogu se koristiti radi vođenja postupka protiv stranaka advokata čija je advokatska kancelarija bila predmet pretresa.

(5) O pokretanju postupka protiv advokata, o određivanju zadržavanja ili pritvora advokatu, sud ili drugi državni organ koji vodi postupak dužan je da odmah obavijesti Advokatsku komoru.

Član 38

(1) Advokat ima pravo da, u cilju pružanja pravne pomoći, od državnih, odnosno republičkih organa, ustanova, privrednih društava i drugih organizacija traži i blagovremeno dobije informacije, spise i dokaze koji su u njihovom posjedu ili pod njihovom kontrolom.

(2) Državni, odnosno republički organi, ustanove i privredna društva dužni su da, u skladu sa zakonom, advokatu omoguće pristup informacijama, spisima i dokazima iz stava 1. ovog člana.

Član 39

(1) Za štetu advokat odgovara po opštim pravilima odgovornosti za naknadu štete.

(2) Advokat je dužan da zaključi ugovor o osiguranju od profesionalne odgovornosti kod organizacije registrovane za ovu vrstu osiguranja.

(3) Advokat je dužan da uredno produžava osiguranje od odgovornosti.

(4) Advokatska komora može zaključiti okvirni ugovor o osiguranju od profesionalne odgovornosti i ugovor o kolektivnom osiguranju od profesionalne odgovornosti za sve advokate upisane u imenik advokata.

(5) Advokatska komora utvrđuje minimalnu sumu osiguranja za štetu od profesionalne odgovornosti, čiji iznos ne može biti manji od 250.000 KM, za svaki osigurani slučaj.

(6) Advokatska komora uskratiće izdavanje advokatske legitimacije (ID kartica) advokatu koji ne dostavi dokaz da je zaključio ugovor o osiguranju, osim u slučaju kolektivnog osiguranja iz stava 4. ovog člana.

(7) Ako advokat, zajednička advokatska kancelarija i advokatsko ortačko društvo, na poziv Advokatske komore, u roku od 15 dana od dana prijema poziva, ne dostave dokaz o osiguranju, Advokatska komora će privremeno zabraniti

njegov rad do dana u kojem dostavi dokaz o ispunjavanju ove obaveze.

(8) Najniža suma osiguranja, po osiguranom slučaju, bez ograničenja broja slučajeva, iznosi:

1) 250.000 KM za advokata, bez obzira na to da li se bavi advokaturom samostalno ili kao član u zajedničkoj advokatskoj kancelariji ili kao član advokatskog ortačkog društva i

2) 500.000 KM za advokatsko ortačko društvo.

(9) U slučaju da na dan nastupanja osiguranog slučaja advokatsko ortačko društvo nema zaključen ugovor o osiguranju na sumu osiguranja iz stava 8. ovog člana, članovi tog društva solidarno odgovaraju za obavezu tog društava do visine najniže sume osiguranja propisane za to advokatsko ortačko društvo.

Član 40

Advokat je dužan da na prihod ostvaren pružanjem pravnih usluga plaća porez u skladu sa poreskim propisima.

GLAVA IV

PRIVREMENI PRESTANAK I ZABRANA BAVLjENjA ADVOKATUROM

Član 41

(1) Advokat ima pravo na privremeni prestanak prava na bavljenje advokaturom:

1) radi stručnog usavršavanja ili drugih opravdanih razloga, dok traju ti razlozi, i

2) za vrijeme privremene spriječenosti usljed bolesti, porodiljskog odsustva, odsustva za njegu djeteta i drugih zdravstvenih razloga.

(2) Advokat je dužan da najkasnije 30 dana prije početka korišćenja prava iz stava 1. tačka 1) ovog člana i u roku od 30 dana od nastanka privremene spriječenosti iz stava 1. tačka 2) ovog člana dostavi Advokatskoj komori obrazložen zahtjev za priznavanje prava za privremeni prestanak bavljenja advokaturom i dostavi odgovarajuće dokaze i podatke o početku i trajanju privremenog prestanka bavljenja advokaturom.

Član 42

(1) Advokatu privremeno prestaje pravo na bavljenje advokaturom u slučaju izbora, imenovanja ili postavljenja na javnu funkciju koja zahtijeva zasnivanje radnog odnosa u organu Republike Srpske, Bosne i Hercegovine ili jedinice lokalne samouprave.

(2) Advokat je dužan da u roku od 30 dana od dana početka obavljanja javne funkcije iz stava 1. ovog člana Advokatskoj komori podnese zahtjev za privremeni prestanak prava na bavljenje advokaturom.

(3) Ako advokat ne postupi u skladu sa obavezom iz stava 2. ovog člana, Advokatska komora će po službenoj dužnosti donijeti rješenje o njegovom brisanju iz imenika advokata.

(4) Ako advokat, u roku od 30 dana od dana prestanka javne funkcije iz stava 1. ovog člana, ne podnese zahtjev za odobrenje daljeg nastavka bavljenja advokaturom, Advokatska komora će donijeti odluku o njegovom brisanju iz imenika advokata danom prestanka javne funkcije.

Član 43

(1) Rješenjem o privremenom prestanku prava na bavljenje advokaturom iz čl. 41. i 42. ovog zakona Advokatska komora će advokatu odrediti privremenog zamjenika.

(2) Privremeni zamjenik iz stava 1. ovog člana može biti samo advokat upisan u imenik advokata Advokatske komore.

(3) Za privremenog zamjenika odrediće se advokat koga predloži privremeno zamjenjivani advokat, ukoliko priloži pismenu saglasnost tog advokata, a ako takvog prijedloga ili saglasnosti nema, tada će privremenog zamjenika odrediti Advokatska komora, vodeći računa o međusobnim odnosima privremeno zamjenjivanog advokata i njegovog mogućeg zamjenika i o srodnosti oblasti prava kojima se oni u praksi bave.

Član 44

(1) Privremena zabrana bavljenja advokaturom može se odrediti samo pod uslovima propisanim ovim zakonom.

(2) Osim u slučajevima posebno navedenim u ovom zakonu, advokatu će se privremeno zabraniti bavljenje advokaturom, ako je protiv njega:

1) određen pritvor i

2) pokrenut postupak za poništenje upisa u imenik advokata.

(3) Advokatu se može privremeno zabraniti bavljenje advokaturom, ako:

1) je protiv njega pokrenut krivični ili disciplinski postupak za djelo/povredu koje ga čini nedostojnim za bavljenje advokaturom i

2) svojim postupcima otežava ili onemogućava vođenje disciplinskog postupka koji je protiv njega pokrenut.

(4) Advokatska komora će rješenjem o određivanju privremene zabrane bavljenja advokaturom:

1) odlučiti o vremenu trajanja zabrane i

2) odrediti privremenog zamjenika.

Član 45

(1) Žalba protiv rješenja o privremenoj zabrani bavljenja advokaturom ne zadržava njegovo izvršenje.

(2) O žalbi odlučuje nadležni organ u roku koji je utvrđen Statutom Advokatske komore.

(3) O privremenoj zabrani bavljenja advokaturom Advokatska komora obavještava sudove u Republici Srpskoj i Advokatsku komoru Federacije BiH.

GLAVA V

OBLICI RADA

Član 46

(1) Advokat se bavi advokaturom samostalno ili u zajedničkoj advokatskoj kancelariji kao član advokatskog ortačkog društva ili kao član advokatskog društva organizovanog kao društvo sa ograničenom odgovornošću.

(2) Svi oblici rada advokata se identifikuju advokatskom karticom (ID), pečatom, tablom i drugim oblicima identifikacije, čiji se oblik i sadržaj uređuje opštim aktima Advokatske komore, kao i ispravama o upisu i aktima o osnivanju.

(3) Odredbe ovog zakona koje regulišu status advokata odnose se i na zajedničku advokatsku kancelariju i advokatsko ortačko društvo, advokatsko društvo organizovano kao društvo sa ograničenom odgovornošću (u daljem tekstu: advokatsko društvo), ako ovim zakonom nije drugačije određeno.

Član 47

(1) Dva ili više advokata mogu ugovorom, kojim uređuju međusobne poslovne i imovinske odnose, osnovati zajedničku advokatsku kancelariju (u daljem tekstu: zajednička kancelarija).

(2) Ugovor iz stava 1. ovog člana i zahtjev za upis u imenik zajedničkih advokatskih kancelarija ugovorne strane su dužne da dostave Advokatskoj komori u roku od 15 dana od dana zaključenja ugovora.

Član 48

(1) Svi advokati iz zajedničke kancelarije imaju sjedište kancelarije u istom mjestu i istom radnom prostoru.

(2) Zajednička advokatska kancelarija mora raspolagati kancelarijom pogodnom za advokaturu u takvom obliku rada.

(3) Zajednička kancelarija mora imati istaknutu tablu na kojoj je znak Advokatske komore i ispisan tekst sadržaja: “ZAJEDNIČKA ADVOKATSKA KANCELARIJA”, njen poseban naziv, ukoliko ga ima, i imena članova zajedničke advokatske kancelarije, u skladu sa ugovorom o osnivanju, Statutom i drugim opštim aktima Advokatske komore.

(4) Zajednička advokatska kancelarija ima pečat u čijem je središtu znak Advokatske komore i ispisan tekst sadržaja: “ZAJEDNIČKA ADVOKATSKA KANCELARIJA”, njen poseban naziv, ukoliko ga ima, imena članova zajedničke advokatske kancelarije i naziv mjesta u kojem je sjedište zajedničke advokatske kancelarije, u skladu sa ugovorom o osnivanju, Statutom i drugim opštim aktima Advokatske komore.

(5) Zajednička kancelarija nema svojstvo pravnog lica.

(6) Zajednička kancelarija prestaje sporazumom ili ako u njoj ostane samo jedan advokat.

Član 49

(1) Stranka može opunomoćiti za zastupanje samo jednog advokata, neke od advokata ili sve advokate u zajedničkoj advokatskoj kancelariji.

(2) Za obaveze zajedničke advokatske kancelarije nastale iz pravnog odnosa prema strankama i trećim licima odgovara opunomoćeni advokat, a ako je stranka opunomoćila više od jednog advokata, solidarno odgovaraju opunomoćeni advokati.

Član 50

(1) Advokatsko ortačko društvo mogu osnovati dva ili više advokata u skladu sa zakonom kojim je uređeno osnivanje privrednih društava, ako ovim zakonom nije drugačije određeno.

(2) Advokatsko ortačko društvo osniva se ugovorom koji, osim uslova propisanih zakonom, mora da sadrži i sljedeće odredbe:

1) da je advokatura jedina djelatnost advokatskog ortačkog društva,

2) da pravnu pomoć mogu pružati samo advokati članovi tog advokatskog ortačkog društva i

3) da se advokati zaposleni u advokatskom ortačkom društvu ne mogu baviti advokaturom izvan tog društva.

(3) Advokatsko ortačko društvo dužno je da obavijesti Advokatsku komoru o izvršenom upisu u odgovarajući registar poslovnih subjekata, u roku od osam dana od prijema obavještenja i rješenja o upisu.

(4) Advokatska komora dužna je da novoosnovano ortačko društvo upiše u imenik advokatskih društava, u roku od osam dana, ukoliko su ispunjeni svi zahtijevani uslovi.

Član 51

(1) Advokatsko ortačko društvo se na osnovu podnesenog zahtjeva upisuje u imenik advokatskih ortačkih društava Advokatske komore, ako:

1) je ugovor o osnivanju advokatskog ortačkog društva zaključen u skladu sa odredbom člana 50. ovog zakona,

2) su svi članovi advokatskog ortačkog društva – advokati upisani u imenik Advokatske komore i imaju isto sjedište kancelarije,

3) advokatsko ortačko društvo raspolaže kancelarijskim prostorom podesnim za advokaturu u takvom obliku rada,

4) advokatsko ortačko društvo uplati Advokatskoj komori propisane troškove upisa i

5) je advokatsko ortačko društvo zaključilo ugovor o osiguranju od profesionalne odgovornosti u skladu sa članom 39. ovog zakona.

(2) Advokatsko ortačko društvo stiče pravo na bavljenje advokaturom upisom u imenik advokatskih ortačkih društava Advokatske komore.

Član 52

(1) Advokatsko ortačko društvo dužno je da obavijesti Advokatsku komoru o svakoj svojoj statusnoj i drugoj promjeni u roku od sedam dana od njenog nastanka.

(2) Svaku promjenu iz stava 1. ovog člana Advokatska komora upisuje u imenik advokatskih ortačkih društava, ako:

1) je potpisan ugovor o pristupanju, koji sadrži sve odredbe iz člana 50. stav 2. ovog zakona, kada advokatskom ortačkom društvu pristupi novi ortak društva,

2) je potpisan sporazum o istupanju osnivača advokatskog ortačkog društva kada iz advokatskog ortačkog društva istupa ortak osnivač i

3) advokatsko ortačko društvo uplati Advokatskoj komori propisane troškove upisa promjene.

Član 53

(1) Advokatsko ortačko društvo ne može osnivati poslovne jedinice.

(2) Advokatsko ortačko društvo mora imati istaknutu tablu sa oznakom Advokatske komore Republike Srpske i ispisanim tekstom: “ADVOKATSKO ORTAČKO DRUŠTVO”, poslovnim imenom društva i da je ortačko društvo.

(3) Advokatsko ortačko društvo ima pečat u čijem je središtu znak A dvokatske komore Republike Srpske, a koji sadrži tekst: “ADVOKATSKO ORTAČKO DRUŠTVO”, poslovno ime društva, da je advokatsko ortačko društvo i naziv mjesta u kojem je sjedište društva.

Član 54

(1) Advokatska komora poništiće upis advokatskog ortačkog društva ako se poslije upisa u imenik ortačkih društava sazna da nisu postojali uslovi za upis iz člana 50. stav 2. ovog zakona.

(2) Advokatsko ortačko društvo se briše iz imenika ortačkih društava, ako:

1) je otvoren postupak stečaja ili likvidacije advokatskog ortačkog društva, danom pravosnažnosti odluke o zaključenju postupka stečaja ili likvidacije,

2) se ne bavi advokaturom neprekidno duže od šest mjeseci,

3) se osim advokature, počne baviti i drugom djelatnošću i

4) broj ortaka advokatskog ortačkog društva više ne ispunjava uslove za osnivanje advokatskog o rtačkog društva iz člana 50. ovog zakona, uključujući i ortake advokatskog ortačkog društva kojima je određen privremeni prestanak ili privremena zabrana bavljenja advokaturom i

5) su advokatima zaposlenim u advokatskom ortačkom društvu izrečene disciplinske mjere usljed čega postupanje i poslovanje advokatskog ortačkog društva ozbiljno šteti ugledu advokature.

(3) Pravo na bavljenje advokaturom advokatsko ortačko društvo gubi brisanjem advokatskog ortačkog društva iz imenika ortačkih društava.

(4) Nadležni sud, odnosno likvidacioni upravnik, dužan je da bez odgađanja obavijesti Advokatsku komoru o pravosnažnom okončanju postupka stečaja ili likvidacije advokatskog ortačkog društva.

(5) Rješenje o zabrani obavljanja djelatnosti advokatskom ortačkom društvu je konačan upravni akt protiv koga se može pokrenuti upravni spor.

(6) Advokatska komora može rješenjem odlučiti da se do pravosnažnosti rješenja obustavi rad advokatskog društva, a žalba protiv takvog rješenja ne odlaže njegovo izvršenje.

(7) Nakon donošenja rješenja iz stava 6. ovog člana Advokatska komora je dužna da pokrene postupak pred nadležnim sudom za brisanje advokatskog ortačkog društva iz registra poslovnih subjekata.

(8) Advokatsko ortačko društvo prestaje da radi danom brisanja iz imenika advokatskih ortačkih društava Advokatske komore.

(9) Advokatska komora će preduzeti sve neophodne mjere radi zaštite interesa stranaka koje je zastupalo advokatsko ortačko društvo, a koje je brisano iz imenika advokatskih ortačkih društava Advokatske komore.

(10) Advokati koji su bili zaposleni u advokatskom ortačkom društvu, a koje je brisano iz imenika advokatskih ortačkih društava, mogu podnijeti zahtjev Advokatskoj komori da im dozvoli da nastave sa samostalnim bavljenjem advokaturom ili u zajedničkoj advokatskoj kancelariji.

(11) Advokatska komora će rješenjem usvojiti zahtjev iz stava 10. ovog člana ukoliko podnosilac zahtjeva dostavi dokaze da ispunjava uslove iz člana 6. ovog zakona.

Član 55

(1) Na osnivanje, poslovanje, stečaj i likvidaciju advokatskog ortačkog društva, na odgovarajući način primjenjuju se odredbe zakona kojim je uređeno osnivanje, poslovanje, stečaj i likvidacija privrednog društva, ako ovim zakonom nije drugačije određeno.

(2) Prava i dužnosti koje su ovim zakonom propisane za advokate odnose se na ortake i advokate zaposlene u advokatskom ortačkom društvu.

Član 56

Advokatsko ortačko društvo može imati samo jednu advokatsku kancelariju u kojoj je i sjedište tog društava.

Član 57

Advokatsko ortačko društvo dužno je da prijavi promjenu sjedišta društva na teritoriji Republike Srpske, najkasnije 15 dana prije dana promjene sjedišta.

Član 58

(1) Advokatsko društvo, kao pravno lice, osniva se u skladu sa zakonom kojim je uređeno osnivanje privrednih društava kao društvo s ograničenom odgovornošću, ako ovim zakonom nije drugačije određeno.

(2) Rad advokatskog društva je ograničen na obavljanje advokatske djelatnosti.

(3) Samo advokati mogu osnovati advokatsko društvo.

(4) Obavljanje advokatske djelatnosti može se povjeriti društvu, a koju izvršavaju advokati zaposleni u tom advokatskom društvu.

(5) Na rad i poslovanje advokatskog društva primenjuju se odredbe zakona kojim je uređeno poslovanje društava sa ograničenom odgovornošću, ako ovim zakonom nije drugačije određeno.

Član 59

(1) Za osnivanje advokatskog društva, advokati osnivači su dužni pribaviti prethodnu privremenu saglasnost Advokatske komore, koja se daje ako se ocijeni da je sadržaj i forma ugovora o osnivanju u skladu sa zakonom, Statutom i Kodeksom Advokatske komore.

(2) Prethodna privremena saglasnost iz stava 1. ovog člana je uslov za upis u imenik advokatskih društava Advokatske komore.

(3) Advokatsko društvo je dužno obavijestiti Advokatsku komoru o izvršenom upisu u odgovarajući registar privrednih društava nadležnog suda u roku od osam dana po prijemu obavještenja i rješenja nadležnog suda o upisu.

(4) Advokatska komora je dužna novoosnovano advokatsko društvo upisati u Imenik advokatskih društava, u daljem roku od osam dana, ukoliko su ispunjeni svi zahtijevani uslovi.

Član 60

Advokatsko društvo ne može početi izvršavati djelatnost prije upisa u imenik advokatskih društava Advokatske komore Republike Srpske i zasnivanja radnog odnosa sa najmanje jednim advokatom.

Član 61

(1) Advokatsko društvo može imati samo jednu advokatsku kancelariju sa sjedištem u sjedištu društva.

(2) Advokatsko društvo ne može imati ogranke, poslovne jedinice.

(3) Advokatsko društvo mora imati istaknutu tablu sa oznakom Advokatske komore i ispisanim tekstom: “advokatsko društvo” i imenom društva, u skladu sa ugovorom o osnivanju i Statutom Advokatske komore.

(4) Advokatsko društvo ima pečat u čijem je središtu oznaka Advokatske komore i ispisom sadržaja “advokatsko društvo”, ime društva i naziv mjesta u kojem je sjedište društva.

Član 62

(1) Ukoliko nadležni organ Advokatske komore utvrdi da djelatnost advokatskog društva, ugovori sklopljeni između advokatskog društva i zaposlenih advokata u društvu ili uslovi pod kojima advokati u društvu se bave advokaturom su u suprotnosti sa zakonom, Statutom i Kodeksom Advokatske komore, rješenjem će zabraniti rad advokatskog društva i brisati ga iz imenika advokatskih društava.

(2) Advokatska komora će donijeti rješenje o brisanju iz imenika advokatskih društava i izvršiti brisanje iz imenika advokatskih društava ako utvrdi:

1. da advokatsko društvo ne izvršava djelatnost u kontinuitetu duže od tri mjeseca;

2. da advokatsko društvo obavlja druge poslove izvan svoje djelatnosti;

3. da su advokatima zaposlenim u društvu izrečene disciplinske mjere usljed čega postupanje i poslovanje advokatskog društva ozbiljno šteti ugledu advokature.

(3) U postupku za brisanje advokatskog društva iz imenika advokatskih društava shodno se primjenjuju odredbe ovog zakona i opštih akata Advokatske komore kojima je uređeno izricanje disciplinske mjere zabrana bavljenja advokaturom, čije izricanje ima za posljedicu i brisanje iz imenika advokata.

(4) Rješenje o zabrani obavljanja djelatnosti advokatskom društvu je konačan upravni akt protiv kojeg se može pokrenuti upravni spor.

(5) Advokatska komora može rješenjem odlučiti da se do pravosnažnosti rješenja iz st. 1. i 2. ovog člana obustavi rad društva, a žalba protiv takvog rješenja ne odlaže njegovo izvršenje.

(6) O donošenju rješenja iz st. 1. i 2. ovog člana Advokatska komora Republike Srpske dužna je bez odlaganja obavijestiti nadležni registarski sud radi sprovođenja odgovarajućeg postupka brisanja iz registra pravnih lica.

(7) Advokatsko društvo prestaje sa radom sa danom brisanja iz imenika advokatskih društava ukoliko ovim ili drugim zakonom nije drugačije određeno.

(8) Advokatska komora će preduzeti sve neophodne mjere radi zaštite interesa stranaka koje je zastupalo advokatsko društvo koje je brisano iz imenika advokatskih društava.

Član 63

(1) Advokati koji su bili zaposleni u advokatskom društvu koje je brisano iz imenika advokatskih društava mogu podnijeti zahtjev Advokatskoj komori da im dozvoli da nastave samostalno bavljenje advokaturom.

(2) Advokatska komora Republike Srpske će rješenjem usvojiti zahtjev iz stava 1. ovog člana ukoliko podnosiocu zahtjeva dostavi dokaze da ispunjava uslov iz člana 6. stav 1. tačka 12) ovog zakona i ako podnosiocu zahtjeva prethodno nije izrečena disciplinska mjera zabrana bavljenja advokaturom i brisanje iz imenika advokata.

Član 64

Za pruženu pravnu pomoć strankama advokata u advokatskom društvu odgovaraju advokatsko društvo i advokati po opštim pravilima o odgovornosti.

Član 65

Advokatsko društvo je dužno da prijavi promjenu sjedišta društva na teritoriji Republike Srpske, najkasnije 15 dana prije dana promjene sjedišta.

Član 66

(1) Advokati, zajednička advokatska kancelarija, advokatsko ortačko društvo i advokatsko društvo mogu zaključivati ugovore o radu sa licima koja će obavljati administrativne, tehničke, finansijske i druge poslove, a advokatsko ortačko društvo može zaključiti ugovor o radu i sa advokatima.

(2) U odnosu na prava i obaveze zaposlenih kod advokata, u zajedničkoj advokatskoj kancelariji, advokatskom ortačkom društvu i advokatskom društvu primjenjuju se odredbe zakona i podzakonskih akata kojim se regulišu radni odnosi.

GLAVA VI

STRUČNI SARADNIK ZA PRAVNE POSLOVE

Član 67

Stručni saradnik za pravne poslove (u daljem tekstu: stručni saradnik) može početi da izvršava poslove u okviru ovlašćenja dobijenih od poslodavca: advokata, zajedničke advokatske kancelarije ili advokatskog ortačkog društva, ako je sa njim zaključio ugovor o radu i ako je upisan u imenik stručnih saradnika.

Član 68

(1) Pravo na upis u imenik stručnih saradnika ima lice koje ispunjava uslove iz člana 6. stav 1. t. 1), 2), 3), 6), 7), 8), 9), 10) i 11) i da posjeduje dokaz da je zasnovao radni odnos sa poslodavcem iz člana 67. ovog zakona.

(2) Mišljenje o ispunjenosti uslova da će lice koje je podnijelo zahtjev za upis u imenik stručnih saradnika dostojno obavljati poslove advokature daje nadležni organ Advokatske komore.

Član 69

(1) Odluku o upisu u imenik stručnih saradnika donosi Izvršni odbor Advokatske komore.

(2) O zahtjevu kandidata za upis u imenik stručnih saradnika Izvršni odbor Advokatske komore će donijeti odluku u roku od 60 dana od dana podnošenja zahtjeva.

(3) Protiv odluke iz stava 1. ovog člana žalba nije dozvoljena, ali se može pokrenuti upravni spor.

Član 70

(1) Status stručnog saradnika stiče se upisom u imenik stručnih saradnika.

(2) Stručnom saradniku izdaje se legitimacija stručnog saradnika (ID kartica) na osnovu podataka sadržanih u imeniku stručnih saradnika.

Član 71

(1) Ako se poslije upisa u imenik stručnih saradnika sazna da nisu postojali svi uslovi za upis, postupiće se u skladu sa članom 12. ovog zakona.

(2) Stručni saradnik dužan je da radi po uputstvima i u okviru ovlašćenja dobijenih od poslodavca, osim ako su suprotna ustavu, zakonima i opštim aktima Advokatske komore.

(3) Ako posebnim zakonom nije drugačije propisano, stručni saradnik može izvršavati sve radnje u postupcima pred sudom prvog stepena i organima uprave koji odlučuju u prvom stepenu na osnovu izričite saglasnosti stranke koju zastupa njegov poslodavac.

(4) Pred državnim, odnosno republičkim organom, sudom prvog stepena i organima uprave, stručni saradnik može da zamjenjuje samo svog poslodavca, kada je poslodavac punomoćnik stranke, ili kada poslodavac zamjenjuje drugog advokata kao punomoćnika, ako posebnim zakonom nije drugačije propisano.

(5) Kada poslodavac zamjenjuje drugog punomoćnika stranke koji je advokat ili zajednička advokatska kancelarija ili advokatsko ortačko društvo, posredstvom svog stručnog saradnika, a na osnovu izričite saglasnosti zamjenjivanog punomoćnika stranke, stručni saradnik je dužan da, pod uslovima iz stava 1. ovog člana, postupa po nalozima zamjenjivanog punomoćnika.

(6) Stručni saradnik ne može samostalno da se bavi poslovima advokature.

Član 72

(1) Za štetu koju advokatski stručni saradnik učini stranci u obavljanju njegovih poslova odgovara poslodavac.

(2) Poslodavac koji je nadoknadio štetu iz stava 1. ovog člana ima pravo da zahtijeva regres od stručnog saradnika za pravne poslove ako je šteta posljedica namjere ili grube nepažnje.

Član 73

Po prestanku radnog odnosa stručnog saradnika, nadležni organ Advokatske komore donosi rješenje o njegovom brisanju iz imenika stručnih saradnika Advokatske komore.

GLAVA VII

ADVOKATSKI PRIPRAVNICI

Član 74

Pravo upisa u imenik advokatskih pripravnika ima lice koje ispunjava uslove iz člana 6. stav 1. t. 1), 2), 6), 7), 8), 9) i 10) ovog zakona i da ima zaključen ugovor o radu sa advokatom, zajedničkom advokatskom kancelarijom ili advokatskim ortačkim društvom.

Član 75

(1) Uz zahtjev za upis, kandidat za advokatskog pripravnika dužan je da dostavi dokaze i podatke o ispunjavanju uslova iz člana 6. ovog zakona, kao i dokaz da je zasnovao radni odnos sa poslodavcem iz člana 74. ovog zakona.

(2) Advokatska komora će u roku od 60 dana od dana prijema zahtjeva za upis u imenik advokatskih pripravnika donijeti odluku o upisu kandidata za advokatskog pripravnika koji uz zahtjev za upis dostavi dokaze da ispunjava uslove iz člana 74. ovog zakona.

(3) Nadležni organ Advokatske komore će odbiti zahtjev za upis u imenik advokatskih pripravnika, ako kandidat ne ispunjava uslove propisane ovim zakonom.

Član 76

(1) Upisom kandidata za advokatskog pripravnika u Imenik advokatskih pripravnika kandidat stiče status, prava i obaveze advokatskog pripravnika.

(2) Na osnovu podataka sadržanih u imeniku advokatskih pripravnika, Advokatska komora izdaje advokatskom pripravniku legitimaciju čija forma i sadržaj se utvrđuju opštim aktom Advokatske komore.

Član 77

(1) Ako se poslije upisa u imenik advokatskih pripravnika sazna da nisu postojali svi uslovi za upis, postupiće se u skladu sa članom 12. ovog zakona.

(2) U slučaju poništenja upisa u imenik advokatskih pripravnika, vrijeme koje je upisani advokatski pripravnik proveo na radu ne priznaje se u staž za polaganje pravosudnog ispita.

Član 78

(1) Advokatski pripravnik ima pravo na odgovarajuće uslove rada i na obuku u skladu sa svrhom pripravničkog staža i planom i programom pripravničke obuke, koji donosi Advokatska komora.

(2) Za vrijeme pripravničkog staža advokatski pripravnik ima pravo na platu i ostala prava iz radnog odnosa, u skladu sa zakonom i ugovorom o radu.

Član 79

(1) Advokatski pripravnik je dužan da radi po uputstvima i u okviru ovlašćenja dobijenih od poslodavca kod kojeg obavlja pripravnički staž.

(2) Ako posebnim zakonom nije drugačije propisano, advokatski pripravnik pred državnim, odnosno republičkim organom, sudom prvog stepena ili organom uprave koji odlučuje u prvom stepenu može da zamjenjuje samo poslodavca kod kojeg obavlja pripravnički staž, kao i u slučaju kada taj poslodavac zamjenjuje drugog advokata ili zajedničku advokatsku kancelariju ili advokatsko ortačko društvo.

(3) Advokatski pripravnik ne može samostalno da se bavi pružanjem pravne pomoći iz člana 3. ovog zakona.

Član 80

(1) Za štetu koju advokatski pripravnik prouzrokuje stranci za vrijeme obavljanja pripravničkog staža odgovara njegov poslodavac.

(2) Poslodavac koji je nadoknadio štetu iz stava 1. ovog člana ima pravo da zahtijeva regres od advokatskog pripravnika ako je šteta posljedica namjere ili grube nepažnje.

Član 81

(1) Advokatskom pripravniku prestaje status pripravnika kada položi pravosudni ispit.

(2) Advokatskom pripravniku prestaje status pripravnika ako ne položi pravosudni ispit ni poslije dvije godine od sticanja prava na polaganje.

(3) Poslije sticanja uslova iz stava 1. ovog člana ili isteka roka iz stava 2. ovog člana Advokatska komora donosi rješenje o brisanju advokatskog pripravnika iz imenika advokatskih pripravnika.

Član 82

(1) Advokati, zajednička advokatska kancelarija, advokatsko ortačko društvo i advokatsko društvo mogu angažovati pripravnika u svojstvu volontera pripravnika.

(2) Na advokatske pripravnike volontere primjenjuju se odredbe ovog zakona koje se odnose na advokatske pripravnike, kao i posebni propisi o volonterskom radu.

GLAVA VIII

ADVOKATSKA KOMORA

Član 83

(1) Advokatska komora je samostalna i nezavisna profesionalna organizacija advokata, osnovana u skladu sa zakonom i Statutom Advokatske komore, koja je nadležna za vršenje javnih ovlašćenja i obavljanje poslova od opšteg interesa, u skladu sa ovim zakonom i Statutom Advokatske komore.

(2) Advokatska komora ima svojstvo pravnog lica.

Član 84

Sjedište Advokatske komore je u Banjoj Luci.

Član 85

(1) Advokatska komora ima sljedeća javna ovlašćenja:

1) odlučuje o zahtjevima za upis u imenik advokata, imenik zajedničkih advokatskih kancelarija, imenik advokatskih ortačkih društava, upisnik A i B imenika stranih advokata, imenik advokatskih stručnih saradnika za pravne poslove i imenik advokatskih pripravnika,

2) odlučuje o zahtjevima za brisanje i poništenje upisa u imenike navedene u tački 1) ovog stava,

3) odlučuje o zahtjevima za promjenu sjedišta advokata, zajedničkih advokatskih kancelarija i advokatskih ortačkih društava,

4) odlučuje o zahtjevima za privremeni prestanak prava na bavljenje advokaturom,

5) odlučuje o zahtjevima za nastavak bavljenja advokaturom poslije privremenog prestanka prava na bavljenje advokaturom,

6) odlučuje o privremenoj zabrani bavljenja advokaturom,

7) određuje privremenog zamjenika advokatu koji se samostalno bavi advokaturom, a kojem je izrečena mjera privremene zabrane bavljenja advokaturom,

8) odlučuje o pokretanju i vođenju disciplinskog postupka protiv advokata ili advokatskog stručnog saradnika ili advokatskog pripravnika, o njihovoj disciplinskoj odgovornosti i o izricanju disciplinskih mjera i kazni,

9) uređuje sadržinu i način vođenja imenika iz tačke 1) ovog stava,

10) vodi imenike iz tačke 1) ovog stava,

11) izdaje i produžava važenje advokatskih legitimacija i legitimacija advokatskih stručnih saradnika i legitimacija advokatskih pripravnika,

12) donosi program i uređenje, organizaciju i način polaganja advokatskog ispita,

13) donosi Kodeks profesionalne etike advokata Advokatske komore,

14) donosi Tarifu o naknadama i nagradama advokata na način i u postupku uređenim ovim zakonom i opštim aktima Advokatske komore,

15) određuje visinu troškova upisa i promjene upisa u imenik Advokatske komore i

16) određuje i druge finansijske i druge obaveze prema Advokatskoj komori.

(2) Advokatska komora odgovorna je za zakonito i pravilno vršenje javnih ovlašćenja.

(3) Imenici iz stava 1. tačka 1) ovog člana su javne knjige.

(4) Izvodi iz imenika i potvrde izdate na osnovu podataka sadržanih u imenicima iz stava 1. tačka 1) su javne isprave.

Član 86

Advokatska komora:

1) donosi statut i druga opšta akta Advokatske komore,

2) zastupa interese advokata pred državnim i drugim organima i organizacijama,

3) ostvaruje međunarodnu saradnju u oblasti advokature,

4) predstavlja advokate pred domaćim i inostranim profesionalnim udruženjima i organizacijama, pravnim i fizičkim licima,

5) organizuje i sprovodi stalnu obuku advokata, advokatskih stručnih saradnika, advokatskih pripravnika i zaposlenih kod advokata, u zajedničkoj advokatskoj kancelariji i advokatskom ortačkom društvu,

6) utvrđuje uslove i uspostavlja principe za specijalizaciju advokata za pojedine oblasti prava, s tim da sticanje uslova ne smije biti ograničeno isključivo na obuku koju organizuje i sprovodi Advokatska komora,

7) izdaje stalne i povremene publikacije radi obavještavanja advokata i javnosti o pitanjima od interesa za advokaturu i stručnog usavršavanja advokata, advokatskih stručnih saradnika i advokatskih pripravnika,

8) organizuje pružanje besplatne pravne pomoći, u skladu sa zakonom,

9) daje mišljenja na prijedloge zakona i drugih propisa koji su od interesa za položaj advokature i

10) obavlja i druge poslove u skladu sa zakonom i drugim propisima.

Član 87

(1) Organi Advokatske komore su:

1) Skupština Advokatske komore,

2) Izvršni odbor Advokatske komore,

3) predsjednik Advokatske komore,

4) zbor advokata,

5) disciplinski sudovi,

6) disciplinsko tužilaštvo i

7) Komisija za kontrolu finansijskog i materijalnog poslovanja Advokatske komore.

(2) Organizacija, nadležnost, sastav, način izbora, prava i dužnosti organa Advokatske komore uređuju se Statutom i drugim opštim aktima Advokatske komore.

(3) Jedno lice ne može obavljati više od jedne funkcije u organima Advokatske komore, osim ako ovim zakonom ili Statutom Advokatske komore nije drugačije određeno.

(4) Postupak izbora, trajanje mandata, opoziv, djelokrug rada i sastav organa iz stava 1. ovog člana uređuje se Statutom Advokatske komore.

Član 88

(1) Skupštinu Advokatske komore čine delegati koji se biraju na način i u postupku koji je propisan Statutom Advokatske komore.

(2) Skupština Advokatske komore donosi statut i druge opšte akte Advokatske komore propisane zakonom i Statutom Advokatske komore.

(3) Skupština Advokatske komore saziva se najmanje jednom godišnje.

Član 89

(1) Predsjednika Advokatske komore imenuje Skupština Advokatske komore na način i po postupku uređenim Statutom Advokatske komore.

(2) Predsjednik Advokatske komore predstavlja i zastupa Advokatsku komoru.

Član 90

Izvršni odbor Advokatske komore je izvršni organ Advokatske komore, čija se nadležnost i sastav uređuje Statutom Advokatske komore.

Član 91

(1) Zbor advokata je neposredni oblik odlučivanja i ostvarivanja prava i dužnosti advokata.

(2) Organizacija zbora advokata, način ostvarivanja prava i izvršavanja obaveza uređuju se Statutom Advokatske komore.

Član 92

(1) Disciplinski organi Advokatske komore su: disciplinsko tužilaštvo i disciplinski sudovi.

(2) Organizacija i način rada disciplinskog tužilaštva i disciplinskog suda uređuju se opštim aktima Advokatske komore.

GLAVA IX

OPŠTI AKTI ADVOKATSKE KOMORE

Član 93

Opšti akti Advokatske komore su:

1) Statut Advokatske komore,

2) Kodeks profesionalne etike advokata Advokatske komore,

3) Advokatska tarifa,

4) Pravilnik o disciplinskoj odgovornosti advokata, stručnih saradnika i advokatskih pripravnika i

5) drugi opšti akti utvrđeni Statutom Advokatske komore.

Član 94

(1) Statut i drugi opšti akti Advokatske komore moraju biti u saglasnosti sa ovim zakonom.

(2) Tarifa o nagradama i naknadi troškova za rad advokata u Republici Srpskoj objaviće se u “Službenom glasniku Republike Srpske” nakon što na nju da saglasnost ministar pravde Republike Srpske.

Član 95

Statut Advokatske komore, Kodeks profesionalne etike advokata Advokatske komore, Tarifa o nagradama i naknadama za rad advokata u Republici Srpskoj i Pravilnik o disciplinskoj odgovornosti advokata, stručnih saradnika za pravne poslove i advokatskih pripravnika objavljuju se u “Službenom glasniku Republike Srpske”.

GLAVA H

FINANSIRANjE ADVOKATSKE KOMORE

Član 96

(1) Advokatska komora se finansira iz vlastitih sredstava.

(2) Izvori finansiranja Advokatske komore su: prihodi od upisa, članarine i druga sredstava koja se ostvaruju u skladu sa zakonom.

(3) Visinu članarine, troškova upisa i druge finansijske obaveze utvrđuje organ Advokatske komore određen Statutom Advokatske komore.

(4) Odluke i knjigovodstveni izvodi A dvokatske komore o visini duga po osnovu članarine, visini troškova upisa i drugih redovnih materijalnih obaveza advokata prema Advokatskoj komori imaju svojstvo vjerodostojne isprave u izvršnom postupku.

Član 97

Advokatska komora može, u skladu sa zakonom, da organizuje besplatno pružanje pravne pomoći građanima na određenom području ili cijeloj teritoriji Republike Srpske, samostalno ili na osnovu ugovora koji zaključi sa jedinicom lokalne samouprave, odnosno Vladom Republike Srpske.

Član 98

(1) Advokatska komora je obavezna da sudovima i drugim organima dostavi listu advokata koji mogu da pruže pravnu pomoć strankama u sudskom ili upravnom postupku.

(2) Mjerila za utvrđivanje liste advokata iz stava 1. ovog člana uređuju se aktom Advokatske komore.

GLAVA XI

DISCIPLINSKA ODGOVORNOST

Član 99

(1) Advokati su odgovorni za stručno i savjesno bavljenje advokaturom i čuvanje ugleda advokature.

(2) Advokati odgovaraju za lakše i teže povrede dužnosti i ugleda advokature, koje se utvrđuju Statutom, Kodeksom i Pravilnikom o disciplinskoj odgovornosti advokata, stručnih saradnika za pravne poslove i advokatskih pripravnika Advokatske komore.

(3) Pod težom povredom dužnosti advokata i ugleda advokature smatra se narušavanje dužnosti i ugleda advokature, a naročito:

1) očigledno nesavjestan rad u advokaturi,

2) pružanje pravne pomoći u slučajevima u kojima je advokat dužan da odbije pružanje pravne pomoći,

3) bavljenje poslovima koji su nespojivi sa ugledom i nezavisnošću advokature,

4) povreda dužnosti čuvanja advokatske tajne,

5) traženje naknade veće od naknade propisane Tarifom i

6) odbijanje izdavanja stranci obračuna nagrade za izvršene radnje i naknade troškova nastalih u vezi sa izvršenom radnjom.

(4) Lakša povreda dužnosti i ugleda advokature je narušavanje dužnosti i ugleda advokature manjeg značaja.

(5) Statutom i drugim opštim aktima Advokatske komore mogu biti određene i druge povrede dužnosti i ugleda advokature.

Član 100

(1) Disciplinski postupak pokreću i vode disciplinski organi Advokatske komore.

(2) Disciplinski organi Advokatske komore su disciplinsko tužilaštvo i disciplinski sudovi Advokatske komore.

(3) Disciplinski postupak može se pokrenuti na osnovu prijave koju podnosi zainteresovano lice ili državni organ, na osnovu prijedloga organa Advokatske komore ili po službenoj dužnosti.

(4) Disciplinska prijava ili prijedlog podnosi se glavnom disciplinskom tužiocu Advokatske komore.

(5) Organizacija, sastav, nadležnost, način odlučivanja disciplinskih organa i disciplinski postupak bliže se uređuju Statutom i Pravilnikom o disciplinskoj odgovornosti advokata, stručnih saradnika za pravne poslove i advokatskih pripravnika Advokatske komore.

Član 101

(1) Za povredu dužnosti advokata i narušavanje ugleda advokature advokatu se mogu izreći sljedeće disciplinske mjere:

1) opomena,

2) javna opomena,

3) novčana kazna i

4) zabrana obavljanja djelatnosti i brisanje iz imenika advokata.

(2) Za lakše povrede dužnosti advokata i ugleda advokature može se izreći disciplinska mjera – opomena i javna opomena.

(3) Za teže povrede dužnosti advokata i ugleda advokature može se izreći disciplinska mjera – novčana kazna i zabrana obavljanja djelatnosti i brisanje iz imenika advokata.

(4) Novčana kazna, kao disciplinska mjera, izriče se u određenom iznosu.

(5) Advokatu se za lakšu disciplinsku povredu može izreći novčana kazna od 100 KM do 2.000 KM, a za težu disciplinsku povredu novčana kazna od 500 KM do 10.000 KM.

(6) Disciplinska mjera – zabrana obavljanja djelatnosti i brisanje iz imenika advokata može se izreći u trajanju od šest meseci do pet godina.

(7) Na osnovu konačne odluke kojom je izrečena disciplinska mjera – zabrana obavljanja djelatnosti i brisanje iz imenika advokata izvršiće se brisanje odgovornog iz odgovarajućeg imenika Advokatske komore i o tome obavijestiti organi pravosuđa i uprave u Republici Srpskoj, kao i Advokatska komora Federacije Bosne i Hercegovine.

(8) Advokat kome je izrečena disciplinska mjera zabrana obavljanja djelatnosti i brisanje iz imenika advokata na određeni period može podnijeti zahtjev za ponovni upis u imenik advokata po proteku vremena trajanja mjere.

(9) Statutom Advokatske komore i Pravilnikom o disciplinskoj odgovornosti advokata, stručnih saradnika za pravne poslove i advokatskih pripravnika Advokatske komore utvrđuju se lakše i teže povrede dužnosti i ugleda advokature za koje se mogu izreći disciplinske mjere, kao i uslovi pod kojima se izrečena novčana kazna može usloviti ili zamijeniti disciplinskom mjerom – zabrana obavljanja djelatnosti i brisanje iz imenika advokata.

(10) Pravnosnažne izrečene disciplinske mjere unose se u evidenciju disciplinskih mjera, a primjerak odluke odlaže u dosije onog advokata koji je proglašen odgovornim u disciplinskom postupku.

Član 102

(1) Zastarjelost pokretanja i vođenja disciplinskog postupka nastupa po proteku dvije godine od izvršenja lakše povrede i po proteku četiri godine od izvršenja teže povrede.

(2) Zastarjelost se prekida svakom radnjom koja se preduzima radi pokretanja i vođenja disciplinskog postupka.

(3) Zastarjelost se prekida i kada advokat u vrijeme dok teče rok zastarjelosti učini isto tako tešku ili težu povredu dužnosti i ugleda advokature.

(4) Sa svakim prekidom zastarijevanje počinje da teče iznova.

(5) Zastarjelost vođenja disciplinskog postupka nastupa u svakom slučaju kada protekne dva puta onoliko vremena koliko se po zakonu traži za zastarjelost pokretanja i vođenja disciplinskog postupka.

(6) Zastarjelost pokretanja i vođenja disciplinskog postupka za povredu koja ima obilježje krivičnog djela nastupa kada istekne vrijeme određeno za zastarjelost krivičnog gonjenja.

Član 103

(1) Zastarjelost izvršenja disciplinske mjere nastupa po proteku dvije godine od dana pravosnažnosti odluke kojom je mjera izrečena.

(2) Zastarjelost se prekida svakom radnjom koja se preduzima radi izvršenja disciplinske mere.

(3) Poslije svakog prekida zastarjelosti rok počinje ponovo da teče, a zastarjelost u svakom slučaju nastupa kada proteknu četiri godine od dana pravosnažnosti odluke kojom je mjera izrečena.

Član 104

(1) Izrečena disciplinska mjera za lakše povrede briše se iz evidencije po proteku dvije godine, ukoliko advokat u tom roku ne učini novu povredu dužnosti i ugleda advokata.

(2) Ako je odlukom disciplinskog suda uslovljeno izvršenje izrečene novčane kazne, ta kazna se briše iz evidencije protekom dvostrukog roka koji je određen kao vrijeme provjeravanja i pod uslovom da u periodu provjeravanja advokat ne učini novu povredu dužnosti advokata i ugleda advokature.

(3) Rokovi određeni za brisanje izrečenih mjera počinju da teku od konačnosti odluke o izrečenoj mjeri.

(4) Rješenje o brisanju izrečene disciplinske mjere iz evidencije Advokatske komore donosi, po službenoj dužnosti, Izvršni odbor Advokatske komore.

Član 105

(1) Konačna odluka disciplinskog suda ima svojstvo izvršne isprave u izvršnom postupku u pogledu izrečene novčane kazne i troškova disciplinskog postupka.

(2) Sredstva ostvarena naplatom novčanih kazni su prihod Advokatske komore.

Član 106

(1) Odredbe o disciplinskoj odgovornosti advokata primjenjuju se i na stručne saradnike za pravne poslove i advokatske pripravnike za povrede savjesnog i stručnog izvršavanja povjerenih zadataka i čuvanja ugleda advokature.

(2) Stručnom saradniku za pravne poslove i advokatskom pripravniku može se za lakšu disciplinsku povredu izreći novčana kazna od 50 KM do 1.000 KM i za težu disciplinsku povredu novčana kazna od 250 KM do 5.000 KM.

GLAVA XII

PRESTANAK PRAVA NA BAVLjENjE ADVOKATUROM

Član 107

(1) Advokatu prestaje pravo na bavljenje advokaturom:

1) na lični zahtjev, od dana koji je odredio u zahtjevu, a u slučaju da u zahtjevu za brisanje iz imenika advokata nije određen dan prestanka prava bavljenja advokaturom ili je određen dan koji prethodi danu podnošenja zahtjeva, prestaje pravo na bavljenje advokaturom od dana donošenja odluke o brisanju iz imenika advokata,

2) u slučaju smrti ili proglašenja za umrlog prestaje pravo na bavljenje advokaturom danom smrti, odnosno danom proglašenja umrlim,

3) u slučaju potpunog ili djelimičnog gubitka poslovne sposobnosti prestaje pravo na bavljenje advokaturom od dana pravosnažnosti odluke nadležnog organa,

4) u slučaju djelimičnog ili potpunog gubitka radne sposobnosti, prestaje pravo na bavljenje advokaturom od dana utvrđivanja gubitka radne sposobnosti od nadležne zdravstvene ustanove, odnosno organa,

5) u slučaju izricanja disciplinske mjere zabrane obavljanja djelatnosti i brisanja iz imenika advokata prestaje pravo na bavljenje advokaturom od dana konačnosti odluke nadležnog organa,

6) u slučaju izricanja mjere bezbjednosti zabrane bavljenja advokaturom u krivičnom postupku prestaje pravo na bavljenje advokaturom od dana pravosnažnosti presude nadležnog suda,

7) u slučaju osude za krivično djelo koje ga čini nedostojnim za bavljenje advokaturom prestaje pravo na bavljenje advokaturom od dana pravosnažnosti presude nadležnog suda,

8) u slučaju osude za krivično djelo na bezuslovnu kaznu zatvora u trajanju dužem od šest meseci prestaje pravo na bavljenje advokaturom od dana stupanja na izdržavanje kazne, o čemu je sud nadležan za izvršavanje krivičnih sankcija dužan da obavijesti Advokatsku komoru,

9) u slučaju da se ne bavi advokaturom neprekidno duže od šest meseci, prestaje pravo na bavljenje advokaturom od dana donošenja konačne odluke o brisanju iz imenika,

10) u slučaju zasnivanja radnog odnosa van advokature, upisa u registar preduzetnika, sticanja statusa zastupnika, imenovanja za direktora ili predsjednika upravnog odbora u pravnom licu, izbora ili imenovanja za člana ili predsjednika upravnog, odnosno izvršnog odbora banke, imenovanja za zastupnika državnog kapitala ili za prokuristu ili stečajnog upravnika, prestaje pravo na bavljenje advokaturom od dana zasnivanja radnog odnosa, upisa u registar, imenovanja ili izbora,

11) u slučaju da ne zaključi ugovor o osiguranju od profesionalne odgovornosti, prestaje pravo na bavljenje advokaturom od dana donošenja konačne odluke o brisanju iz imenika i

12) u slučaju da stranom advokatu upisanom u upisnik A i upisnik B prestane svojstvo advokata ili mu bude zabranjen rad u matičnoj državi, prestaje pravo na bavljenje advokaturom od dana donošenja odluke nadležnog organa matične države.

(2) Smatraće se da se advokat ne bavi advokaturom neprekidno duže od šest mjeseci ako se advokatu u tom roku nisu mogla uručiti pismena (lično dostavljanje) na adresu sjedišta advokatske kancelarije ili na drugi uređeni način ili ako u tom roku ne izvršava materijalne obaveze prema Advokatskoj komori.

(3) Advokatska komora je dužna da u roku od 15 dana od dana nastupanja nekog od razloga za prestanak prava na bavljenje advokaturom iz stava 1. ovog člana sprovede postupak utvrđivanja razloga i brisanja iz imenika advokata i imenuje preuzimatelja predmeta advokatske kancelarije.

(4) Ako je advokat prestao da se bavi advokaturom na lični zahtjev, ima pravo da sam predloži preuzimatelja njegove advokatske kancelarije.

Član 108

Odredbe o prestanku prava na bavljenje advokaturom primjenjuju se i na advokatske stručne saradnike za pravne poslove i advokatske pripravnike.

GLAVA XIII

ZAŠTITA PRAVA

Član 109

(1) Advokatska komora, kada rješava o pravima, obavezama ili pravnim interesima, primjenjuje odredbe zakona koji uređuje opšti upravni postupak.

(2) Protiv svih prvostepenih odluka organa Advokatske komore dozvoljena je žalba u roku od 15 dana, računajući od dana dostavljanja takve odluke.

(3) Izjavljena žalba odgađa izvršenje prvostepene odluke, osim ako ovim zakonom nije drugačije propisano.

(4) Podnosilac zahtjeva može podnijeti žalbu i u slučaju da o njegovom zahtjevu nije donesena odluka u roku koji je utvrđen zakonom.

Član 110

(1) Protiv drugostepene, odnosno konačne odluke Advokatske komore može se pokrenuti upravni spor.

(2) Pravo iz stava 1. ovog člana postoji i ako drugostepeni organ Advokatske komore nije donio odluku o žalbi u zakonom propisanom roku.

GLAVA XIV

ADVOKATSKI ISPIT I STRUČNO USAVRŠAVANjE

Član 111

(1) Advokatski ispit sastoji se od provjere poznavanja domaćih i međunarodnih propisa i pravnih akata koji se odnose na advokaturu.

(2) Pravo na polaganje advokatskog ispita ima kandidat za upis u imenik advokata i ako ispunjava uslove iz člana 6. stav 1. ovog zakona.

(3) Advokatski ispit polaže se pred komisijom za advokatski ispit.

Član 112

Program advokatskog ispita, izdavanje uvjerenja o položenom ispitu, način formiranja komisije za polaganje advokatskog ispita, izbor članova, način rada i odlučivanja komisije propisuju se Statutom i drugim aktima Advokatske komore.

Član 113

(1) Advokat je dužan da se stalno stručno usavršava i stiče nova znanja i vještine potrebne za stručno, nezavisno, samostalno, djelotvorno i etično obavljanje advokatske službe, u skladu sa programom stručnog usavršavanja koji donosi Advokatska komora.

(2) Advokat koji ima stručnog saradnika za pravne poslove i advokatskog pripravnika dužan je da im obezbijedi odgovarajuće uslove za rad i obuku u skladu sa svrhom osposobljavanja i stručnog usavršavanja, odnosno prakse i da u potpunosti sprovodi plan i program njihove obuke.

GLAVA XV

PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE

Član 114

(1) Advokatska komora će usaglasiti Statut i druge opšte akte u roku od šest mjeseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.

(2) Do donošenja Statuta i opštih akata iz stava 1. ovog člana primjenjivaće se važeći Statut i druga opšta akta koja nisu u suprotnosti sa ovim zakonom.

Član 115

(1) Skupština Advokatske komore i drugi organi nastavljaju da rade do isteka mandata.

(2) Izbor Skupštine i drugih organa predviđenih ovim zakonom izvršiće se u skladu sa odredbama ovog zakona i opštim aktima Advokatske komore.

(3) Postupak izbora skupštine i drugih organa predviđenih ovim zakonom pokrenuće se najmanje tri mjeseca prije isteka mandata Skupštine i drugih organa.

Član 116

Vlada Republike Srpske će donijeti podzakonski akt o visini nagrade i naknade advokatima angažovanim po službenoj dužnosti iz člana 27. ovog zakona u roku od 60 dana, računajući od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Član 117

Zahtjevi za upis u imenik advokata i druge imenike Advokatske komore koji su podneseni prije stupanja na snagu ovog zakona, a nisu riješeni do njegovog stupanja na snagu, riješiće se na osnovu ovog zakona i opštih akata koji su doneseni na osnovu ovog zakona, ukoliko je to jednako ili povoljnije za podnosioca zahtjeva.

Član 118

Disciplinski postupak koji je pokrenut prije stupanja na snagu ovog zakona, a nije pravosnažno okončan do njegovog stupanja na snagu, sprovešće se na osnovu ovog zakona i opštih akata koji su doneseni na osnovu ovog zakona, ukoliko je to jednako ili povoljnije za prijavljenog, odnosno disciplinski optuženog.

Član 119

Advokati, zajedničke advokatske kancelarije, advokatska ortačka društva, stručni saradnici i advokatski pripravnici upisani u odgovarajuće imenike Advokatske komore, nakon stupanja na snagu ovog zakona, nastavljaju da rade i dužni su da u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona usklade akte, registraciju i upise sa odredbama ovog zakona.

Član 120

Advokatska komora dužna je da u roku od šest mjeseci od dana stupanja na snagu ovog zakona izvrši odgovarajuće upise u imenik advokata, u skladu sa odredbama ovog zakona i opštim aktima Advokatske komore.

Član 121

Stupanjem na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o advokaturi Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske”, br. 30/07, 59/08 i 20/14).

Član 122

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u “Službenom glasniku Republike Srpske”.

Ustav Republike Srpske

ePravo.ba

5. Januara 2020.

USTAV REPUBLIKE SRPSKE

(“Sl. glasnik RS”, br. 21/1992 – prečišćen tekst, 28/1994 – Amandmani XXVI-XLIII, 8/1996 – Amandmani XLIV-LI, 13/1996 – Amandman LII, 15/1996 – ispr., 16/1996 – Amandman LIII, 21/1996 – Amandmani LIV-LXV, 21/2002 – Amandmani LXVI-XCII, 26/2002 – ispr., 30/2002 – ispr., 31/2002 – Amandmani XCIII-XCVIII, 69/2002 – Amandmani XCIX-CIII, 31/2003 – Amandmani CIV i CV, 98/2003 – Amandmani CVI-CXII, 115/2005 – Amandman CXIV, 117/2005 – Amandmani CXV-CXXI i 48/2011 – Amandman CXXII i “Sl. glasnik BiH”, br. 73/2019 – odluka US BiH)

I – OSNOVNE ODREDBE

Član 1

Republika Srpska je jedinstven i nedeljiv ustavno-pravni entitet.

Republika Srpska samostalno obavlja svoje ustavotvorne, zakonodavne, izvršne i sudske funkcije.

Republika Srpska je jedan od dva ravnopravna entiteta u Bosni i Hercegovini.

Srbi, Bošnjaci i Hrvati, kao konstitutivni narodi, Ostali i građani, ravnopravno i bez diskriminacije učestvuju u vršenju vlasti u Republici Srpskoj.
______________________
pogledati Amandmane XXVII, XLIV i LXVII

Član 2

Teritorija Republike je jedinstvena, nedeljiva i neotuđiva.

Sporazum o promeni međuentitetske linije razgraničenja između Republike Srpske i Federacije Bosne i Hercegovine može se izneti na potvrdu putem referenduma u Republici.
______________________
pogledati Amandmane XXVIII, XLV, LV i LXVIII

Član 3

Republici pripadaju sve državne funkcije i nadležnosti osim onih koje su Ustavom Bosne i Hercegovine izričito prenesene na njene institucije.
______________________
pogledati Amandmane XLVI i LVI

Član 4

Republika može, shodno Ustavu Bosne i Hercegovine, da uspostavlja specijalne paralelne odnose sa Saveznom Republikom Jugoslavijom i njenim republikama članicama.
______________________
pogledati Amandmane XXIX, XLVI i LVIII

Član 5

Ustavno uređenje Republike temelji se na:

– garantovanju i zaštiti ljudskih sloboda i prava u skladu sa međunarodnim standardima,

– obezbjeđivanju nacionalnih ravnopravnosti i zaštiti vitalnih interesa konstitutivnih naroda,

– socijalnoj pravdi,

– vladavini prava,

– tržišnoj privredi,

– višestranačkom sistemu,

– parlamentarnoj demokratiji i podjeli vlasti,

– slobodnim izborima,

– lokalnoj samoupravi,

– zaštiti prava etničkih grupa i drugih manjina.
______________________
pogledati Amandman LXIX

Član 6

Građani Republike imaju državljanstvo Republike Srpske.

Građanin Republike Srpske ne može biti lišen državljanstva.
______________________
pogledati Amandmane XXIX, XLVII iLXX

Član 7

Službeni jezici Republike Srpske su: jezik srpskog naroda, jezik bošnjačkog naroda i jezik hrvatskog naroda. Službena pisma su ćirilica i latinica.

Na područjima gdje žive druge jezičke grupe u službenoj upotrebi su i njihovi jezici i pisma, na način određen zakonom.
______________________
pogledati Amandman LXXI

Član 8

Republika ima zastavu, grb i himnu.

Izgled zastave i grba i tekst himne uređuju se ustavnim zakonom.

Član 9

Glavni grad Republike je Sarajevo.

II – LjUDSKA PRAVA I SLOBODE

Član 10

Građani Republike su ravnopravni u slobodama, pravima i dužnostima, jednaki su pred zakonom i uživaju istu pravnu zaštitu bez obzira na rasu, pol, jezik, nacionalnu pripadnost, vjeroispovijest, socijalno porijeklo, rođenje, obrazovanje, imovno stanje, političko i drugo uvjerenje, društveni položaj ili drugo lično svojstvo.

Član 11*

Život čovjeka je neprikosnoven.

Član 12

Sloboda i lična bezbjednost čovjeka su nepovredivi.

Nikome se ne može oduzeti ili ograničiti sloboda, osim u slučajevima i po postupku koji su utvrđeni zakonom.

Član 13

Ljudsko dostojanstvo, tjelesni i duhovni integritet, čovjekova privatnost, lični i porodični život su nepovredivi.

Član 14

Niko ne smije biti podvrgnut mučenju, svirepom, nehumanom ili ponižavajućem postupanju ili kažnjavanju.

Zabranjeno je i kažnjivo svako iznuđivanje priznanja i izjava.

Zabranjeno je na bilo kom licu, bez njegovog pristanka, vršiti medicinske i druge naučne oglede.

Član 15

Nezakonito lišavanje slobode je kažnjivo.

Lišenje slobode može trajati samo dok postoje zakonski uslovi za to.

Lice za koje postoji osnovana sumnja da je izvršilo krivično djelo može biti pritvoreno i zadržano u pritvoru samo kad je to neophodno radi vođenja krivičnog postupka ili i bezbjednosti ljudi.

Pritvor se određuje odlukom suda, a samo izuzetno, pod uslovima određenim zakonom, odlukom drugog zakonom ovlašćenog organa – najduže do tri dana.

Licu koje je pritvoreno mora se uručiti pismeno obrazloženo rješenje u času pritvaranja. Protiv ovog rješenja privatno lice ima pravo žalbe.

Član 16

Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava u postupku pred sudom i drugim državnim organom i organizacijom.

Svakome je zajamčeno pravo na žalbu ili drugo pravno sredstvo protiv odluke kojom se rješava o njegovom pravu ili na zakonom zasnovanom interesu.

Član 17

Svako ima pravo na naknadu štete koju mu nezakonitim ili nepravilnim radom nanese službeno lice ili državni organ, odnosno organizacija koja vrši javna ovlašćenja.

Lice koje je neopravdano osuđeno ili nezakonito i bez osnova lišeno slobode, ima pravo na rehabilitaciju, naknadu štete, javno izvinjenje i druga zakonom utvrđena prava.

Član 18

Licu optuženom za krivično djelo jamči se pravedno suđenje.

Optuženo lice mora biti u najkraćem zakonskom roku obaviješteno o razlozima optužbe.

Optuženom licu ne može se suditi u njegovoj odsutnosti.

Optuženom koji nije dostupan sudu može se suditi u odsutnosti samo u zakonom određenim slučajevima.

Član 19

Zajamčeno je pravo na odbranu.

Jamči se pravo na slobodan izbor branioca i nesmetano opštenje sa njim.

Branilac ne može biti pozvan na odgovornost za radnje preduzete u postupku odbrane.

Član 20

Niko ne može biti kažnjen za djelo koje, prije nego što je učinjeno, nije bilo zakonom predviđeno kao kažnjivo djelo, niti mu se može izreći kazna koja za to djelo nije zakonom bila predviđena.

Niko ne može biti smatran krivim za krivično djelo dok to ne bude utvrđeno pravosnažnom sudskom odlukom.

Član 21

Građani se mogu slobodno kretati, nastanjivati i boraviti na teritoriji Republike, slobodno napuštati tu teritoriju i na nju se slobodno vraćati.

Zakonom se mogu uvesti ograničenja kretanja samo ako je to neophodno radi vođenja krivičnog postupka ili radi zaštite bezbjednosti i zdravlja ljudi.

Nikakva ograničenja iz političkih razloga ne mogu biti ustanovljena.

Član 22

Sloboda i tajnost dopisivanja i drugih oblika opštenja su nepovredivi.

Zakonom se može propisati da se samo na osnovu odluke suda može odstupiti od načela nepovredivosti slobode i tajnosti dopisivanja i drugih oblika opštenja, ako je to neophodno radi provođenja krivičnog postupka ili radi bezbjednosti Republike.
______________________
pogledati Amandman LVII

Član 23

Zajamčena je zaštita tajnosti podataka o ličnosti. Prikupljanje, obrada i svrha korišćenja ličnih podataka, uređuju se zakonom.

Zabranjeno je korišćenje podataka o ličnosti koje je suprotno utvrđenoj svrsi njihovog prikupljanja.

Građani imaju pravo da traže i dobijaju sve podatke o sebi, sadržane u aktima državnih organa i u drugim službenim evidencijama.

Član 24

Stan je nepovrediv.

Zakonom se može propisati da službeno lice na osnovu naloga suda može ući u stan ili druge prostorije protiv volje njihovog držaoca i izvršiti pretres. Pretres se vrši u prisustvu dva svjedoka.

Službeno lice može, pod uslovima utvrđenim zakonom, ući u tuđi stan ili druge prostorije i bez odluke suda i izvršiti pretres ako je to neophodno radi hvatanja učinioca krivičnog djela ili radi spasavanja ljudi i imovine.

Član 25

Zajamčena je sloboda misli i opredjeljenja, savjesti i uvjerenja, kao i javnog izražavanja mišljenja.

Član 26

Zajamčena je sloboda štampe i drugih sredstava javnog obavještavanja.

Slobodno je osnivanje novinskih i izdavačkih preduzeća, izdavanje novina i javno obavještavanje drugim sredstvima u skladu sa zakonom.

Cenzura štampe i drugih vidova javnog obavještavanja je zabranjena.

Sredstva javnog obavještavanja dužna su da blagovremeno, istinito i objektivno obavještavaju javnost.

Jamči se pravo na ispravku neistinitog obavještavanja kojim se povređuje nečije pravo ili na zakonu zasnovani interes, kao i pravo na naknadu štete nastale po tom osnovu.
______________________
pogledati Amandman XLIII

Član 27

Naučno, kulturno i umjetničko stvaranje je slobodno.

Zajamčena je zaštita moralnih i imovinskih prava po osnovu naučnog, kulturnog, umjetničkog i drugog intelektualnog stvaralaštva.

Član 28

Jamči se sloboda vjeroispovijesti.

Vjerske zajednice su jednake pred zakonom slobodne u vršenju vjerskih poslova i vjerskih obreda, mogu osnivati vjerske škole i izvoditi vjersku nastavu u svim školama svih stepena obrazovanja, baviti se privrednim i drugim djelatnostima, primati poklone, stvarati zadužbine i njima upravljati, u skladu sa zakonom.

Srpska pravoslavna crkva je crkva srpskog naroda i drugih naroda pravoslavne vjere.
______________________
pogledati Amandman LXXII

Član 29

Građanin koji je navršio 18 godina života ima pravo da bira i da bude biran.

Biračko pravo je opšte i jednako, izbori su neposredni, a glasanje tajno.

Biračko pravo na osnovu člana 29. stiče se nakon prethodnog prebivališta u određenom mestu u trajanju koje se utvrđuje zakonom.
______________________
pogledati Amandman LVII

Član 30

Građani imaju pravo na mirno okupljanje i javni protest.

Sloboda okupljanja može se zakonom ograničiti samo radi zaštite bezbjednosti ljudi i imovine.

Član 31

Zajamčena je sloboda političkog organizovanja i djelovanja u skladu sa zakonom.

Zabranjeno je političko organizovanje i djelovanje usmjereno na ugrožavanje demokratije, narušavanje integriteta Republike, kršenje Ustavom zajamčenih sloboda i prava i raspirivanje nacionalne, rasne ili vjerske mržnje i netrpeljivosti.

Član 32

Građani imaju pravo da javno iznose mišljenje o radu državnih i drugih organa i organizacija, da im podnose predstavke, peticije i prijedloge i da na njih dobiju odgovor.

Niko ne može biti pozvan na odgovornost niti trpjeti druge štetne posljedice zbog javno izraženog mišljenja o radu državnih organa ili stavova iznesenih u predstavci, peticiji i prijedlogu, osim ako je time učinio krivično djelo.

https://www.anwalt-bih.de

Član 33

Građani imaju pravo da učestvuju u obavljanju javnih poslova i da pod jednakim uslovima budu primljeni u javnu službu.

Član 34

Građaninu se garantuje sloboda izražavanja nacionalne pripadnosti i kulture i pravo upotrebe svog jezika i pisma.

Niko nije dužan da se izjašnjava o svojoj nacionalnoj pripadnosti.
______________________
pogledati Amandman LVII

Član 35

Čovjek ima pravo na zdravu životnu sredinu. Svako je, u skladu sa zakonom, dužan da u okviru svojih mogućnosti štiti i unapređuje životnu sredinu.

Član 36

Porodica, majka i dijete imaju posebnu zaštitu.

Brak i odnosi u braku i porodici uređuju se zakonom.

Pravo je čovjeka da slobodno odlučuje o rađanju djece.

Roditelji imaju pravo i dužnost da se staraju o podizanju i vaspitanju svoje djece.

Djeca su dužna da se staraju o svojim roditeljima kojima je potrebna pomoć.

Djeca rođena van braka imaju jednaka prava i dužnosti kao i djeca rođena u braku.

Maloljetnici o kojima se roditelji ne staraju, kao i lica koja nisu u mogućnosti da se sama staraju o sebi i zaštiti svojih prava i interesa, imaju posebnu zaštitu.

Član 37

Svako ima pravo na zaštitu zdravlja.

Zajamčeno je pravo na zdravstvenu zaštitu, u skladu sa zakonom.

Djeca, trudnice i stara lica imaju pravo na zdravstvenu zaštitu iz javnih prihoda, a druga lica pod uslovima utvrđenim zakonom.

Član 38

Svako ima pravo na školovanje pod jednakim uslovima.

Osnovno školovanje je obavezno i besplatno.

Svakome je pod jednakim uslovima dostupno srednjoškolsko i visokoškolsko obrazovanje.

Građani mogu osnivati privatne škole, u skladu sa zakonom.
______________________
pogledati Amandman XLIII

Član 39

Svako ima pravo na rad i slobodu rada.

Prinudni rad je zabranjen.

Svako je slobodan u izboru zanimanja i zaposlenja i pod jednakim uslovima mu je dostupno radno mjesto i funkcija.

Zaposlenima može prestati radni odnos protivno njihovoj volji na način i pod uslovima koji su utvrđeni zakonom i kolektivnim ugovorom.

Svako po osnovu rada ima pravo na zaradu, u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom.

Član 40

Zaposleni imaju pravo na ograničeno radno vrijeme, dnevni i sedmični odmor, te plaćeni godišnji odmor i odsustva, u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom.

Zaposleni imaju pravo na zaštitu na radu, u skladu sa zakonom.

Omladina, žene i invalidi imaju posebnu zaštitu.

Član 41

Zajamčena je sloboda sindikalnog organizovanja i djelovanja.

Član 42

Zaposleni imaju pravo na štrajk, pod uslovima utvrđenim zakonom.

Član 43

Pravo zaposlenih i članova njihovih porodica na socijalnu sigurnost i socijalno osiguranje uređuje se zakonom i kolektivnim ugovorom.

Jamči se, pod uslovima utvrđenim zakonom, pravo na materijalno obezbjeđenje za vrijeme privremene nezaposlenosti.

Građanima koji su djelimično sposobni za rad obezbjeđuju se osposobljavanje za odgovarajući posao i uslovi za njihovo zapošljavanje, u skladu sa zakonom.

Republika obezbjeđuje pomoć i socijalnu sigurnost građanima koji su nesposobni za rad i nemaju sredstva za izdržavanje.

Član 44

Stranci imaju ljudska prava i slobode utvrđene ustavom i druga prava utvrđena zakonom i međunarodnim ugovorima.
______________________
pogledati Amandman LXXIII

Član 45

Svako je dužan da se pridržava Ustava i zakona.

Svako je dužan da savjesno i odgovorno vrši povjerenu mu javnu funkciju.

Član 46

Svako je dužan da drugom pruži pomoć u nevolji i da učestvuje u otklanjanju opšte opasnosti.

Član 47

(brisano)

______________________
pogledati Amandman LVII

Član 48

Prava i slobode zajamčeni ovim ustavom ne mogu se oduzeti ni ograničiti.

Obezbjeđuje se sudska zaštita sloboda i prava zajamčenih ovim ustavom.

Ko se ogriješio o ljudska prava i osnovne slobode zajamčene ovim ustavom, lično je odgovoran za to i ne može se pravdati ničijim naređenjem.

Član 49

Slobode i prava se ostvaruju, a dužnosti ispunjavaju neposredno na osnovu ustava, osim kada je Ustavom predviđeno da se uslovi za ostvarivanje pojedinih od njih utvrđuju zakonom.

Zakonom se može propisati način ostvarivanja pojedinih prava i sloboda samo kada je to neophodno za njihovo ostvarivanje.

* * *

U slučaju različitosti u odredbama o pravima i slobodama između Ustava Republike Srpske i Ustava Bosne i Hercegovine, primenjuju se one odredbe koje su za pojedinca povoljnije.

Odredbe članova 10., 21., 30., 32., 33., 34., 38. i 43. Ustava o pravima i slobodama građana tretiraju se kao odredbe o ljudskim pravima i osnovnim slobodama i odnose se na sve, a ne samo na građane.

Odredbe članova 13., 22., 23., 24., 25., 26., 28. i 30. Ustava o pravima i slobodama ostvarivaće se u skladu sa odgovarajućim odredbama članova 8. do 11. Evropske konvencije i zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda.
______________________
pogledati Amandman LVII

III – EKONOMSKO I SOCIJALNO UREĐENjE

Član 50

Ekonomsko i socijalno uređenje zasniva se na ravnopravnosti svih oblika svojine i slobodnom privređivanju, samostalnosti preduzeća i drugih oblika privređivanja u sticanju i raspodjeli dobiti i slobodnom kretanju robe, rada i kapitala u Republici kao jedinstvenom privrednom prostoru.

Član 51

Republika mjerama ekonomske i socijalne politike podstiče ekonomski razvoj i povećanje socijalnog blagostanja građana.

Član 52

Slobodno preduzetništvo može se zakonom ograničiti radi zaštite interesa Republike, čovjekove okoline, zdravlja i bezbjednosti ljudi.

Zabranjeni su monopoli.

Član 53

Republika obezbjeđuje zaštitu potrošača.

Član 54

Svi oblici svojine imaju jednaku pravnu zaštitu.

Član 55

Jamči se pravo nasleđivanja, u skladu sa zakonom.

Član 56

Zakonom se može ograničiti ili oduzeti pravo svojine, uz pravičnu naknadu.

Za vreme ratnog stanja, neposredne ratne opasnosti ili vanrednog stanja zakonom se može ograničiti raspolaganje ili utvrditi poseban način korišćenja dela sredstava pravnih i fizičkih lica.
______________________
pogledati Amandman XXXI

Član 57

Strana lica mogu sticati pravo svojine i prava na osnovu ulaganja kapitala. u skladu sa zakonom.

Svojinska i druga prava stranog ulagača stečena na osnovu uloženog kapitala, ne mogu se ograničiti ili oduzeti zakonom ili drugim propisom.

Jamči se pravo stranom licu da obavlja privrednu ili drugu delatnost i prava po osnovu poslovanja, pod uslovima koji se ne mogu menjati na njegovu štetu.

Stranom ulagaču jamči se slobodno iznošenje dobiti i uloženog kapitala iz Republike.

Zakonom se može, izuzetno, kada to zahteva opšti društveni interes, utvrditi u kojim delatnostima, odnosno područjima, strano lice ne može osnovati vlastito preduzeće.
______________________
pogledati Amandman XLVIII

Član 58

Svojinska prava i obaveze nad sredstvima u društvenoj svojini i uslovi pod kojima se ta sredstva prenose u druge oblike svojine uređuju se zakonom.

Sredstva u društvenoj i državnoj svojini mogu se otuđivati, po pravilu, samo po tržišnim kriterijima.
______________________
pogledati Amandman XXXI

Član 59

Upotreba i iskorišćavanje stvari od posebnog kulturnog, naučnog, umjetničkog ili istorijskog značaja ili od značaja za zaštitu prirode i čovjekove okoline mogu se na osnovu zakona ograničiti, uz punu naknadu vlasniku.

Zakonom se uređuje zaštita, korišćenje unapređivanje i upravljanje dobrima od opšteg interesa, kao i plaćanje naknade za korišćenje dobara od opšteg interesa i gradskog građevinskog zemljišta.
______________________
pogledati Amandman LXXIV

Član 60

Fizička i pravna lica ostvaruju svojinska prava na nepokretnosti prema njihovoj prirodi i namjeni, u skladu sa zakonom.

Jamči se svojina na poljoprivredno zemljište, a na šume i šumsko zemljište u zakonom utvrđenim granicama.

Član 61

Republika jamči minimum socijalne sigurnosti građana i obezbjeđuje funkcionisanje javnih službi, u skladu sa zakonom.

Finansiranje javnih službi vrši se preko fondova i budžeta, u skladu sa zakonom.

Član 62

Republika i opština budžetom utvrđuju javne prihode i javne rashode.

Sredstva budžeta su porezi, takse i drugi zakonom utvrđeni prihodi.

Član 63

Obaveza plaćanja poreza i drugih dažbina je opšta i utvrđuje se prema ekonomskoj snazi obveznika.

Član 64

Republika štiti i podstiče:

– racionalno korišćenje prirodnih bogatstava u cilju zaštite i poboljšanja kvaliteta života i zaštite i obnove životne sredine u opštem interesu;

– očuvanje i obogaćivanje istorijskog, kulturnog i umjetničkog blaga;

– naučnoistraživački rad;

– štednju u svim njenim oblicima, a posebno štednju koja je usmjerena na privredne aktivnosti i otkup stanova;

– zadruge i zadrugarstvo;

– zanatstvo;

– fizičku kulturu i sport.

Član 65

Zaposleni imaju pravo učešća u upravljanju preduzećem, u skladu sa zakonom.

U upravljanju fondovima i dobrima u državnoj svojini zakonom se obezbjeđuje uticaj građana.

IV – PRAVA I DUŽNOSTI REPUBLIKE

Član 66

Prava i dužnosti Republike vrše Ustavom određeni republički organi.

Ljudska prava i slobode, jednakost pred zakonom, samostalnost i jednak položaj preduzeća i drugih organizacija, ustavni položaj i prava jedinica lokalne samouprave osnova su i mjera ovlašćenja i odgovornosti republičkih organa.

Član 67

Republički organi, u okviru Ustavom utvrđenih prava i dužnosti Republike, utvrđuju politiku, donose i izvršavaju zakone, druge propise i opšte akte, vrše zaštitu ustavnosti i zakonitosti.

Organima i organizacijama u opštinama može se povjeriti izvršavanje zakona i ostalih propisa i opštih akata iz okvira prava i dužnosti Republike.

Zakonom se uređuje odgovornost za izvršavanje zakona, drugih propisa i opštih akata.

Član 68

Republika uređuje i obezbeđuje:

1) integritet, ustavni poredak i teritorijalnu celokupnost Republike,

2) bezbednost,

3) mjere iz svoje nadležnosti za slučaj ratnog stanja i vanrednog stanja koje proglase institucije Bosne i Hercegovine, kao i mjere za slučaj vanrednog stanja koje proglase institucije Republike Srpske.

Odredbe tačke 3. ovog člana se ne odnose na upotrebu vojske i druge mjere iz nadležnosti institucija Bosne i Hercegovine.

4) ustavnost i zakonitost,

5) ostvarivanje i zaštitu ljudskih prava i sloboda,

6) svojinske i obligacione odnose i zaštitu svih oblika svojine, pravni položaj preduzeća i drugih organizacija, njihovih udruženja i komora, ekonomske odnose sa inostranstvom koji nisu preneseni na institucije Bosne i Hercegovine, tržište i planiranje,

7) bankarski i poreski sistem,

8) osnovne ciljeve i pravce privrednog, naučnog, tehnološkog, demografskog i socijalnog razvoja, razvoja poljoprivrede i sela, korišćenja prostora, politiku i mere za usmeravanje razvoja i robne rezerve,

9) kontrolu zakonitosti raspolaganja sredstvima pravnih lica i prikupljanje statističkih i drugih podataka od opšteg interesa,

10) organizaciju, nadležnosti i rad državnih organa,

11) sistem javnih službi,

12) radne odnose, zaštitu na radu, zapošljavanje, socijalno osiguranje i druge oblike socijalne zaštite, zdravstvo, boračku i invalidsku zaštitu, brigu o deci i omladini, obrazovanje, kulturu i zaštitu kulturnih dobara, fizičku kulturu,

13) zaštitu životne sredine,

14) sistem javnog informisanja,

15) međunarodnu saradnju, osim one koja je prenesena institucijama Bosne i Hercegovine,

16) (brisano)

17) finansiranje ostvarivanja prava i dužnosti Republike,

18) druge odnose od interesa za Republiku, u skladu sa Ustavom.

Funkcije Republike Srpske utvrđene Amandmanom XXXII na Ustav, ostvaruju se u skladu sa njenim Ustavom, a u sadržaju i obimu u kojima su one utvrđene i kao nadležnosti institucija Bosne i Hercegovine, ostvaruju se i u skladu sa Ustavom Bosne i Hercegovine.
______________________
pogledati Amandmane XXXII, XLIX, LVIII, LXXV, CVI i CXV

V – ORGANIZACIJA REPUBLIKE

Član 69

Državna vlast u Republici organizuje se na načelu podjele vlasti.

Ustavotvornu i zakonodavnu vlast ostvaruje Narodna skupština. Zakonodavnu vlast će u Republici Srpskoj vršiti Narodna skupština i Veće naroda. Zakoni i drugi propisi koje izglasa Narodna skupština, a koji se tiču pitanja vitalnog nacionalnog interesa bilo kojeg od konstitutivnih naroda stupaju na snagu tek nakon usvajanja u Veću naroda.

Republiku predstavlja i njeno državno jedinstvo izražava predsednik Republike.

Izvršnu vlast vrši Vlada.

Sudska vlast pripada sudovima.

Zaštitu ustavnosti i zakonitosti obezbjeđuje Ustavni sud.

Od niže navedenih funkcija, najviše dve se mogu popuniti iz reda jednog konstitutivnog naroda ili iz reda Ostalih:

1) predsednik Vlade,

2) predsedavajući Narodne skupštine Republike Srpske,

3) predsedavajući Veća naroda,

4) predsednik Vrhovnog suda,

5) predsednik Ustavnog suda,

6) republički javni tužilac.
______________________
pogledati Amandmane XXXIII i LXXVI

1. Narodna skupština

Član 70

Narodna skupština:

1. odlučuje o promjeni Ustava;

2. donosi zakone, druge propise i opšte akte;

3. donosi plan razvoja, prostorni plan, budžet i završni račun;

4. utvrđuje teritorijalnu organizaciju Republike;

5. raspisuje republički referendum;

6. raspisuje republički javni zajam i odlučuje o zaduženju Republike;

7. raspisuje izbore za narodne poslanike i za predsjednika Republike;

8. bira, imenuje i razrješava funkcionere, u skladu sa Ustavom i zakonom;

9. vrši kontrolu rada Vlade i drugih organa koji su joj odgovorni, u skladu sa Ustavom i zakonom;

10. daje amnestiju;

11. obavlja i druge poslove, u skladu sa Ustavom i zakonom.

Narodna skupština:

1. bira delegate iz Republike u Veće naroda Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine;

2. ratifikuje sporazume koje Republika zaključi sa državama i međunarodnim organizacijama uz pristanak Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine.

Narodna skupština, u skladu sa Ustavom i zakonom, proglašava:

Vanredno stanje za Republiku ili dio Republike u slučaju ugrožavanja bezbjednosti, usljed elementarnih nepogoda (poplava, zemljotresa i požara), prirodnih katastrofa, epidemija, povreda ljudskih prava i sloboda i normalnog funkcionisanja ustavnih organa Republike.

Odredbe stava 3. ovog člana se ne odnose na upotrebu vojske i druge mjere iz nadležnosti institucija Bosne i Hercegovine.

Aktima Narodne skupštine, odnosno aktima predsednika Republike ako Narodna skupština ne može da se sastane, za vreme ratnog stanja i neposredne ratne opasnosti mogu se, izuzetno, dok to stanje traje, obustaviti pojedine odredbe Ustava koje se odnose na donošene zakona, drugih propisa i opštih akata i preduzimanje mera republičkih organa i na pojedine ljudske slobode i prava, osim sloboda i prava iz dl. 10,11, 13, 14, 15, 17, 18,19, 20, 24. i 25. Ustava, menjati organizacija i ovlašćenja izvršnih, upravnih i pravosudnih organa i njihov personalni sastav, kao i teritorijalna organizacija u Republici.

Vitalni nacionalni interesi konstitutivnih naroda su definisani na sledeći način:

– ostvarivanje prava konstitutivnih naroda da budu adekvatno zastupljeni u zakonodavnim, izvršnim i pravosudnim organima vlasti;

– identitet jednog konstitutivnog naroda;

– ustavni amandmani;

– organizacija organa javne vlasti;

– jednaka prava konstitutivnih naroda u procesu donošenja odluka;

– obrazovanje, veroispovest, jezik, negovanje kulture, tradicije i kulturno nasleđe;

– teritorijalna organizacija;

– sistem javnog informisanja;

i druga pitanja koja bi se tretirala kao pitanja od vitalnog nacionalnog interesa ukoliko tako smatra 2/3 jednog od klubova delegata konstitutivnih naroda u Veću naroda.
______________________
pogledati Amandmane XXXIV, XXXV, LIX, LXI, LXXVII i CVII

* * *

a) Procedura za zakone u vezi sa vitalnim interesima kako je definisano u listi iz Amandmana LHHVII.

Zakoni ili drugi propisi ili akti koje izglasa Narodna skupština će se dostaviti i razmatrati od strane Veća naroda ako se isti odnosi na vitalni interes definisan u Amandmanu LXXVII.

Ukoliko više od jednog predsedavajućeg ili potpredsedavajućeg Veća naroda smatra da zakon spada u pitanja od vitalnog interesa definisana u Amandmanu LXXVII zakon će biti uvršten na dnevni red Veća naroda kao pitanje od vitalnog interesa.

Ako samo jedan predsedavajući ili potpredsedavajući tvrdi da zakon spada u pitanja od vitalnog interesa dvotrećinska većina odgovarajućeg kluba može proglasiti da je reč o pitanju sa liste vitalnih interesa. U tom slučaju će se slediti procedura opisana u stavu “b” u daljem tekstu.

Predsedavajući i potpredsedavajući moraju doneti odluku u roku od jedne sedmice.

Ukoliko većina svakog kluba koji ima delegate u Veću naroda glasa za takve zakone ili druge propise ili akte, smatraće se da su oni usvojeni.

Ukoliko se u Veću naroda postigne saglasnost o amandmanima takav zakon, propis ili akt se ponovo podnosi Narodnoj skupštini na odobravanje.

Ukoliko saglasnost nije moguća u Veću naroda ili ukoliko se na predlog amandmana ne dobije saglasnost formiraće se zajednička komisija od predstavnika Narodne skupštine i Veća naroda. Zajednička komisija je sastavljena na paritetnom osnovu i odluke donosi konsenzusom. Zajednička komisija usaglašava tekst zakona.

Ukoliko se tekst zakona usaglasi zakon se smatra usvojenim.

Ukoliko se ne postigne saglasnost, zakon neće biti usvojen, te se isti vraća predlagaču na novi postupak. U tom slučaju predlagač ne može ponovo podneti isti tekst zakona, propisa ili akta.

b) Procedure za zakone koji se odnose na vitalni nacionalni interes ukoliko je odlučeno 2/3 većinom jednog od klubova konstitutivnih naroda u Veću naroda.

U slučaju da 2/3 jednog od klubova konstitutivnih naroda u Veću naroda odluči da se zakon, akt ili propis odnosi na vitalni interes, zakon će razmatrati Veće naroda.

Ukoliko većina svakog kluba zastupljenog u Veću naroda glasa za taj zakon, drugi propis ili akt, isti se smatra usvojenim.

Ukoliko se Veće naroda usaglasi o amandmanima, zakon, propis ili akt se ponovo dostavlja na odobrenje Narodnoj skupštini.

Ukoliko zajednička komisija iz tačke a) ne postigne saglasnost, pitanje se prosleđuje Ustavnom sudu Republike Srpske da donese konačnu odluku da li se predmetni zakon odnosi na vitalni interes jednog od konstitutivnih naroda.

Veće za zaštitu vitalnog interesa pri Ustavnom sudu Republike Srpske odlučuje o prihvatljivosti takvih slučajeva 2/3 većinom u roku od jedne sedmice, a u roku od mesec dana odlučuje o meritumu slučajeva koji se smatraju prihvatljivim.

U slučaju da proceduru prema pokrene 2/3 većina jednog od klubova, potreban je glas najmanje dvojice sudija da bi sud odlučio da se radi o vitalnom interesu.

Ukoliko Sud donese pozitivnu odluku o vitalnom interesu, taj zakon se smatra neusvojenim, te se dokument vraća predlagaču koji treba pokrenuti novu proceduru. U tom slučaju predlagač ne može ponovo dostaviti isti tekst zakona, propisa ili akta.

U slučaju da Sud odluči da se predmetni zakon ne odnosi na vitalni interes, smatra se da je zakon usvojen/biće usvojen prostom većinom.
______________________
pogledati Amandman LXXXII

Član 71

Narodna skupština ima 83 narodna poslanika.

Izbornim zakonima se utvrđuju izborne jedinice i sistem podele mandata kojima se obezbeđuje da sve opštine budu na odgovarajući način zastupljene u Narodnoj skupštini.

Narodni poslanici se biraju neposredno i tajnim glasanjem.

Izbor i prestanak mandata narodnih poslanika i obrazovanje izbornih jedinica uređuje se zakonom.

Najmanje četiri člana jednog konstitutivnog naroda će biti zastupljeno u Narodnoj skupštini.

Ni jedan poslanik u Narodnoj skupštini/opštinskoj skupštini ne može vršiti funkciju delegata u Veću naroda.

Sastav Veća naroda će biti paritetan, tako da svaki konstitutivni narod ima isti broj zastupnika.

Veće naroda ima po osam članova iz svakog konstitutivnog naroda i četiri člana iz reda Ostalih.

Ostali imaju pravo da ravnopravno učestvuju u postupku većinskog glasanja.

Članove Veća naroda bira odgovarajući klub poslanika u Narodnoj skupštini.

U slučaju da broj članova jednog kluba delegata u Veću naroda bude veći od broja predstavnika u odgovarajućem klubu Narodne skupštine, dodatni broj delegata će birati klub koji će se formirati u tu svrhu iz reda odbornika u skupštinama opština u Republici Srpskoj.
______________________
pogledati Amandmane XXXVI, LII i LXXVIII

Redakcija je član 71. Ustava pored tač. 2. i 3, dopunila i tač. 4. i 5. Amandmana LHHVIII, imajući u vidu sadržinu pomenutog amandmana.

Član 72

Narodni poslanici se biraju na četiri godine.

Na predlog najmanje 30 narodnih poslanika, Narodna skupština može, dvotrećinskom većinom glasova od ukupnog broja poslanika, skratiti svoj mandat.

Za vreme ratnog stanja i neposredne ratne opasnosti mandat Narodne skupštine se produžava dok to stanje traje.

Narodna skupština ne može skratiti svoj mandat za vreme ratnog stanja i neposredne ratne opasnosti.

U slučaju da Narodna skupština skrati svoj mandat ili bude raspuštena, izbori za novu Narodnu skupštinu moraju se održati u roku od 60 dana od dana donošenja odluke o skraćivanju mandata. Izbore raspisuje predsednik Republike.

Skraćivanjem mandata Narodne skupštine prestaje i mandat Vlade.

Predsednik Republike može, pošto sasluša mišljenje predsednika Vlade i predsednika Narodne skupštine, odlučiti da Narodna skupština bude raspuštena.

Mandat članova Veća naroda traje četiri godine.

Skraćivanjem mandata Narodne skupštine i raspuštanjem Narodne skupštine prestaje i mandat Veća naroda.
______________________
pogledati Amandmane XXXIX, LX i LXXIX

Član 73

Poslanici u Narodnoj skupštini i članovi Vijeća naroda neće biti krivično ili građanski odgovorni za bilo koji postupak izvršen u okviru njihovih dužnosti u Narodnoj skupštini, odnosno Vijeću naroda.
______________________
pogledati Amandmane LXXX i XCIX

Član 74

Narodna skupština radi u stalnom zasjedanju.

Sjednice Narodne skupštine saziva i predsjedava im predsjednik Skupštine.

Predsjednik je dužan sazvati sjednicu na zahtjev jedne trećine narodnih poslanika, predsjednika Republike i Vlade.

Član 75

Narodna skupština odlučuje većinom glasova svih narodnih poslanika, ako Ustavom nije predviđena posebna većina.
______________________
pogledati Amandman XXXVII

Član 76

Pravo predlaganja zakona, drugih propisa i opštih akata imaju predsednik Republike, Vlada, svaki narodni poslanik ili najmanje 3.000 birača.
______________________
pogledati Amandmane XXXVIII i LXXXI

Član 77

Narodna skupština može odlučiti da o pojedinim pitanjima iz svoje nadležnosti odluku donese nakon prethodnog izjašnjavanja građana na referendumu.

Član 78

Narodna skupština uređuje svoj rad i organizaciju i način ostvarivanja prava i dužnosti poslanika.

Član 79

Narodna skupština ima predsjednika i dva do četiri potpredsjednika koje bira na period od četiri godine.
______________________
pogledati Amandman CXXII

2. Predsjednik Republike

Član 80

Predsjednik Republike:

1. predstavlja Republiku;

2. predlaže Narodnoj skupštini kandidata za predsjednika Vlade;

3. predlaže Narodnoj skupštini kandidate za predsednika i sudije Ustavnog suda na predlog Visokog sudskog i tužilačkog saveta;

4. Predsednik Republike ukazom proglašava zakon u roku od sedam dana od dana njegovog usvajanja u Narodnoj skupštini. U tom roku predsednik Republike može zahtevati od Narodne skupštine da ponovo odlučuje o zakonu. Predsednik Republike je dužan da proglasi zakon koji je ponovo usvojen u Narodnoj skupštini.

5. daje pomilovanja;

6. dodjeljuje odlikovanja i priznanja utvrđena zakonom;

7. obavlja i druge poslove u skladu sa Ustavom.

Predsednik Republike:

1. obavlja, u skladu sa ovim Ustavom i Ustavom Bosne i Hercegovine i zakonom, poslove iz oblasti bezbjednosti i odnosa Republike sa drugim državama i međunarodnim organizacijama,

2. (brisano)

3. ukazom, na predlog Vlade, postavlja i opoziva ambasadore i šefove misija Republike u inostranstvu i prima akreditivna i opozivna pisma stranih diplomatskih predstavnika,

4. obrazuje savetodavna tela i stručne službe za obavljanje poslova iz svoje nadležnosti.

Dva potpredsednika Republike pomažu predsjedniku Republike u obavljanju poslova koje im povjeri predsjednik Republike.

Predsednik ima dva potpredsednika iz različitih konstitutivnih naroda.

Predsednik Republike određuje koji će ga potpredsednik Republike zamenjivati u slučaju privremene sprečenosti da obavlja svoje funkcije.
______________________
pogledati Amandmane XL, L, LXXXIII, XCIII, CIV, CVIII i CXVI

Član 81

Predsjednik Republike za vrijeme ratnog stanja i vanrednog stanja, kojeg proglase institucije Bosne i Hercegovine, ako Narodna skupština ne može da se sastane, na prijedlog Vlade ili po sopstvenoj inicijativi i nakon što sasluša mišljenje predsjednika Narodne skupštine, donosi uredbe sa zakonskom snagom i o pitanjima iz nadležnosti Narodne skupštine i imenuje i razrješava funkcionere, koje bira, odnosno imenuje i razrješava Narodna skupština.

Ove uredbe odnosno odluke o imenovanju i razrešenju predsednik Republike podnosi na potvrdu Narodnoj skupštini čim ona bude u mogućnosti da se sastane.

Aktima Narodne skupštine, odnosno aktima predsednika Republike ako Narodna skupština ne može da se sastane, za vreme ratnog stanja koje proglase institucije Bosne i Hercegovine i vanrednog stanja mogu se, izuzetno, dok to stanje traje, obustaviti pojedine odredbe Ustava koje se odnose na donošene zakona, drugih propisa i opštih akata i preduzimanje mera republičkih organa i na pojedine ljudske slobode i prava, osim sloboda i prava iz čl. 10,11, 13, 14, 15, 17, 18,19, 20, 24. i 25. Ustava, menjati organizacija i ovlašćenja izvršnih, upravnih i pravosudnih organa i njihov personalni sastav, kao i teritorijalna organizacija u Republici.
______________________
pogledati Amandmane XXXV i CIX

Član 82

Predsjednik Republike može tražiti od Vlade da izloži stavove o pojedinim pitanjima od značaja za Republiku, sazvati sjednicu Vlade i staviti na dnevni red pitanje iz njene nadležnosti.

Član 83

Na prvim neposrednim izborima biraće se samo jedan potpredsednik Republike.

Predsednika i potpredsednike Republike biraju građani neposrednim i tajnim glasanjem na vreme od četiri godine.

Isto lice može biti izabrano za predsednika ili potpredsednika Republike najviše dva puta uzastopno.

Predsednik Republike i potpredsednici Republike direktno se biraju sa liste kandidata za predsednika Republike Srpske, tako što je za predsednika izabran kandidat koji ostvari najveći broj glasova, a za potpredsednike su izabrani kandidati iz druga dva konstitutivna naroda koji imaju najveći broj glasova iza izabranog predsednika Republike.
______________________
pogledati Amandmane XL, L, LXXXIII i XCII

Član 84

Predsjednik Republike i potpredsjednici Republike prilikom stupanja na dužnost polažu zakletvu pred Narodnom skupštinom.

Član 85

U slučaju neposredne ratne opasnosti ili ratnog stanja, mandat predsjednika Republike produžava se dok takvo stanje traje, odnosno dok se ne stvore uslovi za izbor predsjednika Republike.

Odredbe čl. 85. do 89. Ustava o predsedniku Republike odnose se i na potpredsednika Republike.
______________________
pogledati Amandmane XL i L

Član 86

(brisano)

______________________
pogledati Amandmane XL, L i C

Član 87

Predsjedniku Republike prestaje mandat prije isteka vremena na koje je biran u slučaju ostavke ili opoziva.

Odredbe čl. 85. do 89. Ustava o predsedniku Republike odnose se i na potpredsednika Republike.
______________________
pogledati Amandmane XL i L

Član 88

Predsjednik Republike je odgovoran građanima i oni ga mogu opozvati istim postupkom po kome su ga i izabrali.

Odredbe čl. 85. do 89. Ustava o predsedniku Republike odnose se i na potpredsednika Republike.
______________________
pogledati Amandmane XL i L

Član 89

Postupak predlaganja, izbora i opoziva predsjednika Republike uređuje se zakonom.

Odredbe čl. 85. do 89. Ustava o predsedniku Republike odnose se i na potpredsednika Republike.

* * *

Savetodavno telo najviših ustavnih institucija Republike Srpske je Senat.

Senat razmatra litanja od posebnog značaja za politički, nacionalni, ekonomski i kulturni razvoj Republike Srpske i najvišim ustavnim institucijama daje mišljenje o pitanjima iz njihove nadležnosti.

Senat ima do 55 članova koje imenuje predsednik Republike.

Za članove Senata imenuju se istaknute ličnosti iz javnog, naučnog i kulturnog života.

Sednice Senata saziva i predsedava im predsednik Republike.

Organizacija i način funkcionisanja Senata uređuju se zakonom.
______________________
pogledati Amandmane LIII i CI

3. Vlada i republička uprava

Član 90

Vlada:

1. predlaže zakone, druge propise i opšte akte;

2. predlaže plan razvoja, prostorni plan, budžet i završni račun;

3. obezbjeđuje provođenje i izvršava zakone, druge propise i opšte akte;

4. donosi uredbe, odluke i druga akta za izvršavanje zakona;

5. daje mišljenje o predlozima zakona, drugih propisa i opštih akata koje Narodnoj skupštini podnosi drugi predlagač:

6. utvrđuje načela za unutrašnju organizaciju ministarstava i drugih republičkih organa uprave i upravnih organizacija, postavlja i razrješava funkcionere u ministarstvima, drugim republičkim organima i upravnim organizacijama;

7. usklađuje i usmjerava rad ministarstava i drugih republičkih organa i upravnih organizacija;

8. vrši nadzor nad radom ministarstava i drugih republičkih organa i upravnih organizacija i ukida ili poništava njihove akte koji su u suprotnosti sa zakonom ili propisom Vlade;

9. obavlja i druge poslove u skladu sa Ustavom i zakonom.

Vlada odlučuje o obrazovanju predstavništava Republike u inostranstvu.
______________________
pogledati Amandmane XLI i LXII

Član 91

Vlada se bira na period od četiri godine.

Poslije svakog konstituisanja novoizabrane Narodne skupštine bira se nova vlada.

Član 92

Vladu sačinjavaju predsjednik, potpredsjednici i ministri.

Narodni poslanik koji je predložen za predsednika ili potpredsednika Vlade ili ministra ne može učestvovati u odlučivanju o izboru Vlade, a narodni poslanik koji je izabran na te funkcije ne može učestvovati u izglasavanju nepoverenja Vladi, u glasanju o svom razrešenju i o izveštaju Vlade ili ministarstva kojim rukovodi.

Predsednik i potpredsednici Vlade ne mogu biti iz reda istog konstitutivnog naroda.

Nakon potpunog sprovođenja Aneksa 7. najmanje 15% članova Vlade mora biti iz reda jednog konstitutivnog naroda. Najmanje 35% članova Vlade mora biti iz dva konstitutivna naroda. Jedan član Vlade mora biti iz reda Ostalih.

U prelaznom periodu do potpunog sprovođenja Aneksa 7., Vlada Republike Srpske (predsednik Vlade i 16 ministara) sastoji se od osam ministara iz reda srpskog, pet iz reda bošnjačkog i tri iz reda hrvatskog naroda. Jednog ministra iz reda Ostalih može imenovati predsednik Vlade iz kvote najbrojnijeg konstitutivnog naroda.

Vlada ima predsednika Vlade, koji ima dva zamenika iz različitih konstitutivnih naroda, koji se biraju iz reda ministara.
______________________
pogledati Amandmane XLI i LXXXIV

Član 93

Kandidat za predsjednika Vlade izlaže Narodnoj skupštini program Vlade i predlaže njen sastav.

Vlada je izabrana ako je za njen izbor glasala većina od ukupnog broja narodnih poslanika.

Član 94

Vlada i članovi Vlade odgovaraju Narodnoj skupštini.

Narodna skupština može izglasati nepovjerenje Vladi.

Prijedlog za izglasavanje nepovjerenja Vladi može podnijeti najmanje 20 narodnih poslanika.

Vlada može postaviti pitanje svog povjerenja u Narodnoj skupštini.

Predsjednik Vlade može predložiti Narodnoj skupštini razrješenje člana Vlade.

Odluka o razrješenju Vlade ili člana Vlade smatra se usvojenom ako je za nju glasala većina od ukupnog broja narodnih poslanika.

Vlada i član Vlade mogu Narodnoj skupštini podnijeti ostavku.

Ostavka ili razrješenje predsjednika Vlade povlači ostavku Vlade.

Vlada kojoj je izglasano nepovjerenje, koja je podnijela ostavku ili kojoj je prestao mandat zbog raspuštanja Narodne skupštine, ostaje na dužnosti do izbora nove Vlade.

Predsednik Republike predlaže kandidata za predsednika Vlade uroku od 10 dana od dana usvajanja ostavke, izglasavanja nepoverenja ili prestanka mandata prethodnoj Vladi zbog raspuštanja ili skraćivanja mandata Narodne skupštine, a nova Vlada mora biti izabrana u roku od 40 dana od dana predlaganja kandidata za predsednika nove Vlade.

Za vreme trajanja mandata Vlade, predsednik Vlade može, na osnovu mišljenja predsednika Republike i predsednika Narodne skupštine, vršiti promene u sastavu Vlade, o čemu obaveštava Narodnu skupštinu.

Ako oceni da je došlo do krize u funkcionisanju Vlade, predsednik Republike može, na inicijativu najmanje 20 poslanika i pošto sasluša mišljenje predsednika Narodne skupštine i predsednika Vlade, zatražiti od predsednika Vlade da podnese ostavku. Ukoliko predsednik Vlade odbije da podnese ostavku, predsednik Republike ga može razrešiti.

Narodna skupština može za vreme ratnog stanja i neposredne ratne opasnosti izglasati nepoverenje Vladi većinom glasova na sednici kojoj prisustvuje većina poslanika.
______________________
pogledati Amandman XLI

Član 95

(brisano)

______________________
pogledati Amandman CII

Član 96

Organizacija i način rada Vlade uređuju se Zakonom.

Član 97

Poslove državne uprave obavljaju ministarstva i drugi republički organi uprave.

Ministarstva i drugi republički organi uprave provode zakone i druge propise i opšte akte Narodne skupštine i Vlade, kao i akte predsjednika Republike, rješavaju u upravnim stvarima, vrše upravni nadzor i obavljaju druge upravne poslove utvrđene zakonom.

Ministarstva i drugi republički organi uprave su samostalni u vršenju Ustavom i zakonom određenih nadležnosti.

Određena upravna ovlašćenja zakonom se mogu povjeriti preduzećima i drugim organizacijama.

Konstitutivni narodi i grupa Ostalih će biti proporcionalno zastupljeni u javnim institucijama u Republici Srpskoj.

Kao ustavni princip, takva proporcionalna zastupljenost će se bazirati na popisu iz 1991. godine, dok se Aneks 7. u potpunosti ne sprovede, u skladu sa Zakonom o državnoj službi Bosne i Hercegovine. Ovaj opšti princip će se precizirati entitetskom zakonima. Ti zakoni će utvrditi konkretne rokove i regulisaće gore pomenuti princip u skladu sa regionalnom etničkom strukturom entiteta.

“Javne institucije”, kao što je to pomenuto u gornjem tekstu, su ministarstva u Vladi Republike Srpske, opštinski organi vlasti, okružni sudovi u Republici Srpskoj, kao i opštinski sudovi u Republici Srpskoj.
______________________
pogledati Amandman LXXXV

4. Narodna banka

Član 98

(brisano)

______________________
pogledati Amandman LXXXVI

5. Služba za platni promet i finansijsku kontrolu

Član 99

(brisano)

______________________
pogledati Amandman LXXXVII

VI – TERITORIJALNA ORGANIZACIJA

Član 100

Teritorijalna organizacija Republike uređuje se zakonom.

Član 101

(brisano)

______________________
pogledati Amandman XXXII

Član 102

Opština preko svojih organa u skladu sa zakonom:

1. donosi program razvoja, urbanistički plan, budžet i završni račun,

2. uređuje i obezbjeđuje obavljanje komunalnih djelatnosti.

3. uređuje i obezbjeđuje korišćenje gradskog građevinskog zemljišta i poslovnog prostora,

4. stara se o izgradnji, održavanju i korišćenju lokalnih puteva, ulica i drugih javnih objekata od opštinskog značaja,

5. stara se o zadovoljavanju potreba građana u kulturi, obrazovanju, zdravstvenoj i socijalnoj zaštiti, fizičkoj kulturi, informisanju, zanatstvu, turizmu i ugostiteljstvu, zaštiti životne sredine i drugim oblastima,

6. izvršava zakone, druge propise i opšte akte Republike čije izvršavanje je povjereno opštini, obezbjeđuje izvršavanje propisa i opštih akata opštine,

7. obrazuje organe, organizacije i službe za potrebe opštine i uređuje njihovu organizaciju i poslovanje,

8. obavlja i druge poslove utvrđene Ustavom, zakonom i statutom opštine.

Sistem lokalne uprave uređuje se zakonom.

Zakonom se može povjeriti vršenje poslova lokalne uprave u gradu.

Član 103

Gradu i opštini pripadaju prihodi utvrđeni zakonom i sredstva za obavljanje povjerenih poslova.

VII – ODBRANA

Član 104

Pravo je i dužnost svih građana da brane i štite teritoriju i ustavni poredak Bosne i Hercegovine i Republike Srpske.
______________________
pogledati Amandmane LXIII, CX i CXVII

Član 105

(brisano)

______________________
pogledati Amandmane CXI i CXVIII

Član 106

(brisano)

______________________
pogledati Amandmane CV, CXII i CXIX

Član 107

(brisano)

______________________
pogledati Amandman CXIII

VIII – USTAVNOST I ZAKONITOST

Član 108

Zakoni, statuti, drugi propisi i opšti akti moraju biti u saglasnosti sa Ustavom.

Propisi i drugi opšti akti moraju biti u saglasnosti sa zakonom.

Član 109

Zakoni, drugi propisi i opšti akti stupaju na snagu najranije osmog dana od dana objavljivanja, osim ako iz naročito opravdanih razloga nije predviđeno da ranije stupe na snagu.

Prije stupanja na snagu, zakoni, drugi propisi i opšti akti državnih organa objavljuju se u odgovarajućem službenom glasilu.

Član 110

Zakoni, drugi propisi i opšti akti ne mogu imati povratno dejstvo.

Samo se zakonom može odrediti da pojedine njegove odredbe, ako to zahtijeva opšti interes utvrđen u postupku donošenja zakona, imaju povratno dejstvo.

Kažnjiva djela utvrđuju se i kazne za njih izriču prema zakonu, odnosno prema drugom propisu, koji je važio u vrijeme izvršenja djela, osim ako je novi zakon, odnosno propis, blaži za učinioca.

Član 111

Državni organi i organizacije koje vrše javna ovlašćenja mogu u pojedinačnim stvarima rješavati o pravima i obavezama građana ili primjenjivati mjere prinude i ograničenja, samo u zakonom propisanom postupku u kome je svakome data mogućnost da brani svoja prava i interes i da protiv donesenog akta izjavi žalbu, odnosno upotrijebi drugo zakonom predviđeno pravno sredstvo.

Član 112

Svakome je zajamčeno pravo da u postupku pred sudom ili drugim državnim organom ili organizacijom koja u vršenju javnih ovlašćenja rješava o njegovim pravima i dužnostima, upotrebljava svoj jezik i da se upoznaje sa činjenicama na svom jeziku.

Član 113

Protiv pojedinačnih akata sudova, upravnih i drugih državnih organa, kao i organizacija koje vrše javna ovlašćenja, donesenih u prvom stepenu, može se izjaviti žalba nadležnom organu.

Zakonom se, izuzetno, može isključiti žalba, ako je na drugi način obezbijeđena zaštita prava i zakonitosti.

O zakonitosti konačnih pojedinačnih akata, kojima državni organi i organizacije koje vrše javna ovlašćenja rješavaju o pravima ili obavezama, odlučuje sud u upravnom sporu, ako za određenu stvar nije zakonom predviđena druga sudska zaštita.

Samo zakonom se može, izuzetno, u određenim vrstama upravnih stvari, isključiti upravni spor.

Član 114

Vlada Republike ima pravo da do odluke Ustavnog suda obustavi od izvršenja propis, opšti ili pojedinačni akt, za koje smatra da su protivustavni ili protivzakoniti.

Republika ima pravo i dužnost da putem republičkih organa neposredno obezbijedi izvršavanje zakona i drugih propisa ukoliko ih organi i organizacije u Republici ne bi izvršavali.

IX – USTAVNI SUD

Član 115

Ustavni sud:

1. odlučuje o saglasnosti zakona, drugih propisa i opštih akata sa Ustavom;

2. odlučuje o saglasnosti propisa i opštih akata sa zakonom;

3. rješava sukob nadležnosti između organa zakonodavne, izvršne i sudske vlasti;

4. rješava sukob nadležnosti između organa Republike, grada i opštine;

5. odlučuje o saglasnosti programa, statuta i drugih opštih akata političkih organizacija sa Ustavom i zakonom.

Ustavni sud prati pojave od interesa za ostvarivanje ustavnosti i zakonitosti, obaveštava najviše ustavne organe Republike o stanju i problemima u toj oblasti i daje im mišljenja i predloge za donošenje zakona i preduzimanje drugih mera radi obezbeđenja ustavnosti i zakonitosti i zaštite sloboda i prava građana, organizacija i zajednica.

Ustavni sud može ocenjivati ustavnost zakona i ustavnost i zakonitost propisa i opštih akata koji su prestali da važe, ako od prestanka važenja do pokretanja postupka nije proteklo više od jedne godine.

Ustavni sud:

1) odlučuje o saglasnosti zakona, drugih propisa i opštih akata Narodne skupštine sa odredbama Ustava o zaštiti vitalnih interesa konstitutivnih naroda.

Ustavni sud odlučuje o pitanjima imuniteta, koja proističu iz zakona kojima se uređuje imunitet u Republici Srpskoj.
______________________
pogledati Amandmane XLII, XLIII, LXXXVIII, CIII i CXXI

Član 116

Ustavni sud Republike Srpske ima devet članova.

Veće za zaštitu vitalnog interesa Ustavnog suda Republike Srpske osniva se kako bi odlučivalo o pitanjima vitalnog interesa u proceduri opisanoj u Amandmanu LHHHII. Ovo veće razmatra sva pitanja koja su od vitalnog interesa.

Veće za zaštitu vitalnog interesa sastoji se od sedam članova, dva iz svakog konstitutivnog naroda i jedan član iz reda Ostalih. Sudije bira Narodna skupština Republike Srpske i Veće naroda.
______________________
pogledati Amandmane LXXXVIII, CXX i CXXI

Član 117

Sudija Ustavnog suda ne može vršiti nikakvu drugu javnu funkciju.

Predsednik i sudije Ustavnog suda uživaju imunitet kao i narodni poslanici. O imunitetu odlučuje Ustavni sud.
______________________
pogledati Amandman XLII

Član 118

Sudiji Ustavnog suda prestaje funkcija kada to sam zatraži.

Sudija Ustavnog suda se razrešava dužnosti kada bude osuđen za krivično delo koje ga čini nedostojnim za obavljanje funkcije, kada trajno izgubi sposobnost da obavlja funkciju, kao i iz drugih razloga utvrđenih Ustavom i zakonom.
______________________
pogledati Amandman XLII

Član 119

Odluke Ustavnog suda su opšteobavezne i izvršne na teritoriji Republike.

Izvršenje odluka Ustavnog suda obezbjeđuje Vlada.
______________________
pogledati Amandman LXIV

Član 120

Postupak pred Ustavnim sudom, pravno dejstvo njegovih odluka i druga pitanja njegove organizacije i rada uređuju se zakonom.

Svako može dati inicijativu za pokretanje postupka za ocenjivanje ustavnosti i zakonitosti.

Postupak pred Ustavnim sudom mogu, bez ograničenja, pokrenuti predsednik Republike, Narodna skupština i Vlada, a ostali organi, organizacije i zajednice pod uslovima utvrđenim zakonom.

Ustavni sud može i sam pokrenuti postupak za ocenjivanje ustavnosti i zakonitosti.

Kad Ustavni sud utvrdi da zakon nije u saglasnosti sa Ustavom ili da drugi propis ili opšti akt nije u saglasnosti sa Ustavom ili zakonom, taj zakon, drugi propisi ili opšti akt prestaje da važi danom objavljivanja odluke Ustavnog suda.
______________________
pogledati Amandman XLII

X – SUDOVI I JAVNA TUŽILAŠTVA

Član 121

Sudsku vlast vrše sudovi.

Sudovi su samostalni i nezavisni i sude na osnovu Ustava i zakona.

Sudovi štite ljudska prava i slobode, utvrđena prava i interese pravnih subjekata i zakonitosti.

Član 121a

Sudstvo je samostalno i nezavisno od izvršne i zakonodavne vlasti u Republici Srpskoj.

Visoki sudski i tužilački savet Republike Srpske obezbeđuje samostalnost, nezavisnost, nepristrasnost, stručnost i efikasnost sudstva i tužilačke funkcije u Republici Srpskoj. Nadležnosti Visokog sudskog i tužilačkog saveta, između ostalog, uključuju imenovanje, sprovođenje disciplinskog postupka i razrešenje sudija, osim sudija Ustavnog suda Republike Srpske, i obuhvataju i javne tužioce i zamenike javnih tužilaca u Republici Srpskoj. Sastav i dodatne nadležnosti Visokog sudskog i tužilačkog saveta utvrđuju se zakonom.
______________________
pogledati Amandman XCIV

Član 122

Osnivanje, nadležnost, organizacija i postupak pred sudovima utvrđuju se zakonom.

Član 123

Vrhovni sud Republike, kao najviši sud u Republici obezbjeđuje jedinstvenu primjenu zakona.

Član 124

Raspravljanje pred sudom je javno.

Javnost se može isključiti u slučajevima pred viđenim zakonom radi zaštite posebnih interesa Republike, čuvanja tajne, zaštite morala, interesa maloljetnika, privatnog života učesnika u postupku i radi zaštite drugih opštih interesa.

Član 125

Sud sudi u vijeću.

Zakonom se uređuje u kojim stvarima sudi sudija pojedinac.

U suđenju učestvuju i sudije porotnici na način utvrđen zakonom.

Zakonom se može propisati da u određenim sudovima i u određenim stvarima u suđenju učestvuju samo sudije.

Član 126

Niko ko učestvuje u suđenju ne može biti pozvan na odgovornost u krivičnom ili građanskom postupku za mišljenje izraženo prilikom donošenja sudske odluke, a u postupku pokrenutom zbog krivičnog djela učinjenog u vršenju sudijske funkcije, ne može biti pritvoren bez odobrenja Visokog sudskog i tužilačkog saveta.
______________________
pogledati Amandman XCV

Član 127

Sudije, osim rezervnih sudija, imenuju se doživotno, ukoliko ovim ustavom nije drugačije utvrđeno, osim ako ne podnesu ostavku, ako se ne penzionišu ili ne budu razrešeni s razlogom od strane Visokog sudskog i tužilačkog saveta u skladu sa zakonom. Sudijama isto tako može izuzetno prestati sudijska funkcija kao rezultat procesa odabira nakon reorganizacije sudova za vreme prelaznog perioda, kako se utvrđuje zakonom kojim se osniva Visoki sudski i tužilački savet Republike Srpske. Navršenje starosne dobi propisane za obavezan odlazak u penziju za sudije utvrđuje se zakonom. Uslovi obavljanja funkcije za sudije, uključujući i imunitet, utvrđuju se zakonom. Plata i druge naknade sudiji ne mogu biti umanjeni za vreme vršenja sudijske funkcije, osim kao posledica disciplinskog postupka u skladu sa zakonom.

Sudija ne može vršiti javnu funkciju niti bilo kakav posao koji donosi zaradu a koji su zakonom utvrđeni kao nespojivi sa sudijskom funkcijom.
______________________
pogledati Amandman XCVI

Član 128

Javno tužilaštvo je samostalan državni organ koji goni učinioce krivičnih i drugih po zakonu kažnjivih djela i ulaže pravna sredstva radi zaštite zakonitosti.

Osnivanje, organizacija i nadležnosti javnog tužilaštva uređuju se zakonom.

Javno tužilaštvo vrši svoju funkciju na osnovu Ustava i zakona.

Član 129

Javni tužioci i zamenici javnih tužilaca imenuju se na period utvrđen zakonom, osim ako ne podnesu ostavku, ako se ne penzionišu ili ne budu razrešeni s razlogom od strane Visokog sudskog i tužilačkog saveta u skladu sa zakonom. Javnim tužiocima i zamenicima javnih tužilaca može izuzetno prestati funkcija kao rezultat procesa odabira nakon reorganizacije javnih tužilaštava za vreme prelaznog perioda, kako se utvrđuje zakonom kojim se osniva Visoki sudski i tužilački savet. Navršenje starosne dobi propisane za obavezan odlazak u penziju za javne tužioce i zamenike javnih tužilaca utvrđuje se zakonom. Uslovi obavljanja funkcije za javne tužioce i zamenike javnih tužilaca, uključujući i imunitet, utvrđuju se zakonom.

Javni tužilac ili zamenik javnog tužioca ne može obavljati službu ili bilo kakav posao koji donosi zaradu a koji su zakonom utvrđeni kao nespojivi sa njegovom funkcijom.
______________________
pogledati Amandman XCVII

Član 130

Sudije, uključujući i predsednike sudova, javne tužioce i zamenike javnih tužilaca odabira, imenuje, sprovodi disciplinski postupak protiv i razrešava Visoki sudski i tužilački savet u skladu sa zakonom.
______________________
pogledati Amandman XCVIII

Član 131

Advokatura je samostalna i nezavisna djelatnost i služba koja pruža pravnu pomoć.

Organizacija i rad advokature uređuju se zakonom.

XI – PROMJENA USTAVA

Član 132

Prijedlog da se pristupi promjeni Ustava Republike mogu podnijeti predsjednik Republike, Vlada i najmanje 30 poslanika Narodne skupštine.

O prijedlogu da se pristupi promjeni Ustava odlučuje Narodna skupština većinom glasova narodnih poslanika.

Član 133

Nacrt akta o promjeni Ustava utvrđuje Narodna skupština većinom glasova od ukupnog broja narodnih poslanika.

Nacrt akta o promjeni Ustava stavlja se na javnu raspravu.

Član 134

Nakon provedene javne rasprave o nacrtu akta o promjeni Ustava, Komisija za ustavna pitanja Narodne skupštine utvrđuje prijedlog akta o promjeni Ustava.

Član 135

O predlogu akta o promeni Ustava odlučuju Narodna skupština i Veće naroda.

Promena Ustava usvojena je ako za nju glasa najmanje dve trećine od ukupnog broja narodnih poslanika i većina članova Veća naroda iz svakog konstitutivnog naroda i Ostalih.

Ako promjena Ustava ne bude usvojena, prijedlog za promjenu po istom pitanju ne može se ponoviti prije isteka tri mjeseca od dana kada je prijedlog odbijen.
______________________
pogledati Amandman LXXXIX

Član 136

Akt o promjeni Ustava proglašava Narodna skupština.

Član 137

Ustav Republike može se mijenjati ustavnim amandmanima.

U slučaju ratnog stanja ili neposredne ratne opasnosti Narodna skupština može utvrditi prijedlog promjene Ustava i usvojiti ustavne amandmane na istom zasjedanju (bez otvaranja javne rasprave).

XII – ZAVRŠNE ODREDBE

Član 138

(brisano)

______________________
pogledati Amandman XC

* * *

Od datuma usvajanja amandmana na Ustave entiteta, Ustavna komisija Republike Srpske (koju je formirao Visoki predstavnik) će se pridržavati principa sadržanih u ovom dokumentu.

Nakon sledećih opštinskih izbora konačan način biranja članova u Veću naroda uređuje Narodna skupština i Veće naroda.
______________________
pogledati Amandman XCI

Član 138a

Kao izuzetak od principa iz člana 127. ovog ustava, plata i / ili druge naknade sudiji mogu biti umanjeni zakonom donesenim do 10. januara 2006. godine.

Umanjenje iz stava 1. ovog člana može se izvršiti samo jednom.

St. 1. i 2. ovog člana ne mogu se tumačiti tako da je na bilo koji način ili u bilo kojem obliku, direktno ili indirektno, dozvoljeno neko drugo umanjenje plata i / ili drugih naknada sudiji zaštićenih članom 127. ovog ustava.
______________________
pogledati Amandman CXIV

Član 139

Ovaj ustav stupa na snagu danom njegovog proglašenja.

Član 140

Za provođenje ovog ustava donijeće se ustavni zakon.

Amandmani XXVI-XLIII
na Ustav Republike Srpske

(“Sl. glasnik RS”, br. 28/1994)

Ovi amandmani čine sastavni deo Ustava Republike Srpske i stupaju na snagu danom njihovog proglašenja.

Amandman XXVI

1. Polazeći od prirodnog, neotuđivog i neprenosivog prava srpskog naroda na samoopredeljenje na osnovu koga, kao i svaki slobodan i suveren narod, samostalno odlučuje o svom političkom i državnom statusu i obezbeđuje svoj ekonomski, socijalni i kulturni razvoj,

poštujući vekovnu borbu srpskog naroda za slobodu i državnu samostalnost,

izražavajući odlučnost srpskog naroda da stvori suverenu i demokratsku državu, zasnovanu na socijalnoj pravdi, vladavini prava i poštovanju ljudskih prava,

uvažavajući demokratsku i trajnu odluku srpskog naroda iz Republike Srpske da se ujedini sa drugim državama srpskog naroda,

imajući u vidu spremnost srpskog naroda da se zalaže za mir i prijateljske odnose među narodima i državama,

Narodna skupština Republike Srpske, donosi

2. Ovim amandmanom zamenjuje se Preambula Ustava.

Amandman XXVII

1. Republika Srpska je suverena država srpskog naroda. Svi građani Republike su ravnopravni.

2. Ovim amandmanom zamenjuje se član 1. Ustava

Amandman XXVIII

1. Granice Republike utvrđuju se i menjaju na referendumu većinom od dve trećine od ukupnog broja upisanih glasača.

2. Ovim amandmanom zamenjuje se stav 2. člana 2. Ustava.

Amandman XXIX

1. Republika može stupati u konfederacije i slične oblike udruživanja sa drugim državama. Odluka o tome donosi se na referendumu većinom od dve trećine od ukupnog broja upisanih glasača.

2. Ovim amandmanom zamenjuje se član 4. Ustava.

Amandman XXX

1. Građanin Republike ne može biti lišen državljanstva, prognan ili ekstradiran.

2. Ovim amandmanom dopunjava se član 6. Ustava.

Amandman XXXI

1. Za vreme ratnog stanja, neposredne ratne opasnosti ili vanrednog stanja zakonom se može ograničiti raspolaganje ili utvrditi poseban način korišćenja dela sredstava pravnih i fizičkih lica.

2. Sredstva u društvenoj i državnoj svojini mogu se otuđivati, po pravilu, samo po tržišnim kriterijima.

3. Tačkom 1. dopunjuje se član 56, a tačkom 2. zamenjuje stav 2. člana 58. Ustava.

Amandman XXXII

1. Republika uređuje i obezbeđuje:

1) suverenitet, nezavisnost i teritorijalnu celokupnost Republike,

2) odbranu i bezbednost,

3) mere za slučaj ratnog stanja, neposredne ratne opasnosti i vanrednog stanja,

4) ustavnost i zakonitost,

5) ostvarivanje i zaštitu ljudskih prava i sloboda,

7) monetarni, bankarski, devizni, carinski i poreski sistem,

9) kontrolu zakonitosti raspolaganja sredstvima pravnih lica i prikupljanje statističkih i drugih podataka od opšteg interesa,

10) organizaciju, nadležnosti i rad državnih organa,

11) sistem javnih službi,

13) zaštitu životne sredine,

14) sistem javnog informisanja,

15) međunarodnu saradnju,

16) saradnju sa srpskim narodom izvan Republike,

17) finansiranje ostvarivanja prava i dužnosti Republike,

18) druge odnose od interesa za Republiku, u skladu sa Ustavom.

2. Ovim amandmanom zamenjuje se član 68. i briše član 101. Ustava.

Amandman XXXIII

1. Republiku predstavlja i njeno državno jedinstvo izražava predsednik Republike.

2. Ovim amandmanom zamenjuje se stav 3. član 69. Ustava.

Amandman XXXIV

1. Narodna skupština:

1) utvrđuje predlog promene granica i predlog stupanja Republike u konfederacije i slične oblike udruživanja sa drugim državama i odlukom verifikuje rezultate referenduma o tim pitanjima,

2) utvrđuje osnove spoljne politike i ratifikuje međunarodne ugovore i sporazume.

2. Ovim amandmanom dopunjuje se član 70. Ustava.

Amandman XXXV

1. Narodna skupština odlučuje o ratu i miru i, u skladu sa zakonom, proglašava:

1) ratno stanje u slučaju oružanog napada na Republiku,

2) neposrednu ratnu opasnost u slučaju postojanja ozbiljne pretnje od izbijanja rata,

3) vanredno stanje za Republiku ili deo Republike u slučaju ugrožavanja bezbednosti, ljudskih prava i sloboda i normalnog funkcionisanja ustavnih organa.

2. U slučaju nemogućnosti da se Narodna skupština sastane, što se konstatuje na osnovu izjave predsednika Narodne skupštine, ratno stanje ili neposrednu ratnu opasnost proglašava predsednik Republike.

Predsednik Republike za vreme ratnog stanja i neposredne ratne opasnosti, ako Narodna skupština ne može da se sastane, na predlog Vlade ili po sopstvenoj inicijativi, i nakon što sasluša mišljenje predsednika Narodne skupštine, donosi uredbe sa zakonskom snagom o pitanjima iz nadležnosti Narodne skupštine i imenuje i razrešava funkcionere koje bira odnosno imenuje i razrešava Narodna skupština.

Ove uredbe odnosno odluke o imenovanju i razrešenju predsednik Republike podnosi na potvrdu Narodnoj skupštini čim ona bude u mogućnosti da se sastane.

3. Aktima Narodne skupštine, odnosno aktima predsednika Republike ako Narodna skupština ne može da se sastane, za vreme ratnog stanja i neposredne ratne opasnosti mogu se, izuzetno, dok to stanje traje, obustaviti pojedine odredbe Ustava koje se odnose na donošene zakona, drugih propisa i opštih akata i preduzimanje mera republičkih organa i na pojedine ljudske slobode i prava, osim sloboda i prava iz čl. 10,11, 13, 14, 15, 17, 18,19, 20, 24. i 25. Ustava, menjati organizacija i ovlašćenja izvršnih, upravnih i pravosudnih organa i njihov personalni sastav, kao i teritorijalna organizacija u Republici.

4. Tačkom 1. dopunjuje se član 70, tačkom 2. zamenjuje stav 2. člana 81. i tačkom 3. dopunjuju čl. 70. i 81. i briše stav 3. člana 49, Ustava.

Amandman XXXVI

1. Narodna skupština ima 140 narodnih poslanika.

2. Izbornim zakonima se utvrđuju izborne jedinice i sistem podele mandata kojima se obezbeđuje da sve opštine budu na odgovarajući način zastupljene u Narodnoj skupštini.

3. Ovim amandmanom zamenjuju se st. 1. i 2. člana 71. Ustava.

Amandman XXXVII

1. Narodna skupština odlučuje većinom glasova svih narodnih poslanika, ako Ustavom nije predviđena posebna većina.

2. Ovim amandmanom zamenjuje se član 75. Ustava.

Amandman XXXVIII

1. Pravo predlaganja zakona, drugih propisa i opštih akata imaju predsednik Republike, Vlada, svaki narodni poslanik ili najmanje 3.000 birača.

Pravo predlaganja zakona, drugih propisa i opštih akata iz oblasti monetarnog, deviznog i kreditnog sistema ima i Narodna banka.

2. Ovim amandmanom zamenjuje se član 76. Ustava.

Amandman XXXIX

1. Na predlog najmanje 30 narodnih poslanika, Narodna skupština može, dvotrećinskom većinom glasova od ukupnog broja poslanika, skratiti svoj mandat.

Za vreme ratnog stanja i neposredne ratne opasnosti mandat Narodne skupštine se produžava dok to stanje traje.

Narodna skupština ne može skratiti svoj mandat za vreme ratnog stanja i neposredne ratne opasnosti.

U slučaju da Narodna skupština skrati svoj mandat, izbori za novu Narodnu skupštinu moraju se održati u roku od 60 dana od dana donošenja odluke o skraćivanju mandata.

Izbore raspisuje predsednik Republike.

Skraćivanjem mandata Narodne skupštine prestaje i mandat Vlade.

2. Ovim amandmanom dopunjuje se član 72. Ustava.

Amandman XL

1. Predsednik Republike:

1) obavlja, u skladu sa Ustavom i zakonom, poslove iz oblasti odbrane, bezbednosti i odnosa Republike sa drugim državama i međunarodnim organizacijama,

2) ukazom, na predlog Vlade, postavlja i opoziva ambasadore i šefove misija Republike u inostranstvu i prima akreditivna i opozivna pisma stranih diplomatskih predstavnika,

3) obrazuje savetodavna tela i stručne službe za obavljanje poslova iz svoje nadležnosti.

2. Predsednik Republike ukazom proglašava zakon u roku od sedam dana od dana njegovog usvajanja u Narodnoj skupštini. U tom roku predsednik Republike može zahtevati od Narodne skupštine da ponovo odlučuje o zakonu.

Predsednik Republike je dužan da proglasi zakon koji je ponovo usvojen u Narodnoj skupštini.

3. Predsednik Republike određuje koji će ga potpredsednik Republike zamenjivati u slučaju privremene sprečenosti da obavlja svoje funkcije.

4. Na prvim neposrednim izborima biraće se samo jedan potpredsednik Republike.

5. Predsednika i potpredsednika Republike biraju građani neposrednim i tajnim glasanjem na vreme od pet godina.

Predsednik i potpredsednik Republike biraju se istovremeno, sa iste izborne liste.

Isto lice može biti izabrano za predsednika ili potpredsednika Republike najviše dva puta uzastopno.

6. Odredbe čl. 85. do 89. Ustava o predsedniku Republike odnose se i na potpredsednika Republike.

7. Tačkom 1. dopunjuje se član 80, tačkom 2. zamenjuje tačka 4. stava 1. člana 80, tačkom 3. zamenjuje stav 3. člana 80, tač. 4. i 5. zamenjuje član 83. i tačkom 6. dopunjuju čl. 85. do 89. Ustava.

Amandman XLI

1. Vlada odlučuje o obrazovanju diplomatskih, konzularnih i drugih predstavništava Republike u inostranstvu.

2. Narodni poslanik koji je predložen za predsednika ili potpredsednika Vlade ili ministra ne može učestvovati u odlučivanju o izboru Vlade, a narodni poslanik koji je izabran na te funkcije ne može učestvovati u izglasavanju nepoverenja Vladi, u glasanju o svom razrešenju i o izveštaju Vlade ili ministarstva kojim rukovodi.

3. Predsednik Republike predlaže kandidata za predsednika Vlade uroku od 10 dana od dana usvajanja ostavke, izglasavanja nepoverenja ili prestanka mandata prethodnoj Vladi zbog raspuštanja ili skraćivanja mandata Narodne skupštine, a nova Vlada mora biti izabrana u roku od 40 dana od dana predlaganja kandidata za predsednika nove Vlade.

4. Za vreme trajanja mandata Vlade, predsednik Vlade može, na osnovu mišljenja predsednika Republike i predsednika Narodne skupštine, vršiti promene u sastavu Vlade, o čemu obaveštava Narodnu skupštinu.

5. Ako oceni da je došlo do krize u funkcionisanju Vlade, predsednik Republike može, na inicijativu najmanje 20 poslanika i pošto sasluša mišljenje predsednika Narodne skupštine i predsednika Vlade, zatražiti od predsednika Vlade da podnese ostavku. Ukoliko predsednik Vlade odbije da podnese ostavku, predsednik Republike ga može razrešiti.

Narodna skupština može za vreme ratnog stanja i neposredne ratne opasnosti izglasati nepoverenje Vladi većinom glasova na sednici kojoj prisustvuje većina poslanika.

6. Tačkom 1. dopunjava se član 90, tačkom 2. zamenjuje stav 2. člana 92, a tač. 3, 4, i 5. dopunjava član 94. Ustava.

Amandman XLII

1. Ustavni sud prati pojave od interesa za ostvarivanje ustavnosti i zakonitosti, obaveštava najviše ustavne organe Republike o stanju i problemima u toj oblasti i daje im mišljenja i predloge za donošenje zakona i preduzimanje drugih mera radi obezbeđenja ustavnosti i zakonitosti i zaštite sloboda i prava građana, organizacija i zajednica.

2. Ustavni sud može ocenjivati ustavnost zakona i ustavnost i zakonitost propisa i opštih akata koji su prestali da važe, ako od prestanka važenja do pokretanja postupka nije proteklo više od jedne godine.

3. Svako može dati inicijativu za pokretanje postupka za ocenjivanje ustavnosti i zakonitosti.

Postupak pred Ustavnim sudom mogu, bez ograničenja, pokrenuti predsednik Republike, Narodna skupština i Vlada, a ostali organi, organizacije i zajednice pod uslovima utvrđenim zakonom.

Ustavni sud može i sam pokrenuti postupak za ocenjivanje ustavnosti i zakonitosti.

4. Kad Ustavni sud utvrdi da zakon nije u saglasnosti sa Ustavom ili da drugi propis ili opšti akt nije u saglasnosti sa Ustavom ili zakonom, taj zakon, drugi propisi ili opšti akt prestaje da važi danom objavljivanja odluke Ustavnog suda.

5. Predsednik i sudije Ustavnog suda uživaju imunitet kao i narodni poslanici. O imunitetu odlučuje Ustavni sud,

6. Sudija Ustavnog suda se razrešava dužnosti kada bude osuđen za krivično delo koje ga čini nedostojnim za obavljanje funkcije, kada trajno izgubi sposobnost da obavlja funkciju, kao i iz drugih razloga utvrđenih Ustavom i zakonom.

7. Tačkama 1. čl 2. dopunjava se član 115, tač. 3. i 4. dopunjava član 120, tačkom 5. zamenjuje stav 2. člana 117. i tačkom 6. zamenjuje stav 2. člana 118. Ustava.

Amandman XLIII

1. U članu 26. stav 2. Ustava reč “neovisnih” zamenjuje se rečju “novinskih”.

2. U članu 38. stav 4, Ustava reči: “i učilišta ” brišu se.

3. U članu 115. stav 1. tačka 4. Ustava reč “oblasti” briše se.

Amandmani XLIV-LI
na Ustav Republike Srpske

(“Sl. glasnik RS”, br. 8/1996)

Ovi amandmani čine sastavni deo Ustava Republike Srpske i stupaju na snagu danom njihovog proglašenja.

Amandman XLIV

1. Republika Srpska je država srpskog naroda i svih njenih građana.

2. Ovim amandmanom zamenjuje se Amandman XXVII na Ustav.

Amandman XLV

1. Teritorija Republike je jedinstvena, nedeljiva i neotuđiva.

2. Ovim amandmanom zamenjuje se stav 1. člana 2. Ustava.

Amandman XLVI

1. Republika je suverena u svim pitanjima, osim onih koja su, u zajedničkom interesu, Ustavom Bosne i Hercegovine utvrđena kao nadležnosti njenih institucija.

2. Republika može da uspostavlja specijalne paralelne odnose sa Saveznom Republikom Jugoslavijom i njenim republikama članicama.

3. Ovim amandmanom zamenjuje se član 3. Ustava i Amandman HHIH na Ustav.

Amandman XLVII

1. Građani Republike imaju državljanstvo Republike Srpske.

2. Ovim amandmanom zamenjuje se stav 1. člana 6. Ustava.

Amandman XLVIII

1. Strana lica mogu sticati pravo svojine i prava na osnovu ulaganja kapitala. u skladu sa zakonom.

2. Svojinska i druga prava stranog ulagača stečena na osnovu uloženog kapitala, ne mogu se ograničiti ili oduzeti zakonom ili drugim propisom.

3. Jamči se pravo stranom licu da obavlja privrednu ili drugu delatnost i prava po osnovu poslovanja, pod uslovima koji se ne mogu menjati na njegovu štetu.

4. Stranom ulagaču jamči se slobodno iznošenje dobiti i uloženog kapitala iz Republike.

5. Zakonom se može, izuzetno, kada to zahteva opšti društveni interes, utvrditi u kojim delatnostima, odnosno područjima, strano lice ne može osnovati vlastito preduzeće.

6. Ovim amandmanom zamenjuje se član 57. Ustava.

Amandman XLIX

1. Funkcije Republike Srpske utvrđene Amandmanom XXXII na Ustav, ostvaruju se u skladu sa njenim Ustavom, a u sadržaju i obimu u kojima su one utvrđene i kao nadležnosti institucija Bosne i Hercegovine, ostvaruju se i u skladu sa Ustavom Bosne i Hercegovine.

2. Ovim amandmanom dopunjava se Amandman XXXII na Ustav.

Amandman L

1. Predsednik Republike ukazom, na predlog Vlade, postavlja i opoziva šefove predstavništava Republike Srpske u inostranstvu i predlaže ambasadore i druge međunarodne predstavnike Bosne i Hercegovine iz Republike Srpske.

2. Ovim amandmanom zamenjuje se podtačka 2) tačke 1. Amandmana XI, na Ustav.

Amandman LI

1. Kada se aktima institucija Bosne i Hercegovine ili aktima Federacije Bosne i Hercegovine. protivno Ustavu Republike Srpske i Ustavu Bosne i Hercegovine, narušava ravnopravnost Republike Srpske ili se na drugi način ugrožavaju njena prava i zakoniti interesi, a pri tome nije obezbeđena njihova zaštita, organi Republike donose akte i preduzimaju mere radi zaštite prava i interesa Republike.

2. Ovim amandmanom zamenjuje se član 138. Ustava.

Amandman LII
na Ustav Republike Srpske

(“Sl. glasnik RS”, br. 13/1996 i 15/1996 – ispr.)

1. Narodna skupština ima 83 narodna poslanika.

2. Ovim amandmanom zamenjuje se tačka 1. Amandmana XXXVI.

Ovaj amandman čini sastavni deo Ustava, a stupa na snagu danom proglašenja.

Amandman LIII
na Ustav Republike Srpske

(“Sl. glasnik RS”, br. 16/1996)

1. Savetodavno telo najviših ustavnih institucija Republike Srpske je Senat.

2. Senat ima do 55 članova koje imenuje predsednik Republike.

Za članove Senata imenuju se istaknute ličnosti iz javnog, naučnog i kulturnog života.

Članovi Senata uživaju imunitet kao i narodni poslanici.

Sednice Senata saziva i predsedava im predsednik Republike.

Organizacija i način funkcionisanja Senata uređuju se zakonom.

3. Ovim Amandmanom dopunjavaju se odredbe Ustava o predsedniku Republike.

Ovaj Amandman čini sastavni deo Ustava Republike Srpske i stupa na snagu danom njegovog proglašenja.

Amandmani LIV-LXV
na Ustav Republike Srpske

(“Sl. glasnik RS”, br. 21/1996)

Ovi amandmani čine sastavni deo Ustava Republike Srpske i stupaju na snagu danom njihovog proglašenja.

Amandman LIV

1. U Preambuli Ustava treća i četvrta alineja se zamenjuju novim alinejama koje glase:

– “izražavajući odlučnost srpskog naroda da stvori svoju demokratsku državu zasnovanu na socijalnoj pravdi, vladavini prava, poštovanju ljudskog dostojanstva, slobode i jednakosti;

– u želji da obezbedi opšte blagostanje i privredni razvoj putem zaštite privatne svojine i unapređenja tržišne privrede;

– uvažavajući prirodno i demokratsko pravo, volju i odlučnost srpskog naroda iz Republike Srpske da svoju državu svestrano i tesno povezuje sa drugim državama srpskog naroda”.

Amandman LV

1. Sporazum o promeni granica između Republike Srpske i Federacije Bosne i Hercegovine može se izneti na potvrdu putem referenduma u Republici.

2. Ovim amandmanom se zamenjuje Amandman XXVIII i dopunjava Amandman HLV na Ustav.

Amandman LVI

1. Republici pripadaju sve državne funkcije i nadležnosti osim onih koje su Ustavom Bosne i Hercegovine izričito prenesene na njene institucije.

2. Republika može, shodno Ustavu Bosne i Hercegovine, da uspostavlja specijalne paralelne odnose sa Saveznom Republikom Jugoslavijom i njenim republikama članicama.

3. Ovim amandmanom zamenjuje se Amandman HLVI na Ustav.

Amandman LVII

1. U slučaju različitosti u odredbama o pravima i slobodama između Ustava Republike Srpske i Ustava Bosne i Hercegovine, primenjuju se one odredbe koje su za pojedinca povoljnije.

2. Odredbe članova 10., 21., 30., 32., 33., 34., 38. i 43. Ustava o pravima i slobodama građana tretiraju se kao odredbe o ljudskim pravima i osnovnim slobodama i odnose se na sve, a ne samo na građane.

3. Odredbe članova 13., 22., 23., 24., 25., 26., 28. i 30. Ustava o pravima i slobodama ostvarivaće se u skladu sa odgovarajućim odredbama članova 8. do 11. Evropske konvencije i zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda.

4. U članu 22. Ustava reči “i Jugoslavije” se brišu.

5. Biračko pravo na osnovu člana 29. stiče se nakon prethodnog prebivališta u određenom mestu u trajanju koje se utvrđuje zakonom.

6. Stav Z. člana 34. Ustava se briše.

7. Član 47. Ustava se briše.

8. Stav 2. člana 48. Ustava se briše.

9. Tačkama 1. do 3. dopunjava se poglavlje Ustava o ljudskim pravima i osnovnim slobodama, a tačkama 4. do 8. stavljaju se van snage, menjaju ili dopunjavaju odredbe Ustava navedene u tim tačkama.

Amandman LVIII

1. U podtačci 1) Amandmana HHHII reči “suverenost, nezavisnost” zamenjuje se rečima “integritet, ustavni poredak”.

2. U podtačci 6) istog Amandmana iza reči “ekonomske odnose sa inostranstvom” dodaju se reči “koji nisu preneseni na institucije Bosne i Hercegovine”.

3. U podtačci 7) istog Amandmana reči “monetarni”, “devizni” i “carinski” se brišu.

4. U podtačci 15) istog Amandmana dodaju se reči “osim one koja je prenesena institucijama Bosne i Hercegovine”.

5. Ovim amandmanom stavlja se van snage Amandman XXIX i menjaju odnosno dopunjavaju navedene odredbe Amandmana XXXII na Ustav.

Amandman LIX

1. Narodna skupština:

1. bira delegate iz Republike u Veće naroda Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine;

2. ratifikuje sporazume koje Republika zaključi sa državama i međunarodnim organizacijama uz pristanak Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine.

2. Ovim amandmanom se dopunjava član 70. Ustava i zamenjuje Amandman XXXIV na U stav.

Amandman LX

1. Predsednik Republike može, pošto sasluša mišljenje predsednika Vlade i predsednika Narodne skupštine, odlučiti da Narodna skupština bude raspuštena.

2. U stavu 4. tačka 1. Amandmana HHHIH iza reči “skrati svoj mandat” dodaju se reči “ili bude raspuštena”.

3. Ovim amandmanom dopunjava se Amandman HHHIH na Ustav.

Amandman LXI

1. U tačci 1. Amandmana XXXV reči “odlučuje o ratu i miru” se brišu.

2. Ovim amandmanom se menja Amandman XXXV na Ustav.

Amandman LXII

1. U tačci 1. reči “diplomatskih, konzularnih i drugih” se brišu.

2. Ovim amandmanom menja se Amandman LXI na Ustav.

Amandman LXIII

1. U stavu 1. člana 104. Ustava reči “suverenost” i “nezavisnost” se brišu.

2. Ovim amandmanom menja se član 104. Ustava.

Amandman LXIV

1. U stavu 1. člana119. iza reči “izvršne” dodaju se reči “na teritoriji Republike”.

2. Ovim amandmanom dopunjava se član 119. Ustava,

Amandman LXV

1. U Amandmanu LI iza reči “organi Republike” dodaju se reči “privremeno do odluke Ustavnog suda Bosne i Hercegovine, a u slučajevima kada mogu nastupiti neotklonjive štetne posledice”.

2. Ovim amandmanom dopunjava se Amandman LI na Ustav.

Amandmani LXVI-XCII
na Ustav Republike Srpske

(“Sl. glasnik RS”, br. 21/2002, 26/2002 – ispr. i 30/2002 – ispr.)

Amandman LXVI

1. Poštujući volju svojih konstitutivnih naroda i građana da obrazuju i očuvaju Republiku Srpsku i da ustavno uređenje Republike utemelje na poštovanju ljudskog dostojanstva, slobode i jednakosti, nacionalnoj ravnopravnosti, demokratskim institucijama, vladavini prava, socijalnoj pravdi, pluralističkom društvu, garantovanju i zaštiti ljudskih sloboda i prava kao i prava manjinskih grupa u skladu sa međunarodnim standardima, zabrani diskriminacije i uvažavanju pravila tržišne ekonomije;

u želji da obezbedi mir, toleranciju i opšte blagostanje;

u nameri da doprinese razvoju prijateljskih odnosa među narodima i državama;

izražavajući opredeljenost Republike Srpske za potpuno poštovanje i dosledno primenjivanje Opšteg okvirnog sporazuma o miru za Bosnu i Hercegovinu, kojim se nedvosmisleno prihvata, potvrđuje i garantuje ustavno-pravni položaj Republike Srpske, kao jednog od dva entiteta u sastavu Bosne i Hercegovine,

Narodna skupština Republike Srpske donosi

2. Ovim amandmanom zamenjuje se Amandman HHVI i Amandman LIV na Ustav.

Amandman LXVII

1. Republika Srpska je jedinstven i nedeljiv ustavno-pravni entitet.

Republika Srpska samostalno obavlja svoje ustavotvorne, zakonodavne, izvršne i sudske funkcije.

Republika Srpska je jedan od dva ravnopravna entiteta u Bosni i Hercegovini.

Srbi, Bošnjaci i Hrvati, kao konstitutivni narodi, Ostali i građani, ravnopravno i bez diskriminacije učestvuju u vršenju vlasti u Republici Srpskoj.

2. Ovim amandmanom zamenjuje se Amandman XLIV na Ustav.

Amandman LXVIII

1. U tački 1. Amandmana LV reč “granica” zamenjuje se rečima “međuentitetska linija razgraničenja”.

2. Ovim amandmanom menja se Amandman LV na Ustav.

Amandman LXIX

1. U alineji 2. člana 5. Ustava iza reči “obezbeđivanju nacionalnih ravnopravnosti” dodaju se reči “i zaštiti vitalnih interesa konstitutivnih naroda”.

2. Ovim amandmanom dopunjava se član 5. Ustava.

Amandman LXX

1. Građanin Republike Srpske ne može biti lišen državljanstva.

2. Ovim amandmanom zamenjuje se Amandman HHH na Ustav.

Amandman LXXI

1. Službeni jezici Republike Srpske su: jezik srpskog naroda, jezik bošnjačkog naroda i jezik hrvatskog naroda. Službena pisma su ćirilica i latinica.

2. Ovim amandmanom zamenjuje se stav 1. člana 7. Ustava.

Tekst ovog amandmana utvrđen je Odlukom Visokog predstavnika broj: 150/02.

Amandman LXXII

1. Stav 4. člana 28. Ustava briše se.

2. Ovim amandmanom stavlja se van snage navedena odredba Ustava.

Amandman LXXIII

1. Stav 2. člana 44. Ustava briše se.

2. Ovim amandmanom stavlja se van snage navedena odredba Ustava.

Amandman LXXIV

1. St. 1, 2. i 3. člana 59. Ustava brišu se.

2. Ovim amandmanom stavlja se van snage navedena odredba Ustava.

Amandman LXXV

1. Tačka 16. člana 68. Ustava briše se.

2. Ovim amandmanom stavlja se van snage navedena odredba Ustava.

Amandman LXXVI

1. Zakonodavnu vlast će u Republici Srpskoj vršiti Narodna skupština i Veće naroda. Zakoni i drugi propisi koje izglasa Narodna skupština, a koji se tiču pitanja vitalnog nacionalnog interesa bilo kojeg od konstitutivnih naroda stupaju na snagu tek nakon usvajanja u Veću naroda.

2. Od niže navedenih funkcija, najviše dve se mogu popuniti iz reda jednog konstitutivnog naroda ili iz reda Ostalih:

1) predsednik Vlade,

2) predsedavajući Narodne skupštine Republike Srpske,

3) predsedavajući Veća naroda,

4) predsednik Vrhovnog suda,

5) predsednik Ustavnog suda,

6) republički javni tužilac.

3. Tačkom 1. dopunjava se stav 2. člana 69. Ustava, a tačkom 2. dopunjava se član 69. Ustava.

Amandman LXXVII

Vitalni nacionalni interesi konstitutivnih naroda su definisani na sledeći način:

– ostvarivanje prava konstitutivnih naroda da budu adekvatno zastupljeni u zakonodavnim, izvršnim i pravosudnim organima vlasti;

– identitet jednog konstitutivnog naroda;

– ustavni amandmani;

– organizacija organa javne vlasti;

– jednaka prava konstitutivnih naroda u procesu donošenja odluka;

– obrazovanje, veroispovest, jezik, negovanje kulture, tradicije i kulturno nasleđe;

– teritorijalna organizacija;

– sistem javnog informisanja;

i druga pitanja koja bi se tretirala kao pitanja od vitalnog nacionalnog interesa ukoliko tako smatra 2/3 jednog od klubova delegata konstitutivnih naroda u Veću naroda.

3. Ovim amandmanom dopunjava se član 70. Ustava.

Amandman LXXVIII

1. Najmanje četiri člana jednog konstitutivnog naroda će biti zastupljeno u Narodnoj skupštini.

2. Ni jedan poslanik u Narodnoj skupštini/opštinskoj skupštini ne može vršiti funkciju delegata u Veću naroda.

3. Sastav Veća naroda će biti paritetan, tako da svaki konstitutivni narod ima isti broj zastupnika.

Veće naroda ima po osam članova iz svakog konstitutivnog naroda i četiri člana iz reda Ostalih.

4. Ostali imaju pravo da ravnopravno učestvuju u postupku većinskog glasanja.

5. Članove Veća naroda bira odgovarajući klub poslanika u Narodnoj skupštini.

6. Tačkom 1. ovog amandmana dopunjuje se Amandman LII na Ustav, a tač. 2. i 3. dopunjava se član 71. Ustava.

Amandman LXXIX

1. Mandat članova Veća naroda traje četiri godine.

Skraćivanjem mandata Narodne skupštine i raspuštanjem Narodne skupštine prestaje i mandat Veća naroda.

2. Ovim amandmanom dopunjava se član 72. Ustava.

Amandman LXXX

1. Član Veća naroda uživa imunitet kao i narodni poslanik.

2. Ovim amandmanom dopunjava se član 73. Ustava.

Amandman LXXXI

1. Stav 2. člana 76. Ustava briše se.

2. Ovim amandmanom stavlja se van snage navedena odredba Ustava.

Amandman LXXXII

a) Procedura za zakone u vezi sa vitalnim interesima kako je definisano u listi iz Amandmana LHHVII.

Zakoni ili drugi propisi ili akti koje izglasa Narodna skupština će se dostaviti i razmatrati od strane Veća naroda ako se isti odnosi na vitalni interes definisan u Amandmanu LXXVII.

Predsedavajući i potpredsedavajući moraju doneti odluku u roku od jedne sedmice.

Ukoliko većina svakog kluba koji ima delegate u Veću naroda glasa za takve zakone ili druge propise ili akte, smatraće se da su oni usvojeni.

Ukoliko se u Veću naroda postigne saglasnost o amandmanima takav zakon, propis ili akt se ponovo podnosi Narodnoj skupštini na odobravanje.

Ukoliko se tekst zakona usaglasi zakon se smatra usvojenim.

Ukoliko se ne postigne saglasnost, zakon neće biti usvojen, te se isti vraća predlagaču na novi postupak. U tom slučaju predlagač ne može ponovo podneti isti tekst zakona, propisa ili akta.

b) Procedure za zakone koji se odnose na vitalni nacionalni interes ukoliko je odlučeno 2/3 većinom jednog od klubova konstitutivnih naroda u Veću naroda.

U slučaju da 2/3 jednog od klubova konstitutivnih naroda u Veću naroda odluči da se zakon, akt ili propis odnosi na vitalni interes, zakon će razmatrati Veće naroda.

Ukoliko većina svakog kluba zastupljenog u Veću naroda glasa za taj zakon, drugi propis ili akt, isti se smatra usvojenim.

Ukoliko se Veće naroda usaglasi o amandmanima, zakon, propis ili akt se ponovo dostavlja na odobrenje Narodnoj skupštini.

U slučaju da proceduru prema pokrene 2/3 većina jednog od klubova, potreban je glas najmanje dvojice sudija da bi sud odlučio da se radi o vitalnom interesu.

U slučaju da Sud odluči da se predmetni zakon ne odnosi na vitalni interes, smatra se da je zakon usvojen/biće usvojen prostom većinom.

________
Bodovani tekst je izmenjen Odlukom Visokog predstavnika broj: 150/02.

Amandman LXXXIII

1. U stavu 2. člana 80. Ustava reč “Potpredsednici” zamenjuje se rečima “Dva potpredsednika Republike”.

Predsednik ima dva potpredsednika iz različitih konstitutivnih naroda.

2. U tački 5. Amandmana HL, na Ustav reči “i potpredsednika” zamenjuju se rečima “i potpredsednike”.

3. Stav 2. tačke 5. Amandmana HL, na Ustav briše se.

4. Predsednik Republike i potpredsednici Republike direktno se biraju sa liste kandidata za predsednika Republike Srpske, tako što je za predsednika izabran kandidat koji ostvari najveći broj glasova, a za potpredsednike su izabrani kandidati iz druga dva konstitutivna naroda koji imaju najveći broj glasova iza izabranog predsednika Republike.

5. Tačkom 1. dopunjava se član 80. Ustava i tačkama 2. i 3. menja se Amandman HL, na Ustav. Tačkom 4. dopunjuje se tačka 5. Amandmana HL, na Ustav.

Amandman LXXXIV

1. Predsednik i potpredsednici Vlade ne mogu biti iz reda istog konstitutivnog naroda.

Vlada ima predsednika Vlade, koji ima dva zamenika iz različitih konstitutivnih naroda, koji se biraju iz reda ministara.

2. Ovim amandmanom dopunjava se član 92. Ustava.

Amandman LXXXV

Konstitutivni narodi i grupa Ostalih će biti proporcionalno zastupljeni u javnim institucijama u Republici Srpskoj.

Ovim amandmanom dopunjava se član 97. Ustava Republike Srpske.

Tekst ovog amandmana utvrđen je Odlukom Visokog predstavnika broj: 150/02.

Amandman LXXXVI

1. Član 98. Ustava briše se.

2. Ovim amandmanom stavlja se van snage navedena odredba.

Amandman LXXXVII

1. Član 99. Ustava briše se.

2. Ovim amandmanom stavlja se van snage navedena odredba Ustava.

Amandman LXXXVIII

Ustavni sud:

1) odlučuje o saglasnosti zakona, drugih propisa i opštih akata Narodne skupštine sa odredbama Ustava o zaštiti vitalnih interesa konstitutivnih naroda.

2. Ustavni sud Republike Srpske maksimalno ima devet članova.

Veće za zaštitu vitalnog interesa sastoji se od sedam članova, dva iz svakog konstitutivnog naroda i jedan član iz reda Ostalih. Sudije bira Narodna skupština Republike Srpske i Veće naroda.

3. Tačkom 1. dopunjava se član 115., tačkom 2. dopunjava se član 116. Ustava.

Amandman LXXXIX

1. O predlogu akta o promeni Ustava odlučuju Narodna skupština i Veće naroda.

2. Promena Ustava usvojena je ako za nju glasa najmanje dve trećine od ukupnog broja narodnih poslanika i većina članova Veća naroda iz svakog konstitutivnog naroda i Ostalih.

3. Ovim amandmanom zamenjuju se ts. 1. i 2. člana 135. Ustava.

Amandman XC

1. Član 138. Ustava briše se.

2. Ovim amandmanom stavlja se van snage navedena odredba Ustava.

Amandman XCI

1. Od datuma usvajanja amandmana na Ustave entiteta, Ustavna komisija Republike Srpske (koju je formirao Visoki predstavnik) će se pridržavati principa sadržanih u ovom dokumentu.

2. Nakon sledećih opštinskih izbora konačan način biranja članova u Veću naroda uređuje Narodna skupština i Veće naroda.

Amandman XCII

U stavu 2. člana 83. izmenjenog i dopunjenog tačkama 4. i 5. Amandmana XL, reči “vreme od pet godina” zamenjuju se rečima “vreme od četiri godine”.

Ovim amandmanom menja se član 83. Ustava Republike Srpske.

Tekst ovog amandmana utvrđen je Odlukom Visokog predstavnika broj: 150/02.

Amandmani XCIII-XCVIII
na Ustav Republike Srpske

(“Sl. glasnik RS”, br. 31/2002)

Ustav Republike Srpske menja se i dopunjuje kako sledi:

Amandman XCIII

U članu 80. stav 1. tačka 3. menja se i glasi:

“3. predlaže Narodnoj skupštini kandidate za predsednika i sudije Ustavnog suda na predlog Visokog sudskog i tužilačkog saveta”.

Amandman XCIV

Iza člana 121., dodaje se novi član 121a., koji glasi:

“Sudstvo je samostalno i nezavisno od izvršne i zakonodavne vlasti u Republici Srpskoj.

Amandman XCV

U članu 126., iza reči “odgovornost” dodaju se reči “u krivičnom ili građanskom postupku”, a iza reči “odobrenja” reči “Narodne skupštine” zamenjuju se rečima “Visokog sudskog i tužilačkog saveta”.

Amandman XCVI

Član 127. menja se i glasi:

“Sudije, osim rezervnih sudija, imenuju se doživotno, ukoliko ovim ustavom nije drugačije utvrđeno, osim ako ne podnesu ostavku, ako se ne penzionišu ili ne budu razrešeni s razlogom od strane Visokog sudskog i tužilačkog saveta u skladu sa zakonom. Sudijama isto tako može izuzetno prestati sudijska funkcija kao rezultat procesa odabira nakon reorganizacije sudova za vreme prelaznog perioda, kako se utvrđuje zakonom kojim se osniva Visoki sudski i tužilački savet Republike Srpske. Navršenje starosne dobi propisane za obavezan odlazak u penziju za sudije utvrđuje se zakonom. Uslovi obavljanja funkcije za sudije, uključujući i imunitet, utvrđuju se zakonom. Plata i druge naknade sudiji ne mogu biti umanjeni za vreme vršenja sudijske funkcije, osim kao posledica disciplinskog postupka u skladu sa zakonom.

Sudija ne može vršiti javnu funkciju niti bilo kakav posao koji donosi zaradu a koji su zakonom utvrđeni kao nespojivi sa sudijskom funkcijom.”

Amandman XCVII

Član 129. menja se i glasi:

“Javni tužioci i zamenici javnih tužilaca imenuju se na period utvrđen zakonom, osim ako ne podnesu ostavku, ako se ne penzionišu ili ne budu razrešeni s razlogom od strane Visokog sudskog i tužilačkog saveta u skladu sa zakonom. Javnim tužiocima i zamenicima javnih tužilaca može izuzetno prestati funkcija kao rezultat procesa odabira nakon reorganizacije javnih tužilaštava za vreme prelaznog perioda, kako se utvrđuje zakonom kojim se osniva Visoki sudski i tužilački savet. Navršenje starosne dobi propisane za obavezan odlazak u penziju za javne tužioce i zamenike javnih tužilaca utvrđuje se zakonom. Uslovi obavljanja funkcije za javne tužioce i zamenike javnih tužilaca, uključujući i imunitet, utvrđuju se zakonom.

Javni tužilac ili zamenik javnog tužioca ne može obavljati službu ili bilo kakav posao koji donosi zaradu a koji su zakonom utvrđeni kao nespojivi sa njegovom funkcijom.”

Amandman XCVIII

Član 130. menja se i glasi:

“Sudije, uključujući i predsednike sudova, javne tužioce i zamenike javnih tužilaca odabira, imenuje, sprovodi disciplinski postupak protiv i razrešava Visoki sudski i tužilački savet u skladu sa zakonom.”

Amandmani XCIX-CIII
na Ustav Republike Srpske

(“Sl. glasnik RS”, br. 69/2002)

Ustav Republike Srpske mijenja se kako slijedi:

Amandman XCIX

U članu 73., dopunjenom Amandmanom LXXX, postojeći tekst briše se i zamjenjuje slijedećim tekstom:

“Poslanici u Narodnoj skupštini i članovi Vijeća naroda neće biti krivično ili građanski odgovorni za bilo koji postupak izvršen u okviru njihovih dužnosti u Narodnoj skupštini, odnosno Vijeću naroda”.

Amandman C

Član 86., izmijenjen Amandmanom XL, briše se.

Amandman CI

Stav Amandmana LIII koji se odnosi na imunitet članova Senata briše se.

Amandman CII

Član 95. briše se.

Amandman CIII

Na kraju člana 115. dodaje se stav koji glasi: “Ustavni sud odlučuje o pitanjima imuniteta, koja proističu iz zakona kojima se uređuje imunitet u Republici Srpskoj”.
______________________
Napomena redakcije: Redakcija je Amandmane XCIII-XCVII objavljene u “Sl. glasniku RS”, br. 69/2002 od 4. novembra 2002. godine preimenovala u Amandmane XCIX-CIII, imajući u vidu numeraciju prethodno i naknadno donetih amandmana.

Amandmani CIV i CV
na Ustav Republike Srpske

(“Sl. glasnik RS”, br. 31/2003)

Ove izmjene i dopune predstavljaju sastavni dio ove odluke i odmah stupaju na snagu.

Ova odluka stupa na snagu odmah i bez odlaganja će biti objavljena u “Službenom glasniku Republike Srpske.”

Amandman CIV

U tački 1. Amandmana XL na član 80. Ustava Republike Srpske, sa izmjenama i dopunama, odredba koja glasi ” u skladu sa Ustavom i zakonom” se zamjenjuje riječima: “u skladu sa Ustavom Bosne i Hercegovine i Republike Srpske i drugim odgovarajućim zakonima”.

Amandman CV

U članu 106., stavu 1. Ustava Republike Srpske iza riječi “u skladu sa Ustavom i zakonom” dodaju se sljedeće riječi: “prema odredbama o civilnoj komandi iz člana V.5(a) Ustava Bosne i Hercegovine”.

Amandmani CVI-CXIII
na Ustav Republike Srpske

(“Sl. glasnik RS”, br. 98/2003)

Ovi amandmani čine sastavni dio Ustava Republike Srpske i stupaju na snagu danom njihovog proglašenja.

Amandman CVI

Član 68. tačka 3. mijenja se i glasi:

“3. mjere iz svoje nadležnosti za slučaj ratnog stanja i vanrednog stanja koje proglase institucije Bosne i Hercegovine, kao i mjere za slučaj vanrednog stanja koje proglase institucije Republike Srpske.

Odredbe tačke 3. ovog člana se ne odnose na upotrebu vojske i druge mjere iz nadležnosti institucija Bosne i Hercegovine.”.

Amandman CVII

Član 70. stav 3. (dopunjen i izmijenjen Amandmanima XXXV i LXI), mijenja se i glasi:

“Narodna skupština, u skladu sa Ustavom i zakonom, proglašava:

Odredbe stava 3. ovog člana se ne odnose na upotrebu vojske i druge mjere iz nadležnosti institucija Bosne i Hercegovine.”.

Amandman CVIII

Član 80. stav 2. tačka 1. tekst dopunjen Amandmanom XL mijenja se i glasi:

“Predsjednik Republike:

1. obavlja, u skladu sa ovim Ustavom i Ustavom Bosne i Hercegovine i zakonom, poslove iz oblasti odbrane, bezbjednosti i odnosa Republike sa drugim državama i međunarodnim organizacijama.”.

U članu 80. stav 2. iza tačke 1. dodaje se tačka 2. koja glasi:

“2. odobrava ograničenu upotrebu jedinica Vojske Republike Srpske kako bi se pružila pomoć civilnim vlastima u reagovanju na prirodne katastrofe i nesreće, u skladu sa Zakonom o odbrani Bosne i Hercegovine.”.

U članu 80. stav 2. tačke 2. i 3. postaju tačke 3. i 4.

Amandman CIX

Član 81. st. 1. i 2. brišu se, a stav 3. mijenja se i glasi:

“Predsjednik Republike za vrijeme ratnog stanja i vanrednog stanja, kojeg proglase institucije Bosne i Hercegovine, ako Narodna skupština ne može da se sastane, na prijedlog Vlade ili po sopstvenoj inicijativi i nakon što sasluša mišljenje predsjednika Narodne skupštine, donosi uredbe sa zakonskom snagom i o pitanjima iz nadležnosti Narodne skupštine i imenuje i razrješava funkcionere, koje bira, odnosno imenuje i razrješava Narodna skupština.”.

U članu 81. stav 5. iza riječi “ratnog stanja” dodaju se riječi “koje proglase institucije Bosne i Hercegovine”, a umjesto riječi “i neposredne ratne opasnosti” zamjenjuju se riječima “vanrednog stanja”.

Amandman CX

Član 104. mijenja se i glasi:

“Pravo je i dužnost svih građana da brane i štite teritoriju i ustavni poredak Bosne i Hercegovine i Republike Srpske.

Prava i dužnosti u odbrani uređuju se posebnim zakonom.”.

Amandman CXI

Član 105. mijenja se i glasi:

“Republika Srpska ima svoju vojsku, koja je dio oružanih snaga Bosne i Hercegovine i organizuje se u skladu sa zakonima Bosne i Hercegovine i zakonima Republike Srpske.

Vojsku Republike Srpske čini profesionalni i rezervni sastav.”.

Amandman CXII

Član 106. stav 1. mijenja se i glasi:

“Vojskom Republike Srpske, u miru i ratu, komanduje kolektivno Predsjedništvo Bosne i Hercegovine, na osnovu Ustava Bosne i Hercegovine i zakona.”.

Član 106. stav 2. briše se.

Amandman CXIII

Član 107. briše se.

Amandman CXIV
na Ustav Republike Srpske

(“Sl. glasnik RS”, br. 115/2005)

Amandman CXIV

Iza člana 138, dodaje se novi član 138a, koji glasi:

“Član 138a

Kao izuzetak od principa iz člana 127. ovog ustava, plata i / ili druge naknade sudiji mogu biti umanjeni zakonom donesenim do 10. januara 2006. godine.

Umanjenje iz stava 1. ovog člana može se izvršiti samo jednom.

Amandmani CXV-CXXI
na Ustav Republike Srpske

(“Sl. glasnik RS”, br. 117/2005)

Amandman CXV

U članu 68. zamijenjenim Amandmanom XXXII u tački 2. riječi: “odbranu i” brišu se.

Amandman CXVI

U članu 80. stav 2. tačka 1. zamijenjena Amandmanom CVIII, riječ: “odbrane” briše se.

U istom članu stav 2. dopunjenim Amandmanom CVIII tačka 2. briše se.

Amandman CXVII

U članu 104. stav 2. zamijenjen Amandmanom CX, briše se.

Amandman CXVIII

Član 105. zamijenjen Amandmanom CXI briše se.

Amandman CXIX

Član 106. zamijenjen Amandmanom CXII briše se.

Amandman CXX

I – St. 1, 2. i 3. člana 116. Ustava brišu se.

II – Ovim amandmanom stavlja se van snage navedena odredba Ustava.

Amandman CXXI

I – U tački 2. Amandmana LXXXVIII riječ: “maksimalno” briše se.

II – Ovim amandmanom mijenja se Amandman LXXXVIII na Ustav.

Amandman CXXII
na Ustav Republike Srpske

(“Sl. glasnik RS”, br. 48/2011)

U članu 79. Ustava Republike Srpske iza riječi: “dva” dodaju se riječi: “do četiri”.

Pravilnik o utvrđivanju procenta vojnog invaliditeta Republike Srpske

ePravo.ba

5. Januara 2020.

PRAVILNIK O UTVRĐIVANjU PROCENTA VOJNOG INVALIDITETA REPUBLIKE SRPSKE

(“Sl. glasnik RS”, br. 100/2012, 116/2012 – ispr., 32/2014 i 103/2016)

Član 1

(1) Ovim pravilnikom uređuje se način utvrđivanja procenta (ocjene) vojnog invaliditeta prema stepenu tjelesnog oštećenja nastalog usljed rane, povrede, ozljede ili bolesti zadobijene pod okolnostima relevantnim u smislu propisa iz oblasti boračko-invalidske zaštite.

(2) Odredbe ovog pravilnika primjenjuju se i prilikom utvrđivanja procenta vojnog invaliditeta za tjelesno oštećenje nastalo usljed bolesti koja se pogoršala pod okolnostima iz stava 1. ovog člana, tako što se uzima srazmjeran procenat od cjelokupnog tjelesnog oštećenja u zavisnosti od prirode bolesti, njenog razvoja, trajanja i težine ratnih napora, odnosno napora pri vršenju vojne službe, kao i u zavisnosti od drugih okolnosti koje su u pojedinom slučaju uticale na pogoršanje bolesti.

Član 2

Procenat vojnog invaliditeta utvrđuje se na osnovu odredaba Zakona, ovog pravilnika i Liste procenata vojnog invaliditeta (u daljem tekstu: Lista), koja se nalazi u Prilogu 1. ovog pravilnika i čini njegov sastavni dio.

Član 3

(1) Za organ ili dio tijela koji je u određenoj mjeri oštećen utvrđuje se, po pravilu, procenat vojnog invaliditeta niži od procenta predviđenog u Listi za potpuni gubitak (amputaciju) tog organa, odnosno dijela tijela.

(2) Ako organ, odnosno dio tijela postoji, ali je oštećen toliko da je funkcionalno potpuno neupotrebljiv, može se utvrditi procenat vojnog invaliditeta predviđen u Listi za potpun gubitak (amputaciju) tog organa, odnosno dijela tijela.

Član 4

(1) Ako je vojni invaliditet nastao kao posljedica više rana, povreda, ozljeda ili bolesti, procenti za pojedina oštećenja organizma predviđeni u Listi ne sabiraju se, nego se kao osnov uzima oštećenje sa najvećim procentom, pa se taj procenat povećava za 10% do 30%, s obzirom na uticaj ostalih oštećenja na cijeli organizam, i to samo ako je u Listi predviđeno najmanje 20% za svako od tih oštećenja.

(2) Ako je za najmanje dva oštećenja iz stava 1. ovog člana u Listi utvrđeno od po 50% ili više procenata, a postoji izrazito oštećenje organizma, odnosno više funkcija u organizmu, procenat po oštećenju za koje je u

Listi utvrđen najveći procenat vojnog invaliditeta može se povećati i za preko 30%, a najviše do 100% vojnog invaliditeta – druga kategorija.

(3) Ako postoji četiri ili više oštećenja iz stava 1. ovog člana za koja je u Listi utvrđeno manje od po 50%, a najmanje od po 20%, procenat vojnog invaliditeta za osnovno oštećenje može se povećati i za 40%.

(4) Ako usljed svih oštećenja iz stava 1. ovog člana postoji takav invaliditet zbog čega je vojni invalid nepokretan i nije u stanju da vrši osnovne fiziološke potrebe bez pomoći drugog lica, određuje se 100% vojnog invaliditeta – prva kategorija.

(5) Ako je vojni invaliditet nastao kao posljedica oštećenja organizma usljed više rana, povreda ili ozljeda, ali je za svako od tih oštećenja u Listi predviđeno ispod 20% vojnog invaliditeta, može se utvrditi procenat vojnog invaliditeta od 20% do 30%, ako je usljed svih oštećenja cijeli organizam oštećen za 20%, odnosno 30%.

Član 5

Prilikom ocjene vojnog invaliditeta ožiljci se uzimaju u obzir samo ako ometaju (umanjuju) funkciju nekog organa ili ako su prouzrokovali nagrđenost u smislu tačke 176. Liste.

Član 6

(1) Ako je kod lica bez jednog parnog organa pod okolnostima iz čl. 5. i 7. Zakona došlo do gubitka ili oštećenja drugog parnog organa od najmanje 60%, procenat oštećenja određuje se kao da je oštećenje oba parna organa nastalo pod tim okolnostima, pri čemu se procenat vojnog invaliditeta može odrediti do 100% – prva kategorija.

(2) Ako je jedan parni organ oštećen ili izgubljen pod okolnostima iz čl. 5. i 7. Zakona i po tom osnovu utvrđen procenat vojnog invaliditeta, a drugi parni organ je izgubljen ili oštećen najmanje 60% nezavisno od tih okolnosti, procenat vojnog invaliditeta određuje se za oštećenje, odnosno gubitak oba parna organa i umanjuje za 20%, a ako se za ovakvo oštećenje organizma u Listi predviđa 100% – prva kategorija, određuje se 100% vojnog invaliditeta – druga kategorija.

(3) Kao oštećenje drugog oka u smislu st. 1. i 2. ovog člana smatra se smanjenje funkcije oka za najmanje jednu polovinu (smanjenje vida najmanje 5/10).

Član 7

(1) Procenat invaliditeta za amputiranu nogu ili ruku povećava se za 10% ako je patrljak nepodesan za nošenje proteze.

(2) Vojni invaliditet prve kategorije može se utvrditi samo za oštećenja organizma za koja je u Listi utvrđen procenat vojnog invaliditeta 100% – prva kategorija, kao i u slučajevima iz člana 4. stav 4. i člana 6. stav 1. ovog pravilnika.

Član 8

Ako se u slučaju amputacije ekstremiteta kliničkim posmatranjem i dokumentovanom anamnezom mogu dokazati neurizmi sa bolovima i smetnjama u fantomskom udu ili u slučaju kauzalgije, procenat vojnog invaliditeta može se povećati za 10% do 30%.

Član 9

(1) Licu koje je kao maloljetnik ili kao ratni zarobljenik bilo izloženo teškim životnim uslovima za vrijeme rata i zbog toga zadobilo oštećenje organizma psihosomatskog karaktera, ukupan procenat invaliditeta utvrđen u skladu sa ovim pravilnikom i Listom može se povećati za 10% ili 20%.

(2) Vojnom invalidu koji je u vrijeme nastanka invaliditeta bio maloljetan, a kod koga je usljed oštećenja organizma po kome mu je utvrđen vojni invaliditet nastupilo psihosomatsko oštećenje (poremećaj), i to najkasnije u roku od godinu dana od nastanka invaliditeta, procenat vojnog invaliditeta utvrđen u Listi može se povećati za 10% ili 20%.

(3) Procenat vojnog invaliditeta povećan u smislu st. 1. i 2. ovog člana može da iznosi najviše 100% – druga kategorija.

Član 10

(1) Pri utvrđivanju procenta vojnog invaliditeta povodom pogoršane bolesti i bolesti nepoznate ili multifaktorijalne etiologije uzima se odgovarajući procenat od cjelokupnog oštećenja organizma, odnosno udio vojnog invaliditeta u ukupnom oštećenju organizma, s obzirom na prirodu bolesti, njen razvitak, trajanje i težinu ratnih napora, godine starosti za vrijeme vojnog angažovanja i druge okolnosti koje su u pojedinim slučajevima mogle uticati na bolest.

(2) U bolesti čija je etiologija nepoznata ili još sa sigurnošću nije utvrđena, odnosno koja je uslovljena endogenom ili drugom urođenom ili stečenom sklonošću (bolesti nepoznate ili multifaktorijalne etiologije) spadaju: endogene psihoze, neuroze, posttraumatski stresni poremećaj, epilepsije (izuzev traumatske epilepsije), amiotrofična nervna oboljenja i mišićne distrofije, multipla skleroza, diskopatije i degenerativna oboljenja kičmenog stuba, dijabetes, esencijalne hipertenzije, urođene srčane mane, ulkusna bolest, reumatoidni artritis, alergijska oboljenja, psorijaza, maligna oboljenja, psihopatije, litijaze, policistična oboljenja, kao i sva druga oboljenja multifaktorijalne i nepoznate etiologije.

(3) Udio vojnog invaliditeta u ukupnom oštećenju organizma, u smislu stava 1. ovog člana, utvrđuje se u procentu na način prikazan u tabeli Priloga 2. ovog pravilnika, koji je usaglašen sa aktuelnim saznanjima i stanovištem medicinske struke objedinjenim u važećoj reviziji Međunarodne klasifikacije bolesti i srodnih zdravstvenih stanja, koju izdaje Svjetska zdravstvena organizacija.

Član 11

Za bolesti nepoznate ili multifaktorijalne etiologije koje nisu izričito nabrojane u članu 10. stav 2. ovog pravilnika, a naročito za sva hereditarna, degenerativna i psihosomatska oboljenja, procenat vojnog invaliditeta i postojanje uzročnoposljedične veze utvrđuje se prema principu analogije, svrstavanjem u najsrodniju bolest koja je predviđena članom 10. stav 2. ovog pravilnika.

Član 12

https://www.anwalt-bih.de

(brisano)

Član 13

Procenat vojnog invaliditeta zbog upale zglobova utvrđuje se na isti način kao i za traume zglobova, odnosno kao za oboljenja srca prouzrokovana upalom zglobova.

Član 14

(1) Prilikom ocjene vojnog invaliditeta ne uzimaju se u obzir oštećenja koja su posljedica starenja, kao ni stručna sprema, zanimanje, materijalno stanje, obdarenost, pol i druga lična svojstva lica.

(2) Prilikom ocjene vojnog invaliditeta ne uzimaju se u obzir ni oštećenja koja bi se po prirodi bolesti pogoršala.

Član 15

(1) Procenat vojnog invaliditeta utvrđuje se, po pravilu, trajno.

(2) Ako postoje izgledi da će se zdravstveno stanje u znatnoj mjeri poboljšati primjenom bilo kog medicinskog metoda ili ako liječenje nije završeno, procenat vojnog invaliditeta utvrđuje se privremeno, za period do dvije godine.

(3) Procenat vojnog invaliditeta utvrđuje se privremeno i kada je to izričito propisano u Listi.

(4) Privremena ocjena vojnog invaliditeta može se utvrditi samo jedanput.

Član 16

Ako tjelesno oštećenje nije predviđeno ovim pravilnikom, odnosno Listom, procenat invaliditeta utvrđuje se analognom primjenom tih propisa koji se odnose na slična ili srodna oštećenja.

Član 17

Listom se utvrđuju pojedinačno (po tačkama) tjelesna oštećenja i procenti invaliditeta za svaku od njih, te posebna pravila za utvrđivanje vojnog invaliditeta za neka od njih.

Član 18

Ovaj pravilnik primjenjuje se i u postupku za priznavanje prava u oblasti zaštite civilnih žrtava rata, u skladu sa propisom kojim se uređuje ta oblast.

Član 19

Stupanjem na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o utvrđivanju procenta vojnog invaliditeta (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj 31/10).

Član 20

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u “Službenom glasniku Republike Srpske”.

Prilog 1.

LISTA PROCENATA VOJNOG INVALIDITETA

GLAVA I – RUKA
	A. Šaka
	a) Prsti
	Ograničena pokretljivost (kontraktura)
1.	Ograničena pokretljivost svih prstiju jedne šake
	a) u manjem stepenu	20%,
	b) ako su ovakve promjene na objema rukama	30%.
2.	Ograničena pokretljivost svih prstiju jedne šake:
	a) u većem stepenu	30% do 50%,
	b) ako su ovakve promjene na objema rukama	40% do 80%.
3.	Ograničena pokretljivost palca:
	a) jedne šake u oba zgloba	ispod 20%,
	b) ako su ovakve promjene na objema rukama	20%.
4.	Ograničena pokretljivost bilo kog drugog prsta pojedinačno	ispod 20%.
5.	Ograničena pokretljivost većine prstiju:
	a) jedne šake, osim palca, prema stepenu	20% do 40%,
	b) ako su ovakve promjene na objema rukama prema stepenu	30% do 60%.
6.	Procenat kod jako izraženih kontraktura u lošem položaju, koje praktično isključuju svaku funkciju, utvrđuje se kao kod amputacije.
7.	Pri primjeni t. 2. i 5. ove liste vodi se računa o funkcionalnom značaju pojedinih prstiju za funkciju šake kao cjeline.
	Potpuna ukočenost zglobova (ankiloza)
8.	Ankiloza palca u interfalangealnom zglobu:
	a) jedne šake	ispod 20%,
	b) na objema šakama	20%.
9.	Ankiloza palca u interfalangealnom zglobu, u nepovoljnom položaju:
	a) jedne šake	20%,
	b) na objema šakama	30%.
10.	Ankiloza palca u metakarpofalangealnom zglobu:
	a) jedne šake	20%,
	b) na objema šakama	30%.
11.	Ankiloza palca u metakarpofalangealnom zglobu, u nepovoljnom položaju:
	a) jedne šake	30%,
	b) na objema šakama	40%.
12.	Ankiloza većine prstiju, osim palca šake, prema položaju povoljnom ili nepovoljnom za funkciju:
	a) jedne šake	30% do 40%,
	b) na objema šakama	40% do 60%.
13.	Ankiloza svih prstiju šake, prema povoljnom ili nepovoljnom položaju:
	a) jedne šake	40% do 60%,
	b) ako su ovakve promjene obostrane u povoljnom položaju	70% do 80%,
	v) ako su ovakve promjene obostrane u nepovoljnom položaju	90% do 100%.
	Amputacija
14.	Amputacija palca obje falange	30%.
15.	Amputacija obje falange palca sa metakarpalnom kosti	40%.
16.	Amputacija bilo kog prsta, osim palca ili kažiprsta	ispod 20%.
17.	Amputacija kažiprsta:
	a) jedne šake	20%,
	b) obje šake	30%.
18.	Amputacija dva prsta bez metakarpalne kosti	20%.
19.	Amputacija kažiprsta i srednjeg prsta:
	a) jedne šake	30%,
	b) ako su promjene obostrane s obzirom na značaj amputiranih prstiju	30% do 50%.
20.	Amputacija dva prsta sa metakarpalnim kostima:
	a) palac i kažiprst	50%
	b) kažiprst i srednji	40%
	v) srednji i domali	40%
	g) domali i mali	30%
21.	Amputacija tri i više prstiju sa sačuvanim metakarpalnim kostima:
	a) palac sa ma koja dva prsta (osim kažiprsta)	50%
	Ako je amputiran i kažiprst, određuje se + 10%
	b) kažiprsta, srednjeg i malog prsta	40%
	v) četiri posljednja prsta jedne šake	50%
	g) četiri posljednja prsta obje šake	80%
	d) palac sa ma koja tri prsta iste šake	60%
22.	Amputacija svih prstiju:
	a) jedne šake	70%
	b) obje šake	100%
	I kategorija
23.	Amputacija oba palca i jednog kažiprsta	60%
24.	Amputacija oba palca	50%
25.	Amputacija oba palca, jednog kažiprsta i jednog srednjeg prsta	70%
26.	Amputacija oba palca i oba kažiprsta	80%
27.	Amputacija oba palca i druga tri prsta ali ne svih na istoj šaci	80%
28.	Amputacija tri prsta sa metakarpalnim kostima:
	a) palca, kažiprsta i srednjeg prsta	60%
	b) kažiprsta, srednjeg i malog prsta	50%
	v) srednjeg, domalog i malog prsta	40%
	Djelimična amputacija
29.	Djelimična amputacija jednog članka palca i dva članka kažiprsta	20%
30.	Djelimična amputacija jednog članka palca i dva članka kažiprsta, sa slabo pokretnim patrljcima	30% do 40%
31.	Kod djelimične amputacije više prstiju procenat se određuje prema datoj shemi, sumirajući za gubitak članka svakog prsta odgovarajuće procente, pa ako je zbir veći od 15% – određuje se 20%, a ako je veći od 25% – određuje se 30% itd., i to:
	– za jedan članak palca	8%
	– za jedan članak kažiprsta	6%
	– za jedan članak ostalih prstiju	4%
	Prelom (fraktura)
32.	Prelomi metakarpalnih kostiju, bez poremećaja funkcije	ispod 20%
33.	Prelomi metakarpalnih kostiju ili jače deformacije ili iščašenje karpometakarpusa sa oštećenom funkcijom, a prema stepenu oštećenja, imajući u vidu oštećenje šake i pojedinih prstiju:
	a) jedne šake	20% do 40%
	b) ako su ovakve promjene obostrane	30% do 60%
	b) Ručje
	Ograničena pokretljivost (kontraktura)
34.	Ograničena pokretljivost šake većeg stepena:
	a) jedne šake	20% do 30%
	b) obje šake	30% do 40%
	Ukočenost (ankiloza)
35.	Ankiloza zgloba šake u povoljnom položaju:
	a) jedne šake	30%
	b) obje šake	50%
Za ankilozu u nepovoljnom položaju procenat se povećava za 10% ili 20%, prema oštećenju funkcije.
	Amputacija
36.	Amputacija jedne šake	70%
37.	Amputacija obje šake	100%
	I kategorija
	B. Podlaktica
	Prelom (fraktura)
38.	Krivo srasli prelomi, sa ograničenim pokretima pronacije i supinacije	20% do 30%
39.	Krivo srasli prelomi sa potpunom ukočenošću pronacije i supinacije, a položaj šake povoljan u pronaciji ili u srednjem položaju	40%
40.	Krivo srasli prelomi, sa potpunom ukočenošću pronacije i supinacije, a položaj šake u supinaciji	50%
	Lažni zglob
41.	Lažni zglob jedne kosti:
	a) na jednoj ruci	20% do 30%
	b) na objema rukama	30% do 40%
42.	Lažni zglob obje kosti:
	a) na jednoj ruci	40% do 50%
	b) na objema rukama	60% do 70%
	Amputacija
43.	Amputacija podlaktice	70%
44.	Amputacija obje podlaktice	100%
		I kategorija
	V. Lakat
	Ograničena pokretljivost (kontraktura)
45.	Pokretljivost očuvana između 75 stepeni do potpune fleksije	40%
46.	Pokretljivost očuvana između 90 stepeni i 105 stepeni, odnosno između 90 stepeni i 75 stepeni	30%
47.	Pokretljivost očuvana između 105 stepeni i 180 stepeni, ruka u nepovoljnom položaju, u ekstenziji	40% do 50%
	Ukočenost (ankiloza)
48.	Ukočenost pod pravim uglom ili nešto manje (90 do 75 stepeni)	40%
49.	Ukočenost pod oštrim uglom (ispod 75 stepeni)	50%
50.	Ukočenost lakta u potpunoj fleksiji	70%
51.	Ukočenost u nepovoljno ispruženom položaju (od 105 do 180 stepeni)	50% do 70%
52.	Ako su promjene u t. 48. do 51. ove liste obostrane, procenat se povećava za	20% ili 30%.
	Labav zglob
53.	Labav zglob, prema stepenu	30% do 50%
	Prelomi i iščašenja (frakutra i luksacija)
54.	Procenat za prelome i iščašenja utvrđuje se prema štetnim posljedicama po funkciju lakatnog zgloba. Isto tako ocjenjuju se i zastarjela iščašenja i posljedice iščašenja.
	Amputacija
55.	Amputacija ruke u laktu (eksartikulacija)	80%
56.	Amputacija obje ruke u laktu	100%
		I kategorija
	G. Mišica
	Prelomi
57.	Nepravilno srastao prelom mišićne kosti, sa skraćenjem, ali bez štetnih posljedica u susednim zglobovima	ispod 20%
	Lažni zglob (pseudoartroza)
58.	Pseudoartroza mišićne kosti:
	a) operativno korigovana	40%
	b) bez mogućnosti operativne korekcije (potreban ortopedski aparat)	60%
	v) ako su ovakve promjene obostrane	60% do 80%
	Amputacija
59.	Amputacija jedne ruke u mišici	90%
60.	Amputacija obje ruke u mišici	100%
		I kategorija
	D. Rame
	Ograničena pokretljivost (kontraktura)
61.	Ograničena pokretljivost ramena, u težem stepenu (ruka se ne može podići iznad horizontale), prema stepenu oštećenja funkcije:
	a) jedne ruke	20% do 40%
	b) obje ruke	30% do 60%
	Ukočenost (ankiloza)
62.	Potpuna ankiloza ramena, prema položaju:
	a) jedne ruke	40% do 60%
	b) obje ruke	60% do 80%
	Iščašenje (luksacija)
63.	Labav zglob jednog ramena, privremeno	30 do 40%
	Ako nije moguće operativnim putem izlječenje, odrediće se stalan procenat.
64.	Labav zglob oba ramena	50% do 60%
65.	Zastarjela i nenamještena iščašenja ocjenjuju se kao kontrakture i ankiloze.
	Eksartikulacija
66.	Eksartikulacija jedne ruke u ramenu	100%
		II kategorija
67.	Eksartikulacija obje ruke u ramenu	100%
		I kategorija
	B. Ključnjača (clavicula)
68.	Prelomi ključnjače uzimaju se u obzir za utvrđivanje procenta vojnog invaliditeta samo ako postoji ograničena pokretljivost ramenog zgloba ili komplikacije u vezi sa susjednim nervima ili krvnim sudovima.
	E. Živci
69.	Potpuna uzetost (paraliza) cijelog pleksusa brahialisa	90%
70.	Uzetost gornjeg dijela pleksus brahialasa:
	a) djelimična	20% do 40%
	b) potpuna	60%
71.	Uzetost (paraliza) donjeg dijela pleksus brahialisa:
	a) lakšeg stepena	20%
	b) težeg stepena	50%
	v) potpuna paraliza	70%
72.	Paraliza n. aksilarisa	30%
73.	Pareza n. aksilarisa	20%
74.	Paraliza n. medianusa ili n. radialisaa ili ulnarisa	50%
75.	Pareza n. medianusa ili n. radialisa ili ulnarisa	20% do 40%
76.	Paraliza n. muskulokutaneusa	30%
77.	Pareza n. muskulokutaneusa	20%
78.	Potpuna uzetost obje ruke	100%
		I kategorija
79.	Kod paralize bilo kog od živaca na objema rukama navedenih u t. 69. do 77. procenat se povećava za 20% ili 30%.
Za oboljenja iz t. 70, 71. i 75. ove liste procenat se određuje zavisno od motorne slabosti i promjene elektromiografskog nalaza i nalaza specijaliste neurologa.
GLAVA II – NOGA
	A. Stopalo
	Ograničena pokretljivost i ukočenost (kontraktura i ankiloza)
80.	Ograničena pokretljivost prstiju	ispod 20%
81.	Procenat kod ankiloze svih prstiju u lošem položaju koji ometa hod, utvrđuje se kao kod amputacije prstiju.
	Amputacija i eksartikulacija
82.	Amputacija palca bez metatarzalne kosti	ispod 20%
83.	Amputacija palca sa metatarzalnom kosti	20%
84.	Amputacija dva ili tri prsta, sa metatarzalnim kostima	30%
85.	Amputacija svih prstiju na jednoj nozi bez metatarzalne kosti, prema stanju ožiljka	20% do 30%
86.	Ako su u pitanju amputacije iz t. 83, 84. i 85. ove liste na objema nogama, procenat se povećava za 10% ili 20%.
	B. Donožje
	Prelom (fraktura)
87.	Prelom jedne ili više metatarzalnih kostiju, samo ako ima za posljedicu deformaciju stopala i prstiju i otežava hod	20% do 30%
	Amputacija i eksartikulacija
88.	Amputacija stopala po Lisfrancku (exarticulatio tarsometatarsea), prema stanju ožiljaka:
	a) jedne noge	30% do 40%
	b) obje noge	50% do 70%
	V. Nožje
	Prelom (fraktura)
89.	Prelom jedne ili više tarzalnih kostiju, sa deformacijom stopala	20% do 40%
	Amputacija
90.	Amputacija po Chopartu (exarticulatio tarsitransversa) prema stanju ožiljaka:
	a) na jednoj nozi	40% do 50%
	b) na objema nogama	60% do 80%
	G. Skočni zglob
	Ograničena pokretljivost (kontraktura)
91.	Kontraktura stopala u ekvinusu, prema stepenu	20% do 30%
Ako su promjene obostrane, procenat se povećava za 20%.
92.	Kontraktura stopala u kalkaneus položaju:
	a) na jednoj nozi	30%
	b) na objema nogama	50%
	Ukočenost (ankiloza)
93.	Ankiloza skočnog zgloba:
	a) pod pravim uglom	20%
	b) u nepovoljnom položaju pod bilo kojim drugim uglom	30% do 60%
	v) obostrano	50% do 70%
	Amputacija i eksartikulacija
94.	Amputacija u skočnom zglobu po Pirogevu:
	a) na jednoj nozi	60%
	b) na objema nogama, prema oštećenju hoda	80% do 100%
		II kategorija
95.	Eksartikulacija u skočnom zglobu:
	a) na jednoj nozi	60%
	b) na objema nogama, prema oštećenju hoda	80% do 100%
		II kategorija
	D. Potkoljenica
	Prelom (fraktura)
96.	Dobro srasli prelomi potkoljenice bez atrofije mišića, sa sačuvanom pokretljivošću susjednih zglobova:
	a) bez skraćenja	ispod 20%
	b) sa skraćenjem do 3 cm	20%
	v) sa skraćenjem preko 3 cm	30%
97.	Loše srasli prelomi potkoljenice:
	a) sa skraćenjem do 3 cm	30%
	b) sa skraćenjem preko 3 cm, a prema stepenu skraćenja	30% do 40%
98.	Loše srasli prelomi potkoljenice sa deformacijom, sa devijacijom stopala, velikim dubokim ožiljcima, atrofijom mišića, stalnim otokom, prema stepenu gubitka funkcije hoda ili oštećenje funkcije susjednih zglobova	40% do 50%
99.	Ako su promjene iz t. 96. do 98. obostrane, procenat se povećava za 20% ili 30%.
	Lažni zglob (pseudoartroza)
100.	Lažni zglob potkoljenice prema težini slučaja:
	a) na jednoj nozi	50% do 60%
	b) na objema nogama	70% do 100%
		II kategorija
	Amputacija
101.	Amputacija u potkoljenici:
	a) jedne noge	70%
	b) obje noge	100%
		II kategorija
102.	Amputacija obje potkoljenice, sa kratkim ili zgrčenim patrljcima nepodesnim za proteze, ili sa ograničenim pokretima u koljenu	100%
		I kategorija
	B. Čašica
	Lažni zglob
103.	Lažni zglob čašice ili patelektomija, prema stepenu oštećenja funkcije zgloba:
	a) jedne noge	20% do 30%
	b) obje noge	40% do 50%
	E. Koljeno
	Ograničena pokretljivost (kontraktura)
104.	Kontraktura koljena desmogenog ili artorogenog porijekla, sa mogućnošću ekstenzije, prema stepenu moguće ekstenzije:
	a) od 150 do 170 stepeni	20% do 40%
	b) ispod 150 stepeni	50% do 60%
Za obostranu kontrakturu koljena procenat se povećava za 20% ili 30%.
105.	Artroplastika i vještački koljeni zglob 40% do 60%
Za obostranu artroplastiku i vještački zglob procenat se povećava za 20% ili 30%.
	Potpuna ukočenost (ankiloza)
106.	Ankiloza koljena u povoljnom položaju opruženom ili skoro opruženom:
	a) jedne noge	40%
	b) obje noge	70%
107.	Ankiloza koljena u lošem položaju (u fleksiji od 150 stepeni do potpune fleksije) zavisno od ugla:
	a) jedne noge	50% do 60%
	b) obje noge	70% do 100%
		II kategorija
	Labav zglob
108.	Labav zglob koljena, prema stepenu oštećenja funkcije	20% do 40%
	Ž. Butnjača
	Prelom (fraktura)
109.	Prelom butne kosti sa skraćenjem do 3 cm bez atrofije mišića i kontrakture zglobova	20%
110.	Prelom butne kosti, sa skraćenjem preko 3 do 6 cm 20% do 40%
Ako pored skraćenja postoji deformacija ili kontraktura u susjednim zglobovima, procenat se povećava za 10% ili 20%.
111.	Prelom butne kosti sa skraćenjem preko 6 cm 50% do 60%
Ako pored skraćenja postoji deformacija ili kontraktura u susjednim zglobovima, procenat se povećava za 10% ili 20%.
112.	Loše srastao prelom vrata butne kosti, prema stepenu oštećenja funkcije	40% do 60%.
Ako su oštećena oba susjedna zgloba, procenat se povećava za 20%.
	Lažni zglob (pseudoartroza)
113.	Lažni zglob butne kosti	60% do 70%
Ako su promjene obostrane, procenat se povećava za 20%.
114.	Lažni zglob vrata butne kosti	60% do 80%
Ako su promjene obostrane, procenat se povećava za 20%.
	Amputacija i eksartikulacija
115.	Eksartikulacija u koljenu:
	a) jedne noge	80%
	b) obje noge	100%
		I kategorija
116.	Amputacija u nivou butine:
	a) jedne noge	90%
	b) obje noge	100%
		I kategorija
	Z. Kuk
	Kontraktura
117.	Ograničena pokretljivost u zglobu kuka	20% do 40%
Ako su promjene obostrane, procent se povećava za 20% ili 30%.
118.	Ograničena pokretljivost kuka, noga u fleksiji, prema stepenu fleksije ili noga u abdukciji, unutrašnjoj ili spoljnoj rotaciji ili drugom nepovoljnom položaju	40% do 60%
Ako su promjene obostrane, procent se povećava za 20% ili 30%.
119.	Vještački zglob kuka	40% do 60%
	Ukočenost (ankiloza)
120.	Ankiloza kuka:
	a) u povoljnom položaju	50%
	b) u nepovoljnom položaju	60% do 70%
	v) oba kuka u ma kom položaju	100%
		I kategorija
	Eksartikulacija
121.	Eksartikulacija u kuku:
	a) jedne noge	100%
		II kategorija
	b) obje noge	100%
		I kategorija
	Kombinovana amputacija (ruka i noga)
122.	Amputacije jedne ruke i jedne noge ili potpuna neupotrebljivost jedne ruke i jedne noge	100%
		I kategorija
	I. Živci
123.	Paraliza cijelog lumbosakralnog pleksusa	90%
124.	Obostrana paraliza lumbosakralnog pleksusa	100%
		I kategorija
125.	Paraliza ishijadičnog živca	60%
126.	Pareza ishijadičnog živca	20% do 50%
127.	Paraliza n. peroneusa	40%
128.	Pareza n. peroneusa	20% do 30%
129.	Paraliza n. tibialisa	50%
130.	Pareza n. tibialisa	30%
131.	Paraliza n. femoralisa	50%
132.	Pareza n. femoralisa	30%
133.	Ako su paralize, odnosno pareze iz t. 125. do 132. ove liste obostrane, procent se povećava za 20% do 30% za oštećenje perifernih živaca donjih ekstremiteta (t. 125. do 132) ocjena procenta vojnog invaliditeta se vrši na osnovu nalaza neurologa ili fizijatra i elektromiografskog nalaza koji će omogućiti ocjenu stepena funkcionalnog oštećenja ili ispada.
	J. Krvni sudovi
134.	Aneurizme manjih arterija šake ili stopala, jedne arterije podlaktice ili potkoljenice i dr. ako ne izazivaju veće funkcionalne smetnje	20%
135.	Aneurizme obje arterije šake ili stopala	30% do 40%
136.	Aneurizme obje arterije podlaktice ili potkoljenice	30% do 50%
137.	Aneurizme art. femoralis ili art. popliteae	40% do 60%
138.	Aneurizme art. axilaris ili art. brachialis	50% do 70%
139.	Aneurizme art. carotis:
	a) eksterne	50%
	b) interne	70% do 80%
140.	Aneurizme važnih i teže pristupačnih arterija za hiruršku intervenciju, kao art ili asa, femoralis iznad račve, axilaris, subclaciae, ocjenjuju se prema težini slučaja	50% do 80%
141.	Proširenje vena na nozi, većeg stepena (varices)	20% do 30%
142.	Proširenje vena na nozi sa grizlicama i edemom	30% do 50%
143.	Elefantijaza kao posljedica limfnog zastoja noge	30% do 50%
144.	Tromboflebitis sa elefantijazom kao posljedicom ranjavanja ili kao komplikacija u postoperativnom toku:
	a) na jednoj nozi	30% do 50%
	b) na objema nogama	40% do 70%
145.	Ako su promjene iz t. 141. do 143. obostrane, procenat vojnog invaliditeta, zavisno od stepena oštećenja, povećava se za 10% ili 20%.
	GLAVA III – GLAVA
	A. Lobanja i mozak
146.	Skalpirana koža na glavi, većih razmjera	20% do 40%
147.	Fraktura lobanje, bez koštanih defekata i bez nervnih poremećaja	ispod 20%
148.	Fraktura lobanje, sa defektom kosti ili impresijom, bez nervnih poremećaja, zavisno od veličine i lokalizacije defekta, odnosno impresije	20% do 30%
149.	Povreda lobanje, sa ili bez frakture, ali sa pojavama traumatske encefalopatije, prema težini:
	a) lake pseudoneurastenične pojave	20% do 30%
	b) izražene pseudoneurastenične pojave	40% do 60%
	v) teške pseudoneurastenične pojave	70% do 90%
Traumatska encefalopatija priznaje se samo ako postoje objektivni znaci i pozitivni laboratorijski nalazi.
Subjektivni sindrom ne cijeni se kao posttraumatska encefalopatija. Za ocjenjivanje procenta vojnog invaliditeta po ovoj tački neophodno je uraditi: fudus, EEG, psihičko testiranje i kompjuterizovanu tomografiju mozga.
150.	Klinički utvrđena epilepsija nastala usljed povrede ili bolesti:
	a) kad su napadi rijetki	20% do 30%
	b) kad su napadi česti, jednom do tri puta mjesečno	40% do 60%
	v) kad su napadi vrlo česti, jednom do tri puta nedjeljno	60% do 80%
	g) kad su napadi veoma česti, jednom ili više puta dnevno	80% do 100%
		I kategorija
	d) ako uz epileptične napade, bez obzira na njihovu učestalost, postoje trajne psihičke promjene koje teško kompromituju socijalno ponašanje bilo zbog poremećaja u inteligenciji, bilo zbog karakternih poremećaja, procent se povećava za 40% do 60%, a u najtežim slučajevima iznosi	100%
		I kategorija
Procenat vojnog invaliditeta po ovoj tački može se utvrđivati nakon obavezno sprovedene bolničke opservacije na neurološkom odjeljenju sa utvrđenim svim elementima bitnim za ocjenu procenta invaliditeta (uzrok, učestalost napada i stepen psihičkih promjena).
Ako su ovi uslovi ispunjeni, ocjena se može dati i u toku liječenja.
	B. Vilica
151.	Prelom gornje vilice, sa deformacijom prema stepenu	20% do 50%
152.	Loše srastao prelom donje vilice, sa poremećenom artikulacijom preostalih zuba, prema težini	20% do 30%
153.	Prelom donje vilice, sa ograničenjem otvaranja usta između:
	a) 30 mm i 20 mm	20% do 30%
	b) 20 mm i 10 mm	40% do 50%
	v) maksimalno otvaranje ispod 10 mm, pa do potpunog sastavljanja zuba gornje i donje vilice	50% do 80%
154.	Pseudoartroza donje vilice privremeno	30% do 50%
155.	Pseudoartroza donje vilice, sa većim defektom koštanog masiva zajedno sa zubima, tako da otežava ili potpuno onemogućuje protezu ili žvakanje prema težini	50% do 80%
	V. Oči
156.	Gubitak jednog oka, potpun gubitak vida jednog oka ili veoma veliko smanjenje vida (oštrina vida manja od 0,05)	50%
Ako je vid na jednom oku izgubljen a na drugom smanjen, procent od 50% povećava se za 10% za svakih 0,20 smanjenja vida. Za smanjenje vida na drugom oku za 0,40 od 50% na 70% itd.
Na isti način ocjenjuje se i umanjenje vida na oba oka (na primjer VOD ravno 0,80 VOS ravno 0,60. Ukupan procent iznosi 30% za smanjenje vida za 0,20 na desnom oku i smanjenje vida za 0,40 na lijevom oku.
Smanjenje vida ocjenjuje se pomoću korekcije.
157.	Sljepilo, odnosno gubitak vida na oba oka	100% I kategorija
Pod potpunim gubitkom vida jednog oka podrazumijeva se oštrina vida ispod 0,05.
158.	Bitemporalna hemianopsija, kvadratne binazalne i gornje horizontalne hemianopsije	30%
159.	Veći trajni defekti u vidnom polju na oba oka pod kojima treba podrazumijevati apsolutno paracentralne soktome čiji je najmanji promjer veći od 30 stepeni	30%
160.	Ptoza jednostrana ocjenjuje se prema oštrini vida i vidnom polju	20% do 30%
161.	Lagoftalmus na oba oka ocjenjuje se prema stepenu oštećenja vida	30% do 60%
162.	Stalno suzenje kao posljedica povrede suznog kanala: a) na jednom oku	20%
	b) na oba oka	30% do 40%
	G. Nos
163.	Gubitak nosa (potpun)	60%
164.	Djelimičan gubitak nosa, prema stepenu oštećenja funkcije i nagrđenosti	20% do 50%
	D. Usta i zubi
165.	Ožiljak na ustima koji se ne može operacijom popraviti, a ometa govor, ishranu, ne zadržava pljuvačku itd. prema težini	30% do 60%
Ako se može operacijom popraviti, procenat se određuje privremeno.
166.	Povrede nepca i jezika koje otežavaju gutanje i govor:
	a) u manjoj mjeri	30% do 40%
	b) u znatnoj mjeri	50% do 80%
167.	Potpun gubitak ili potpuna paraliza jezika	90%
168.	Djelimična paraliza jezika i nepca, sa otežanim govorom i gutanjem	40% do 60%
169.	Gubitak skoro svih zuba:
	a) sa mogućom protezom	30%
	b) proteza nije moguća	50%
170.	Stalna pljuvačna fistula neoperabilna	20%
171.	Kserostomija (atrofija obje pljuvačne žlijezde)	20% do 40%
	Đ. Uši i sluh
172.	Potpun gubitak sluha na oba uha	70%
173.	Obostrano teško oštećenje sluha preko 90% po Fowleru	60%
174.	Obostrana teška nagluvost:
	a) ukupni gubitak sluha preko 70%, a do 90% po Fowleru	40%
	b) ukupni gubitak sluha 60% do 70% po Fowleru	30%
Ocjenjivanje vojnog invaliditeta vrši se na osnovu otološkog i audiometrijskog nalaza
175.	Gubitak ušne školjke:
	a) jednog uva	30%
	b) oba uva	50%
	E. Nagrđenost (unakaženje)
176.	Nagrđenost se ocjenjuje prema težini nagrđenosti glave i vrata, izuzev u slučaju iz tačke 164. Liste, uzimajući u obzir godine života invalida, i to:
	a) nagrđenost	20% do 30%
	b) unakaženje, kao teži oblik nagrđenosti	40% do 60%
	Ž. Moždani živci
177.	Oštećenje (anosmija) n. olfaktoriusa, obostrano	20%
178.	Paraliza abducensaa ili trohlearisa	30%
179.	Paraliza okulomotoriusaa	40%
180.	Pareza okulomotoriusaa	20% do 30%
181.	Paraliza sva tri živca pokretača oka:
	a) na jednom oku	50%
	b) na oba oka	60% do 80%
182.	Pareza sva tri živca pokretača oka	30% do 40%
183.	Potpuna paraliza, sa obostranom kompletnom ptozom kapka	100%
		II kategorija
184.	Potpuna atrofija vidnog živca:
	a) jednog oka	50%
	b) oba oka	100%
		I kategorija
Nepotpune atrofije vidnog živca ocjenjuju se prema stepenu oštećenja oka.
185.	Paraliza nerva lica:
	a) s jedne strane	50%
	b) obostrana	70%
186.	Pareza nerva lica	30%
187.	Pareza nerva lica kad se oko zatvara:
	a) jedno oko	ispod 20%
	b) oba oka	20%
188.	Izolovano nekompenzovano oštećenje vestibularnog aparata:
	a) jednog uva	20% do 60%
	b) oba uva	30% do 80%
Procenat vojnog invaliditeta određuje se privremeno za dvije godine, poslije čega se ponovo ocjenjuje uz obaveznu elektrospazmografiju i nalaz neurologa.
189.	Oštećenje n. trigeminusa:
	a) n. oftalmikusa – senzitivne grane, ako postoje komplikacije u vidu neuroparalitičnog keratitisa i sekundarnog oštećenja vida prema stepenu oštećenja vida	30% do 40%
	b) pri potpunom gubitku vida	50%
	v) oštećenje motornog dijela trigeminusa, sa trofijom muskulature za žvakanje	30% do 40%
190.	Klinički utvrđena neuralgija n. trigemini:
	a) u težim slučajevima	30% do 40%
	b) u težim slučajevima sa svakodnevnim napadima	50% do 70%
	v) u najtežim slučajevima poslije neuspjelih pokušaja liječenja hirurškim putem	60% do 100%
		I kategorija
191.	Oduzetost bulbarnih živaca	30% do 80%
192.	Najteži slučajevi bulbarne paralize	do 100%
		I kategorija
193.	Hemipareza:
	a) lakšeg stepena	30% do 50%
	b) teškog stepena	60% do 70%
194.	Hemiplegija	80% do 100%
		I kategorija
Dodatak za njegu i pomoć od strane drugog lica određuje se samo za svježe hemiplegije privremeno za jednu godinu, a trajno ako je u pitanju kontraktura noge u fleksiji, te je hod i pored pomagala nemoguć.
195.	Talamični sindromi:
	a) lakšeg stepena	30% do 50%
	b) srednjeg stepena	60% do 80%
	v) teškog stepena	90% do 100%
		II kategorija
Ocjenjivanje vojnog invaliditeta vrši se uz obaveznu hospitalizaciju u neuropsihijatrijskoj zdravstvenoj ustanovi.
196.	Organski traumatski psihosindrom, prema težini psihičkih poremećaja:
	a) izraženi poremećaji	50% do 60%
	b) teški poremećaji	70% do 100%
		I kategorija
Ocjenjivanje vojnog invaliditeta vrši se na osnovu dokaza o neposrednoj vezi između povrede mozga i psihičkih poremećaja. Procenat vojnog invaliditeta određuje se na osnovu detaljnog ispitivanja psihičke funkcije (stanje intelektualnih funkcija, pamćenje, pažnja, efektivne promjene itd.)
197.	Afazije, bez drugih poremećaja:
	a) motorne	20% do 40%
	b) mješovite ili senzorne	30% do 60%
198.	Teška afazija sa izraženim psihičkim poremećajima	60% do 100%
		II kategorija
199.	Multipla skleroza:
	a) srednje teški slučajevi	70%
	b) teški slučajevi	80% do 90%
	v) najteži slučajevi	100%
		II ili I kategorija
200.	Parkinsonizam, ako se njegov početak može pouzdano dovesti u vezu sa encefalitisom, egzogenom intoksikacijom ili težom povredom mozga:
	a) lakšeg stepena	20% do 30%
	b) srednjeg stepena	40% do 60%
	v) težeg stepena	70% do 100%
		II kategorija
	g) najtežeg stepena	100%
		I kategorija
GLAVA IV – KIČMA I KIČMENA MOŽDINA
201.	Hernija intervertebralnog diska, ako se ispoljila neposredno poslije verifikovane traume i sprovedenog stacionarnog liječenja i ako postoje trajna oštećenja korjenova lumbosakralnog ili cervikobrahijalnog pleksusa;
	a) lakšeg oblika, sa lakšim oštećenjem motoliteta i senzibiliteta	20% do 30%
	b) teškog oblika	40% do 50%
	v) teškog oblika, sa izraženim oštećenjem, motoliteta, atrofijama i trofičnim pojavama iz određene radikularne zone ili segmenta kičmene moždine	60% do 100%
		II kategorija
202.	Spondilatroza i spondilartrit, ako postoje promjene utvrđene rendgenskim pregledom:
	a) bez poremećaja funkcije kičmenog stuba	ispod 20%
	b) sa oštećenjem funkcija kičmenog stuba i neurološkim ispadima	20% do 50%
	v) sa teškim oštećenjem funkcije kičmenog stuba	60% do 100%
		II kategorija
203.	Svježe frakture kičmenih pršljenova, bez nervnih poremećaja, prve dvije godine povremeno.
204.	Konsolidovane frakture kičmenih pršljenova, bez nervnih poremećaja, poslije dvije godine trajno:
	a) sa manjim deformacijama	20% do 30%
	b) sa većim deformacijama	40% do 50%
205.	Konsolidovane frakture kičme, sa paraparetičnim pojavama, za prve dvije godine povremeno, a poslije trajno:
	a) lakšeg stepena	40% do 70%
	b) težeg stepena (hod moguć pomoću pomagala)	80% do 100%
		II kategorija
206.	Konsolidovane frakture kičme sa flakcidnom paraplegijom ili spastičnom paraplegijom u fleksiji – trajna nepokretnost i vezanost za postelju	100%
		I kategorija
207.	Konsolidovane frakture cervikalnog dijela kičme sa lezijom cervikalne medule i paretičnim pojavama na gornjim i donjim ekstremitetima:
	a) lakši oblici	40% do 50%
	b) izraženi oblici	60% do 70%
	v) teži oblici	80% do 100%
		II kategorija
	g) najteži oblici – invalid nepokretan i ne može da se služi rukama	100%
		I kategorija
208.	Cerebralni ataktički sindrom poslije traume (za prve dvije godine privremeno, a poslije trajno):
	a) laki oblici	20% do 30%
	b) umjereno izraženi oblici	40% do 60%
	v) teži oblici	70% do 90%
	g) najteži oblici – nemogućnost kretanja usljed atakcija	100%
		I kategorija
209.	Klinički utvrđen polineuristički sindrom do stabilizacije se ocjenjuje privremeno, a poslije trajno:
	a) laki oblici, sa diskretnim oštećenjem motoliteta	20% do 40%
	b) srednje teški oblici, umjerena oštećenja motoliteta	50% do 60%
	v) teški oblici, sa izraženim oštećenjem motoliteta, senzibiliteta i trofike, hod moguć pomoću pomagala	70% do 100%
		II kategorija
	g) najteži oblici, teška oštećenja motoliteta sa atrofijom, teškim trofičnim smetnjama i potpunom uzetošću ekstremiteta – invalid nepokretan	100%
		I kategorija
Ocjena procenta vojnog invaliditeta za stanje iz t. 205. do 209. vrši se na osnovu elektromiografskog nalaza i mišljenja neurologa i fizijatra, a po potrebi i bolničke obrade na neurološkom odjeljenju.
GLAVA V – GRLO (LARYNX)
210.	Suženost grla, sa otežanim disanjem poslije povrede	20% do 40%
211.	Suženost grla usljed povrede grkljana ili dušnika, sa otežanim disanjem u velikoj mjeri (disponija i bez napora) prema težini	50% do 80%
212.	Posebno stalno nošenje kanile	80%
213.	Oduzetost grla:
	a) jednostrana	20% do 40%
	b) obostrana	50% do 70%
214.	Tuberkuloza grla ocjenjuje se kao otvorena tuberkuloza pluća	50% do 100%
		II kategorija
GLAVA VI – ŽDRIJELO (PHARYNX)
215.	Oduzetost ždrijela, prema težini	20% do 50%
216.	Suženje jednjaka
	a) bez potrebe bužiranja	20% do 40%
	b) uz potrebu stalnog bužiranja (kalibar suženja, učestalost bužiranja, poremećaj ishrane, opšte stanje)	50% do 70%
217.	Jednjak sasvim zatvoren, ishrana kroz gastričnu fistulu (gastrostomija), prema težini opšteg stanja, uhranjenosti i inkontinenciji fistule	80% do 100%
		II kategorija
GLAVA VII – GRUDNI KOŠ (THORAX)
218.	Prelom grudne kosti	ispod 20%
219.	Prelom rebara konsolidovani, bez znatnije deformacije grudnog koša	ispod 20%
220.	Prelom rebara loše konsolidovan, sa većim deformacijama grudnog koša:
	a) bez reperkusija izraženih na srcu i plućima	20% do 40%
	b) ako istovremeno postoji respiratorna ili srčana insuficijencija, prema težini insuficijencije	50% do 100%
		II kategorija
221.	Pleuropulmonalna fistula kao posljedica pyothoraxa	30% do 50%
222.	Pleuropulmonalna skleroza kao posljedica ranjavanja, deformacije grudnog koša, iskrivljenosti kičme sa umjerenom respiratornom insuficijencijom, ali bez srčane insuficijencije	20% do 40%
223.	Obimna pleuropulmonalna skleroza, plućna bronhiektazija i druge hronične plućne suparacije, znatnije deformacije grudnog koša (fibrothorax), teža iskrivljenost kičmenog stuba, sa razvijenom respiratornom insuficijencijom (disponeja, cijanoza); srčanom insuficijencijom (cor pulmonale chronicum) ili amiloidozom, prema težini	50% do 100%
		II kategorija
Za ocjenjivanje procenta vojnog invaliditeta po ovoj tački neophodno je izvršiti testove ergospirometrije i analizu gasova u krvi.
224.	Unakaženost dojki većeg stepena	20% do 30%
225.	Gubitak jedne dojke	30%
226.	Gubitak obje dojke	50%
GLAVA VIII – KARLICA (PELVIS)
227.	Dobro konsolidovani prelom karličnih kostiju, bez oštećenja funkcije	ispod 20%
228.	Konsolidovani prelom karličnih kostiju, kao i dislokacija simfize, sa lakšim i srednje teškim tegobama pri hodu, bez komplikacija na ostalim organima karlične duplje	20% do 40%
229.	Konsolidovani prelom karličnih kostiju, sa istovremenom povredom susjednih organa – procent se određuje za najviše oštećeni organ i povećava se od 10% do 30%, prema težini svih povreda.
GLAVA IX – NEUROZE I PSIHOZE
230.	Klinički utvrđeni neurotski poremećaji
	a) lakši	ispod 20%
	b) teški (anksiozno depresivne, fobično opsesivne i fiksirne konverzivne neuroze)	20% do 60%
Procent vojnog invaliditeta određuje se privremeno do pet godina, a poslije trajno.
231.	Klinički utvrđene psihoze:
	a) endogene (šizofrenija, manična depresivna psihoza)	60% do 80%
	b) egzogene (psihogena psihoza, konfuzno-delirantna stanja, reaktivna depresija)	60% do 80%
Procent vojnog invaliditeta se određuje privremeno do pet godina, a poslije trajno.
232.	Neuroze i psihoze koje su se prvi put ispoljile pod okolnostima vršenja vojne službe, a za koje je utvrđeno da se ne mogu više otkloniti ili ublažiti psihoterapijskim i drugim postupcima, niti poslije dugog stručnog liječenja, uzimaju se u obzir kao osnov za utvrđivanje procenta vojnog invaliditeta kao bolesti na čije su nastajanje napori pod tim okolnostima znatno uticali.
Pri utvrđivanju procenta vojnog invaliditeta, pored težine bolesti, uzimaju se u obzir trajanje i vrsta tegoba kojima je invalid bio izložen.
Za neuroze i psihoze čije se prve pojave nisu ispoljile u okolnostima navedenim u ovoj tački ili najkasnije u roku od šest mjeseci od dana prestanka tih okolnosti, odnosno u roku od 30 dana po otpuštanju iz oružanih snaga, ne utvrđuje se vojni invaliditet.
233.	Za psihopatiju utvrđuje se vojni invaliditet samo u slučaju neurotske i psihotične dekompenzacije (t. 230. i 231).
GLAVA X – TUBERKULOZA
	A. Tuberkuloza pluća
234.	Potpuno izliječena ili kalcificirana žarišta u hilusu ili plućima, manjeg obima, manje priraslice pleure	ispod 20%
235.	Inaktivna (ožiljna) pluća tuberkuloza srednjeg i većeg obima:
	a) bez respiratorne i kardiovaskularne insuficijencije	20% do 30%
	b) sa obliterisanim pleuralnim sinusima prema stepenu oštećenja respiratorne funkcije	30% do 50%
236.	Aktivna jednostrana plućna tuberkuloza ili plućne maramice sa izlivom, pulmonalne ili pleuralne fistule sa empiemom	60% do 80%
237.	Obostrana ili ekstenzivna jednostrana aktivna (otvorena ili zatvorena) tuberkuloza pluća, progresivna ali još uvijek pristupačna liječenju i razne pulmonalne i pleuralne fistule sa empiemom i opštom tjelesnom slabošću većeg stepena	80% do 100%
		II kategorija
238.	Progresivna raširena aktivna obostrana plućna tuberkuloza sa razvijenom kaheksijom i drugim teškim komplikacijama (respiratorna, kardiovaskularna i slična insuficijencija, amiloidoza, itd.)	100%
		I kategorija
239.	Stanje poslije operativnih intervencija na grudnom košu zbog tuberkuloze pluća cijeni se zavisno od vremena proteklog od operativnog zahvata, vrste i veličine istog, kao i od funkcionalnog oštećenja preostalih dijelova:
	a) ekscizija tuberkuloma i kazeoznih ognjišta, resekcija 1-2 segmenta, gornja torakoplastika do četiri rebra	40% do 60%
	b) lobektomija torakoplastika pet do sedam rebara, davernostomija	50% do 70%
	v) pulmektomija, toraklopastika osam ili više rebara	60% do 80%
U prvoj godini poslije operacije procenat se povećava za 20%, zavisno od kardiorespiratorne funkcije, uz obaveznu kontrolu na komisiji najkasnije šest mjeseci po operativnom zahvatu.
	B. Tuberkuloza kostiju i zglobova
240.	Kod aktivne tuberkuloze kostiju i zglobova za vrijeme evolucije, i to kod lokalizacije na kičmi, sakrolijačnom zglobu, kuku i koljenu:
	a) ako invalid nije potpuno imobilan	60% do 100%
		II kategorija
	b) ako je imobilan	100%
		I kategorija
241.	Kod tuberkuloze ostalih kostiju i zglobova koji nisu navedeni u tački 239. procenat vojnog invaliditeta utvrđuje se prema važnosti organa i aktivnosti procesa.
242.	Po izliječenom procesu tuberkuloze kostiju i zglobova, posljedice takvog oboljenja ocjenjuju se kao kod traume odgovarajućih organa, s tim što se procenat vojnog invaliditeta povećava za 10% do 30%, a zavisno od prirode oboljenja, kvaliteta izlječenja i potrebe prvenstvene imobilizacije.
	V. Tuberkuloza ostalih organa
243.	Kod tuberkuloze organa procent vojnog invaliditeta utvrđuje se kao kod drugih oboljenja, odnosnog organa, uzimajući u obzir tuberkuloznu prirodu procesa i opšte zdravstveno stanje.
	G. Zajedničke odredbe o tuberkulozi
Pri utvrđivanju procenta vojnog invaliditeta kod tuberkuloze ne primjenjuje se, po pravilu, princip pogoršanja, nego se smatra da je bolest nastala pod okolnostima vršenja vojne službe. Ako se utvrdi da je tuberkulozno oboljenje organa postojalo i prije početka tih okolnosti, da nije bilo potpuno izliječeno ili da je povlačilo invaliditet za više od 20%, prema ovoj listi utvrđuje se procent vojnog invaliditeta samo za nastalo pogoršanje. Smatra se da je oboljenje postojalo prije, a u okolnostima vršenja vojne službe je samo pogoršano ako je aktivan proces utvrđen prije isteka šest nedjelja od dana nastanka tih okolnosti, odnosno ako je utvrđeno stanje medicinski očigledno starijeg datuma (stanje poslije hirurško-resekcionih ili kolapsnih metoda, stari fibrozni procesi, ožiljci od fistula i ankiloze kod koštane tuberkuloze itd.). Pri utvrđivanju procenta vojnog invaliditeta kod tuberkuloze nastale u vezi sa ranom, povredom ili ozljedom, smatra se da uzročna veza između njih i tuberkuloze postoji ako se utvrdi da postoji tuberkulozno oboljenje na povrijeđenom organu, odnosno povrijeđenom dijelu tijela, kao i da su prvi znaci bolesti nastali po isteku šest nedjelja, a najkasnije po isteku šest mjeseci od dana ranjavanja, povrede ili ozljede.
Procent za tuberkulozu pluća privremeno se utvrđuje do pet godina uz kontrolu svakih šest mjeseci, a poslije pet godina utvrđuje se trajni procent, a za tuberkulozu kostiju privremeni procent utvrđuje se do pet godina.
GLAVA XI – SRČANA OBOLjENjA
A. Kompenzovana srčana oboljenja bez razvijenih znakova zastoja u plućima ili u velikom krvotoku
244.	Preležana reumatska groznica sa i bez znakova karditisa ocjenjuje se privremeno na godinu dana	60%
	Poslije toga, ako nema znakova oštećenja na srcu	20%
245.	Organska oboljenja srčanih zalizaka zavisno od težine anatomskog oštećenja zaliska i srčanog mišića i prema stepenu uvećanja srca:
	a) bez znatnijeg uvećanja srca i bez pojave srčane dekompenzacije	30%
	b) prema stepenu povećanja srca i težine anatomskog oštećenja srčanih zalizaka bez znakova sub, odnosno dekompenzacije srca	30% do 50%
246.	Oštećenje srčanog mišića i perikarda (koronarna i ostala) ili teški poremećaji ritma, prema težini	40% do 70%
Veličina i težina oštećenja srčanih zalizaka, srčanog mišića i perikarda i stepen povećanja srca dokazuju se i utvrđuju, osim kliničkog pregleda, obavezno rendgenološki i elektrokardiografski, a po potrebi i polime-hanokardiografski, exokardiografski, egometrijski, radioizotopima, kateterizacijom srca i drugo.
	B. Dekompenzovana srčana oboljenja sa znacima zastoja u plućima ili u velikom krvotoku
247.	Početna srčana insuficijencija, sa umjereno razvijenim plućnim zastojem ili umjerenim uvećanjem jetre, ali takva koja se dobro popravlja liječenjem	60% do 80%
248.	Potpuno razvijena srčana insuficijencija:
	a) koja se nedovoljno popravlja liječenjem i koja isključuje svaki fizički napor	80% do 100%
		II kategorija
	b) u najtežim slučajevima	100%
		I kategorija
249.	Ako se radi o posttraumatskoj penetrirajućoj (ubod, metak i sl.) ili nepenetrirajućoj povredi (udar u predjelu srca, srčani udar, gnječenje i sl.) srca sa povredom i oštećenjem srčanih zalizaka perikarda ili srčanog mišića, kao i nakon izvršene operacije na srcu procenti u t. 245. i 246. mogu se povećavati za 10% do 30%, a najviše do	100%
		II kategorija
	V. Hirurški zahvati na srcu
250.	Operativna zamjena valvula:
	a) zamjena jedne ili dvije valvule u sinusnom ritmu bez dekompenzacije srca	30% do 60%
	b) zamjena jedne ili dvije valvule sa apsolutnom aritmijom komore uz povremenu dekompenzaciju	80%
	v) zamjena sve tri valvule	100%
		II kategorija
	g) sa stalnom srčanom dekompenzacijom	100%
		I kategorija
	G. Opšte odredbe za srčana oboljenja
Involutivne i staračke promjene kardiovaskularnog aparata ne uzimaju se u obzir pri utvrđivanju procenta vojnog invaliditeta. Pri utvrđivanju procenta vojnog invaliditeta za organska oboljenja srčanih zalizaka i miokarda koja su nastala pod okolnostima vršenja vojne službe, ili najdalje u roku od tri mjeseca po završetku rata, uzima se u obzir cjelokupno oštećenje srca.
GLAVA XII – TRBUH (ABDOMEN)
251.	Fistule na želucu usljed povrede, prema veličini fistule i reperkusija na opšte stanje, privremeno	50% do 100%
		II kategorija
252.	Smetnje u crijevnoj pasaži kao posljedica povrede ili ulkusne bolesti, bez stenotičnih pojava	20% do 40%
253.	Smetnje praćene stenotičnim promjenama na pilorusu ili bilo kom dijelu digestivnog trakta prema težini	30% do 60%
254.	Za akutne ulkusne bolesti, verifikovane rendgenološki i gastroskopski određuje se privremno na jednu godinu	60%
255.	Postoperativne smetnje, kao i stanje poslije resekcije želuca (po bilo kojoj metodi)	30% do 60%
256.	Teške pothranjenosti i postoperativni malapsorpcioni sindrom	60% do 80%
257.	Stalni anus praeternaturalis, prema kontinenciji	80% do 100%
		II kategorija
258.	Strekoralne fistule uzane, defekcija normalna, opšte zdravstveno stanje dobro, privremeno	20% do 40%
259.	Fistule široke, visoko na tankom crijevu, sa teškim pojavama denutacije, privremeno	70% do 100%
		II kategorija
260.	Strekoralne fistule široke, niske bez znatnijeg uticaja na opšte zdravstveno stanje, privremeno	40% do 70%
261.	Fistule analne, prema težini	20% do 40%
262.	Inkontinencija ili suženje analnog sfinktera, prema težini slučaja	40% do 100%
		II kategorija
263.	Kila nastala na mjestu povrede, privremeno	20% do 40%
Netraumatične kile ne uzimaju se u obzir pri ocjenjivanju vojnog invaliditeta.
264.	Eventracije poslije povrede, prema težini privremeno, ako se mogu operacijom otkloniti	30% do 60%
265.	Povreda jetre – prema posljedicama	30% do 60%
266.	Hronični hepatitis – prema znacima oštećenja funkcije jetre	30% do 60%
267.	Za akutni hepatitis određuje se privremeno za dvije godine	60%
	a poslije toga, ukoliko nema oštećenja jetre	ispod 20%
268.	Ciroza infektivnog hepatita, u kompenzovanom stanju	60%
269.	Ciroza jetre, sa znacima dekompenzacije	70% do 100%
		II kategorija
270.	Žučne fistule nastale poslije povrede žučnih puteva (privremeno, ako su operabilne), prema težini	20% do 80%
271.	Nedostatak slezine poslije traume (privremeno za dvije godine)	30%
	Poslije dvije godine, ako nema znakova oštećenja hematopojeza	ispod 20%
GLAVA XIII – UROPOETIČNI ORGANI
272.	Stanje poslije preboljelog akutnog difunog glomerulonefritisa ocjenjuje se privremeno za jednu godinu	60%
273.	Jednostrani hronični, pielonefritis, prema težini	20% do 40%
274.	Obostrani hronični pielonefritis	40% do 70%
	Kod znatnih oštećenja funkcije bubrega ocjenjivanje se vrši kao kod nefrita.
275.	Lakši oblici hroničnog nefrita (umjerena albuminurija sa manjim promjenama u sedimentu bez drugih renalnih ili opštih poremećaja	20% do 30%
276.	Srednje teški oblici nefrita ili nefroza:
	a) sa obilnom albuminurijom, sa teškim promjenama u sedimentu, umjerenim edemima, umjerenom hipertenzijom, hipostenurijom bez azotne retencije, manjim promjenama na očnom dnu	40% do 60%
	b) sa lako povećanom azotnom retencijom, hipertenzijom i izraženim promjenama na očnom dnu	60% do 80%
277.	Teški oblici nefrita (izostenurije) azotna retencija, masivni i rezistentni edemi, teška hipertenzija sa uvećanjem srca, edem papile optičkog živca	80% do 100%
		II kategorija
278.	Najteži oblici zatajivanja funkcije bubrega koji zahtijevaju trajnu hemodijalizu ili po izvršenoj transplantaciji bubrega	100%
		I kategorija
279.	Nefrektomija:
	a) ako je drugi bubreg zdrav	50%
	b) ako postoji lakše oštećenje preostalog bubrega	60%
	v) ako postoji srednje teško oštećenje preostalog bubrega	70% do 80%
	g) ako postoji teško oštećenje preostalog bubrega	90% do 100%
		II kategorija
	d) ako oboljenje zahtijeva trajnu hemodijalizu	100%
		I kategorija
280.	Aktivna tuberkuloza bubrega:
	a) jednog bubrega, privremeno	60% do 90%
	b) oba bubrega, privremeno	80% do 100%
		II kategorija
	v) u najtežim slučajevima	100%
		I kategorija
281.	Cistit hronični traumatični:
	a) prema težini slučaja	20% do 50%
	b) u najtežim slučajevima, sa stalnom inkontencijom, skvrčenom bešikom i polipozom	60% do 80%
282.	Mokraćne fistule uretera, bešike ili uretre, kroz koje stalno curi mokraća, privremeno	40% do 80%
283.	Suženje mokraćnog kanala, prolazno za bužije i daje se širiti	20% do 40%
284.	Teško prolazna suženja (filiformna) sa čestim retencijama, prema težini slučaja	50% do 80%
Ako postoji komplikacija bešike ili bubrega, procenat se utvrđuje prema procentu iz tačke u kojoj se predviđa odgovarajuća komplikacija.
GLAVA XIV – GENITALNI ORGANI
	A. Muški
285.	Ablatio penis totalis	80%
286.	Ablatio penis totalis ako se komplikuje sa stenezom orificijuma	100%
		II kategorija
287.	Eppididimitis hronica bilateralis sa izospermijom	20%
289.	Ablatio testis, obostrano:
	a) bez sekundarnih distrofičnih pojava	50%
	b) sa sekundarnim distrofičnim pojavama	70%
290.	Ablatio penis et testicularum (amasculatio totalis)	100%
		II kategorija
291.	Haematocoele, privremeno	20%
292.	Posttraumatska atrofija testisa	30%
	B. Ženski
293.	Gubitak jednog ovarija	20%
294.	Gubitak oba ovarija	80%
295.	Gubitak uterusa ili jednog ovarija i uterusa	60%
296.	Gubitak oba ovarija sa uterusom	80%
297.	Oštećenje vulve i vagine, prema težini	20% do 50%
GLAVA XV – RAZNE DRUGE OZLjEDE I BOLESTI
298.	Šećerna bolest (diabetes mellitus) ocjenjuje se po pravilu prema stepenu intolerancije na ugljene hidrate, i to:
	a) lakši oblici (bez pothranjenosti, bez glukozurije, pri odgovarajućoj dijeti	20% do 30%
	b) srednje teški oblici (koji zahtijevaju davanje inzulina za obezbjeđivanje ravnoteže ishrane)	40% do 60%
	v) teški oblici, koji se teško regulišu i pored primanja visokih doza insulina (sa pothranjenošću i čestim pojavama acidoze i komplikacijama na drugim organima)	70% do 100%
		I kategorija
Pri ocjenjivanju vojnog invaliditeta vodiće se računa i o postojećim komplikacijama (tuberkuloze pluća, kardiovaskularne, nervne i očne).
299.	Oštećenje funkcije pankreasa kao posljedica povrede i ozljede ocjenjuje se prema stepenu oštećenja njegove funkcije:
	a) lakši oblici	30%
	b) srednji oblici	50%
	v) teški oblici	50% do 80%
300.	Hronična malarija sa trajnim posljedicama, prema težini	20% do 40%
301.	Intoksikacija (trovanja) i ozljede od bojnih otrova, radijacijskih oštećenja ili pri nekom naročitom poslu u službi ocjenjivaće se analogno prema ozljedama i posljedicama na pojedinim organima	30% do 100%
	I kategorija
302.	Hronični osteomijelitis sa stalnim fistulama, čestim egzacerbacijama	20% do 40%.

Prilog 2.

TABELARNI PRIKAZ VRSTE BOLESTI I UDIO VOJNOG INVALIDITETA

Red. broj	VRSTA BOLESTI	UDIO VOJNOG INVALIDITETA
Red. broj	VRSTA BOLESTI	Ako su se prve pojave bolesti ispoljile	Ako se bolest pogoršala
1.	Endogene psihoze (psihoze iz šizofrenog kruga, manično-depresivne psihoze, depresivni poremećaji kod kojih je endogeni faktor značajan u nastanku, te šizoafektivne psihoze). Prema tumačenju koje se bazira na Desetoj reviziji Međunarodne klasifikacije bolesti, endogene psihoze su stanja u čijem nastanku podjednako učestvuju endogeni, socijalni i faktori psihološkog razvoja, pa se udio vojnog invaliditeta cijeni upravo sa 1/3, odnosno 30% od ukupnog tjelesnog oštećenja izazvanog takvom psihozom.	30%
2.	Neuroze i PTSP Da bi se PTSP uzeo kao osnov za priznavanje vojnog invaliditeta, moraju biti ispunjeni svi dijagnostički kriterijumi (a, b, c, d, f), a cijeni se po tački 230. Liste. Akutni PTSP uzima se u obzir ako je njegov početak u roku od tri mjeseca od traumatskog događaja, ali pošto, po pravilu, traje kraće od tri mjeseca i ne ostavlja trajne posljedice, ne dolazi u obzir priznavanje vojnog invaliditeta. Hronični PTSP je onaj kod kojeg simptomi traju duže od tri mjeseca i koji ostavlja trajne posljedice (invaliditet), ali je udio vojnog faktora jednak udjelu svih ostalih faktora u ukupnom tjelesnom oštećenju (1/2, odnosno 50%). Izuzetno, PTSP može biti sa odgođenim početkom, kada se prvi simptomi javljaju najranije šest mjeseci od traumatskog događaja, a može biti akutni i hronični. Javlja se relativno rijetko i može se izuzetno uzeti u obzir ako su zadovoljeni svi dijagnostički kriterijumi (a, b, c, d, f) i sa udjelom vojnog faktora od 50%.	50%
3.	Epilepsije (osim idiopatskih)	od 20% do 100%
4.	Amiotrofična nervna oboljenja i mišićne distrofije, te multipla skleroza	od 20% do 30%
5.	Diskopatije i degenerativna oboljenja kičmenog stuba	od 20% do 30%
6.	Dijabetes	od 20% do 50%	od 20% do 30%
7.	Esencijalne hipertenzije	od 20% do 50%	od 20% do 30%
8.	Urođene srčane mane	isključeno	od 20% do 30%
9.	Ulkusna bolest	od 20% do 50%	od 20% do 30%
10.	Reumatoidni artitis	od 20% do 30%
11.	Alergijska oboljenja i psorijaza	od 20% do 30%
12.	Maligna oboljenja	od 20% do 50%	od 20% do 30%
13.	Za egzogene psihoze primijeniti tumačenje koje se bazira na Desetoj reviziji Međunarodne klasifikacije bolesti, a prema kome se radi o takvim poremećajima koji se javljaju nakon i ne dugo kao odgovor na događaje koji bi pojedinačno ili zajedno u sličnim okolnostima bili izrazito stresogeni gotovo svakom pripadniku kulture iz koje dolazi ta osoba. Trajanje epizode je najmanje jedan dan, ali manje od mjesec dana, sa kasnijim povratkom na premorbidni nivo funkcije organizma. Praktično, ne dolazi u obzir ocjena vojnog invaliditeta zbog suviše kratkog trajanja epizoda i vraćanja u zdravo stanje.
14.	Za psihopatije, idiopatsku epilepsiju, litijaze i policistična oboljenja uzeti da je uticaj vršenja vojne službe u ratu beznačajan.

Zakon o evidencijama i statističkim istraživanjima u oblasti zdravstvene zaštite Republike Srpske

ePravo.ba

5. Januara 2020.

ZAKON O EVIDENCIJAMA I STATISTIČKIM ISTRAŽIVANjIMA U OBLASTI ZDRAVSTVENE ZAŠTITE REPUBLIKE SRPSKE

(“Sl. glasnik RS”, br. 53/2007)

I – OSNOVNE ODREDBE

Član 1

Ovim zakonom uređuju se vrste, sadržaj i način vođenja evidencija i korišćenja podataka iz tih evidencija u oblasti zdravstvene zaštite, osnovna medicinska dokumentacija, pomoćna sredstva za vođenje evidencija, statistička istraživanja i nadzor nad sprovođenjem zakona.

Član 2

Pod evidencijama u oblasti zdravstvene zaštite podrazumijeva se vođenje u popisu određenih činjenica do kojih se došlo u postupku sprovođenja zdravstvene zaštite i time ih čineći istinitim i trajnim.

Član 3

(1) Vođenjem evidencija u oblasti zdravstvene zaštite (u daljem tekstu: evidencije) obezbjeđuju se podaci za praćenje i proučavanje zdravstvenog stanja stanovništva, za planiranje i programiranje zdravstvene zaštite, za preduzimanje odgovarajućih mjera i unapređivanje zaštite zdravlja, za potrebe zdravstvenog osiguranja i socijalne zaštite, za naučna istraživanja, za praćenje biološkog i radnog potencijala, za obavještavanje javnosti, za statistička istraživanja u zdravstvu, za izvršavanje međunarodnih obaveza u oblasti zdravstva i u druge službene svrhe.

(2) Podatke sadržane u evidencijama mogu koristiti na propisan način i pojedinci na koje se ti podaci odnose, radi ostvarivanja svojih prava.

Član 4

Evidencije vode nadležni organi, zdravstvene ustanove, druga pravna i fizička lica koja u okviru svoje djelatnosti obavljaju poslove za koje su evidencije ustanovljene ovim zakonom.

Član 5

Vođenje evidencija, sastavljanje i dostavljanje propisanih izvještaja, sastavni je dio stručnog medicinskog rada zdravstvenih ustanova i drugih pravnih i fizičkih lica.

Član 6

Pri vođenju evidencija, sastavljanju i dostavljanju propisanih izvještaja, primjenjuju se jedinstveni metodološki principi i statistički standardi za vođenje evidencija propisani ovim zakonom i drugim zakonskim propisima.

Član 7

Podaci koji su prikupljeni, obrađeni i pohranjeni smatraju se povjerljivim ako je posredstvom tih podataka moguće neposredno ili posredno identifikovati izvještajne jedinice, čime se otkrivaju pojedinačni podaci.

Član 8

Zdravstvene ustanove i druga pravna i fizička lica koja ne vode propisane evidencije, medicinsku dokumentaciju i izvještaje, podliježu odgovornosti koja je utvrđena ovim zakonom.

II – VRSTE, SADRŽAJ I NAČIN VOĐENjA EVIDENCIJA I KORIŠĆENjA PODATAKA IZ TIH EVIDENCIJA

Član 9

(1) U oblasti zdravstvene zaštite ustanovljavaju se:

a) evidencija o stanju i mjerama zaštite života i zdravlja ljudi u životnoj sredini,

b) evidencija o zdravstvenoj ispravnosti namirnica i predmeta opšte upotrebe,

v) evidencija o zdravstvenoj ispravnosti vode za piće, ljekovitih voda i voda sportsko-rekreativne tivnih bazena,

g) evidencija o posjeti lica i vrsti pruženih zdravstvenih usluga,

d) evidencija o utvrđenim oboljenjima, stanjima i povredama,

đ) evidencija o bolestima od većeg socijalnomedicinskog značaja,

e) evidencija o zaraznim bolestima,

ž) evidencija o imunizaciji protiv zaraznih bolesti,

z) evidencija o preduzetim mjerama dezinfekcije, dezinsekcije i deratizacije,

i) evidencija o porođajima,

j) evidencija o pobačajima,

k) evidencija o radnim mjestima sa posebnim uslovima rada,

l) evidencija o profesionalnim bolestima i povredama na radu,

lj) evidencija o proizvodnji, prometu i potrošnji lijekova,

m) evidencija o proizvodnji, prometu i potrošnji medicinskih sredstava,

n) evidencija o prikupljanju i preradi krvi i krvnih derivata,

nj) evidencija o prijemu i izdavanju opojnih droga,

o) evidencija o korisnicima i povremenim konzumentima opojnih droga,

p) evidencija o donaciji, transplantaciji ljudskih tkiva, organa i dijelova tijela,

r) evidencija o izvršenim obdukcijama,

s) evidencija o umrlim licima i uzrocima smrti,

t) evidencija o kadrovskoj strukturi i posteljnim kapacitetima u zdravstvenim ustanovama.

(2) Ministar zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske (u daljem tekstu: ministar) može po potrebi odlučiti da se vode i druge evidencije iz oblasti zdravstvene zaštite, naročito ako to nalažu obaveze preuzete međunarodnim konvencijama ili sporazumima.

Član 10

Evidencija o stanju i mjerama zaštite života i zdravlja ljudi u životnoj sredini najmanje sadrži:

a) izvor, uzrok, mjesto i datum zagađenja životne sredine i vrstu i količinu bioloških, hemijskih, fizičkih i drugih štetnih materija,

b) stanje zagađenosti iz pojedinih izvora zagađenja,

v) posljedice zagađenosti vazduha, voda, zemljišta i ljudske hrane,

g) vrste mjera za zaštitu života i zdravlja ljudi od pojedinih izvora zagađenja.

Član 11

Evidencija o zdravstvenoj ispravnosti namirnica i predmeta opšte upotrebe najmanje sadrži:

a) datum izvršenog ispitivanja,

b) vrstu namirnica, odnosno predmeta opšte upotrebe koji se ispituje,

v) naziv i sjedište proizvođača, drugog pravnog lica, preduzetnika ili fizičkog lica čiji se uzorci ispituju,

g) vrstu izvršenih ispitivanja i njihove rezultate.

Član 12

Evidencija o zdravstvenoj ispravnosti vode za piće, ljekovitih voda i voda sportsko-rekreativne tivnih bazena najmanje sadrži:

a) datum izvršenog ispitivanja,

b) fizičko-hemijske karakteristike voda na mjestima vodozahvata, sanitarno-higijensko stanje vodozahvatnog objekta,

v) naziv i sjedište preduzeća, drugog pravnog lica ili fizičkog lica vlasnika vodnog objekta,

g) vrste izvršenih ispitivanja (mikrobiološka, hemijska i radiološka),

d) rezultate ispitivanja.

Član 13

Evidencija o posjeti lica i vrsti pruženih zdravstvenih usluga najmanje sadrži:

a) datum posjete (prve i ponovne) ljekaru i ostalim medicinskim radnicima,

b) anamnezu, dijagnozu, epikrizu, status,

v) vrste pruženih zdravstvenih usluga.

Član 14

Evidencija o utvrđenim oboljenjima, stanjima i povredama najmanje sadrži:

a) dijagnozu, odnosno utvrđeno stanje,

b) terapiju,

v) komplikacije tokom liječenja,

g) rehabilitaciju,

d) uzrok i trajanje privremene nesposobnosti za rad, đ) ocjenu radne sposobnosti,

e) ishod liječenja.

Član 15

(1) Evidencija o bolestima od većeg socijalnomedicinskog značaja najmanje sadrži:

a) broj kartona – istorije bolesti sa ličnim podacima,

b) datum prijave i odjave,

v) zanimanje,

g) utvrđeno oboljenje – dijagnozu i druga oboljenja od značaja za osnovnu bolest,

d) osnovne dijagnostičke i terapijske procedure,

đ) ishod liječenja.

(2) Bolestima iz stava 1. ovog člana smatraju se: maligne bolesti, šećerna bolest, bolest zavisnosti od opojnih droga, hronična bubrežna insuficijencija, profesionalna bolest, hemofilija, sida i druge bolesti koje utvrdi nadležni organ.

Član 16

Evidencija o zaraznim bolestima najmanje sadrži:

a) dijagnozu (kliničku i laboratorijsku),

b) datum početka bolesti,

v) kretanje oboljelog lica do utvrđivanja oboljenja,

g) podatke o odgovarajućoj imunizaciji oboljelog lica,

d) datum podnošenja prijave o utvrđenoj zaraznoj bolesti,

đ) mjere preduzete za izolaciju i liječenje,

e) ishod liječenja,

ž) datum i rezultat pregleda na kliconoštvo.

Član 17

Evidencija o imunizaciji protiv zaraznih bolesti najmanje sadrži:

a) datum imunizacije,

b) vrstu imunizacije,

v) vrstu i seriju lijeka koji je upotrijebljen za imunizaciju i naziv proizvođača tog lijeka,

g) količinu lijeka utrošenog za imunizaciju,

d) broj izvršenih imunizacija shodno kalendaru,

đ) razlog zbog kojeg nije izvršena imunizacija.

Član 18

Evidencija o preduzetim mjerama dezinfekcije, dezinsekcije i deratizacije najmanje sadrži:

a) naziv izvođača,

b) mjesto i vrijeme izvođenja,

v) vrstu korišćenih sredstava,

g) količinu utrošenih sredstava.

Član 19

Evidencija o porođajima najmanje sadrži:

a) broj ranijih porođaja i prekida trudnoće,

b) zdravstveno stanje porodilje,

v) porođaj, položaj ploda i broj novorođene djece,

g) pol, dužinu i težinu djeteta,

d) stanje (ocjenu) djeteta,

đ) trajanje boravka i stanje zdravlja porodilje i djeteta pri otpustu,

e) uzrok smrti porodilje ili djeteta.

Član 20

Evidencija o pobačajima najmanje sadrži:

a) sedmicu trudnoće,

b) kategoriju prekida trudnoće,

v) komplikacije u toku prekida trudnoće,

g) smrtnost kod prekida trudnoće,

d) broj djece (živorođene i mrtvorođene) i broj pobačaja,

đ) sredstva korišćena za sprečavanje neželjene trudnoće.

Član 21

Evidencija o radnim mjestima sa posebnim uslovima rada najmanje sadrži:

a) naziv i sjedište preduzeća, drugog pravnog lica ili preduzetnika,

b) radna mjesta s posebnim uslovima rada,

v) izvor i uzrok štetnosti,

g) atest o izvršenim pregledima i mjerenjima,

d) posljedice štetnosti za život ili zdravlje ljudi,

đ) vrstu mjera preduzetih u higijenskotehničkoj zaštiti,

e) profesionalne bolesti i povrede na radu.

Član 22

Evidencija o profesionalnoj bolesti i povredama na radu najmanje sadrži:

a) podatke o vrsti i prirodi povrede,

b) vrijeme i mjesto povrede,

v) težinu i ishod povrede,

g) izvor, uzrok i opis povrede,

d) mjere preduzete u liječenju.

Član 23

Evidencija o proizvodnji, prometu i potrošnji lijekova najmanje sadrži:

a) naziv lijeka (internacionalni nezaštićeni i generični),

b) vrstu lijeka,

v) količinu lijeka,

g) vrijednost lijeka.

https://www.anwalt-bih.de

Član 24

Evidencija o proizvodnji, prometu i potrošnji medicinskih sredstava najmanje sadrži:

a) naziv medicinskog sredstva,

b) vrstu medicinskog sredstva,

v) količinu medicinskog sredstva izraženu u jedinici mjere,

g) vrijednost medicinskog sredstva.

Član 25

Evidencija o prikupljanju i preradi krvi i krvnih derivata najmanje sadrži i:

a) datum uzimanja i količinu uzete krvi,

b) količinu krvi za preradu i vrstu krvnih derivata dobijenih preradom krvi,

v) prati krvne grupe i Rh-faktor,

g) podatke o testiranju na zarazne bolesti.

Član 26

Evidencija o prijemu i izdavanju opojnih droga najmanje sadrži:

a) naziv lijeka koji sadrži opojnu drogu ili psihotropnu supstancu,

b) količinu aktivne supstance,

v) oboljenje lica kome je izdata opojna droga, šifra bolesti pacijenta kojem je izdat lijek koji sadrži opojnu drogu,

g) naziv zdravstvene ustanove, drugog pravnog ili fizičkog lica kome je izdat lijek koji sadrži opojnu drogu ili psihotropnu supstancu,

d) ime i prezime zdravstvenog radnika koji je izdao lijek koji sadrži opojnu drogu ili psihotropnu supstancu.

Član 27

Evidencija o korisnicima i povremenim konzumentima opojnih droga najmanje sadrži:

a) vrstu opojne droge,

b) količinu opojne droge,

v) ime i prezime, starosna dob korisnika ili povremenog konzumenta opojne droge,

g) naziv zdravstvene ustanove ili lica koje je izdalo lijek koji sadrži opojnu drogu ili psihotropnu supstancu,

d) ime i prezime lica koje je izdalo lijek koji sadrži opojnu drogu ili psihotropnu supstancu.

Član 28

(1) Evidencija o transplantaciji ljudskih tkiva, organa ili dijelova tijela najmanje sadrži:

a) lične podatke o davaocu ljudskog tijela,

b) podatke o kliničkom stanju u posljednja 24 časa i jedan čas prije uzimanja dijela ljudskog tijela davaoca,

v) prethodnom liječenju davaoca i lijekovima datim u posljednjih 24 časa,

g) podatke o članovima tima koji su uzeli dio ljudskog tijela,

d) podatke o vremenu uzimanja i stanju uzetog dijela ljudskog tijela,

đ) podatke o konzervisanju i mjestu upućivanja dijela ljudskog tijela.

(2) Zdravstvena ustanova koja uzima dio tijela sa umrlog lica, osim podataka iz stava jedan ovog člana dužna je da obezbijedi podatke i o uzroku smrti davaoca, kao i o imenima članova komisije, odnosno ljekara koji je utvrdio smrt.

Član 29

Evidencija o izvršenim obdukcijama najmanje sadrži:

a) ime i prezime obdukovanog lica,

b) kliničku dijagnozu,

v) dijagnozu nakon obdukcije,

g) ime i prezime obducenta.

Član 30

Evidencija o umrlim licima i uzrocima smrti najmanje sadrži:

a) lične podatke o umrlom licu,

b) uzrok smrti (dijagnoza),

v) mjesto i vrijeme smrti,

g) podatke o licu koje je utvrdilo uzrok smrti.

Član 31

Evidencija o kadrovskoj strukturi i posteljnim kapacitetima u zdravstvenim ustanovama najmanje sadrži:

a) naziv zdravstvene ustanove,

b) podatke o broju, stručnoj spremi i specijalizaciji zdravstvenih radnika i zdravstvenih saradnika, kao i ostalim radnicima,

v) posteljne kapacitete po organizacionim jedinicama.

Član 32

Evidencije koje se odnose na pojedinca, obavezno sadrže ime i prezime, datum rođenja, pol, zanimanje i jedinstveni matični broj građana.

Član 33

Evidencija se vodi na propisan način, upisom pojedinih činjenica na osnovu dokumentacije utvrđene ovim zakonom. U vođenju evidencije primjenjuju se propisani metodološki principi i statistički standardi (definicije, klasifikacije, nomenklatura).

Član 34

(1) Upisivanje podataka u propisane evidencije vrši se na osnovu dokumentacije zdravstvenih ustanova, drugih pravnih i fizičkih lica, formirane na osnovu pregleda i na drugi način, odnosno na osnovu javnih i drugih isprava.

(2) Ako se podaci ne mogu obezbijediti na način iz stava 1. ovog člana, obezbjeđuju se na osnovu potpisane izjave lica od koga se uzimaju podaci.

Član 35

(1) Zdravstveni radnici, zdravstveni saradnici dužni su da u dokumentaciji svojim potpisom potvrde nalaz i rezultate pregleda, odnosno drugih usluga koje su pružili.

(2) Za potpunost i tačnost upisanih podataka odgovoran je radnik koji je izvršio upisivanje.

(3) Za tačnost podataka dobijenih na osnovu izjave iz stava 2. člana 34. ovog zakona, odgovorno je lice koje je potpisalo izjavu.

Član 36

Upisivanje podataka u evidencije utvrđene ovim zakonom vrši se odmah nakon saznanja relevantnih činjenica, uvažavajući propisani tehnološki proces.

Član 37

Ministar će opštim aktom, utvrditi oblik, sadržaj i način vođenja evidencija, kao i druga pitanja od značaja za ovu materiju.

III – OSNOVNA MEDICINSKA DOKUMENTACIJA

Član 38

(1) Pod osnovnom medicinskom dokumentacijom podrazumijevaju se pismeni, elektronski i drugi dokazi kojima se potkrepljuju određene tvrdnje, a koji su prikupljeni i obezbijeđeni u postupku sprovođenja zdravstvene zaštite.

(2) Dokumentacija iz stava 1. ovog člana predstavlja osnovu za upis određenih činjenica u evidencije utvrđene ovim zakonom.

Član 39

U oblasti zdravstva ustanovljava se sljedeća osnovna medicinska dokumentacija:

a) zdravstveni karton,

b) protokol,

v) matična knjiga lica smještenih u stacionarnoj ustanovi,

g) istorija bolesti,

d) temperaturnoterapijskodijetetska lista,

đ) list anestezije,

e) otpusno pismo,

ž) lista kliničkog puta pacijenta.

Član 40

(1) Zdravstveni karton je osnovna medicinska dokumentacija koja se otvara za svako lice pri prvoj posjeti zdravstvenoj ustanovi primarnog nivoa zdravstvene zaštite.

(2) Kao medicinski dokument zdravstveni karton prati svako lice cijelog života, a u slučaju promjene doktora, zdravstvene ustanove ili mjesta stanovanja, mora se dostaviti novoj zdravstvenoj ustanovi.

Član 41

(1) Protokol je medicinska dokumentacija koji vode zdravstvene ustanove, odnosno pojedini zdravstveni radnici u slučajevima određenih posjeta lica radi dobijanja nekih zdravstvenih usluga ili utvrđivanja određenog stanja.

(2) Protokoli se vode:

a) za korisnike koji ne stanuju na dotičnom području,

b) u specijalističko konsultativnim službama,

v) u dijagnostičkim službama,

g) u svim bolnicama i stacionarima za primljene ležeće bolesnike,

d) prilikom kućnih posjeta zdravstvenih radnika,

đ) prilikom zdravstvenog vaspitanja,

e) u slučaju pregleda lica radi zapošljavanja,

ž) prilikom operativnih zahvata pacijenata.

Član 42

(1) Matična knjiga lica smještenih u stacionarnoj zdravstvenoj ustanovi predstavlja osnovnu medicinsku dokumentaciju koju obavezno vode stacionarne zdravstvene ustanove za lica koja se nalaze na liječenju, porođaju ili rehabilitaciji.

(2) Matičnu knjigu zdravstvena ustanova vodi u prostoriji kod ulaza u zdravstvenu ustanovu.

Član 43

(1) Istorija bolesti je dokumentacija koja se vodi u stacionarnim zdravstvenim ustanovama za lica liječena u toj ustanovi.

(2) U istoriju bolesti obavezno se evidentiraju podaci o bolesti, početku i uzroku bolesti, načinu, trajanju i ishodu liječenja pacijenta.

Član 44

(1) Temperaturno-terapijsko-dijetetska lista je dokumentacija koju vode stacionarne zdravstvene ustanove za svako lice koje se u njoj nalazi na liječenju.

(2) U listu iz stava jedan ovog člana, obavezno se evidentiraju podaci o tjelesnoj temperaturi, terapiji koja se daje i podaci o ishrani.

Član 45

(1) List anestezije je dokumentacija koja se vodi kod svih lica koja se nalaze na liječenju u zdravstvenoj ustanovi, a koja su primila anesteziju.

(2) List iz stava jedan ovog člana mora da sadrži najmanje podatke o vrsti i količini anestetika, kao i vrijeme trajanja anestezije.

Član 46

(1) Otpusno pismo je dokumentacija koju izdaje stacionarna zdravstvena ustanova licu koje je u njoj završilo liječenje.

(2) U otpusnom pismu moraju se evidentirati svi postupci i terapija koja je primjenjivana prilikom liječenja i preporuka za dalji tretman.

Član 47

(1) Lista kliničkog puta pacijenta je medicinska dokumentacija koju vodi zdravstvena ustanova koja ima za cilj praćenje toka liječenja pacijenta.

(2) Lista kliničkog puta pacijenta se vodi u skladu sa prihvaćenim kliničkim protokolima za svaku bolest.

Član 48

(1) Medicinsku dokumentaciju iz člana 39. t. a) i b) ovog zakona vode zdravstvene ustanove primarnog nivoa zdravstvene zaštite.

(2) Ostalu medicinsku dokumentaciju iz člana 39. t. v) do ž) ovog zakona vode zdravstvene ustanove koje obavljaju poslove sekundarnog i tercijarnog nivoa zdravstvene zaštite.

Član 49

(1) Podatke u zdravstveni karton dužan je da unese isključivo doktor medicine, a u protokol doktor medicine dužan je da unese podatke samo o utvrđenoj dijagnozi i propisanoj terapiji.

(2) Dokumentaciju iz člana 39. t. g), d), đ, e i ž) ovog zakona vodi isključivo doktor medicine.

Član 50

Ministar će opštim aktom propisati oblik i sadržaj dokumentacije iz člana 39. ovog zakona.

IV – POMOĆNA SREDSTVA ZA VOĐENjE EVIDENCIJA

Član 51

Pod pomoćnim sredstvima za vođenje evidencija u oblasti zdravstva podrazumijevaju se pisani dokazi, tvrdnje i nalazi koji se primjenjuju u postupku sprovođenja zdravstvene zaštite i predstavljaju osnov za upis.

Član 52

U oblasti sprovođenja zdravstvene zaštite kao pomoćna sredstva za vođenje evidencija, utvrđuju se:

a) bolničko statistički listić;

b) prijave:

1) prijava porođaja,

2) prijava prekida trudnoće,

3) prijava oboljenja – smrti od zaraznih bolesti,

4) prijava epidemije zaraznih bolesti,

5) prijava ozljeđivanja od bijesne životinje ili životinje za koju se sumnja da je bijesna,

6) prijava o oboljelim i umrlim licima od malarije,

7) prijava uzgredne pojave nakon imunizacije,

8) prijava o obolijevanju od maligne bolesti,

9) prijava nesreće na poslu,

10) prijava lica oboljelih od šećerne bolesti,

11) prijava oboljelog od hronične bubrežne insuficijencije,

12) prijava oboljelog od profesionalne bolesti,

13) prijava oboljelog od hemofilije,

14) prijava o uzroku smrti;

v) zbirna prijava oboljenja – smrti od gripa;

g) odjava epidemije zarazne bolesti;

d) karton imunizacije, lični karton imunizacije i karton kliconoše;

đ) potvrda o izvršenoj imunizaciji;

e) obrazac za epidemiološki nadzor nad kućnim infekcijama;

ž) izdatnica lijekova i medicinskih sredstava iz bolničkih i kliničkih apoteka;

z) sanitarna knjižica;

i) recept;

j) evidencija o izvršenoj dezinfekciji, dezinsekciji i deratizaciji;

k) evidencija prodatih lijekova u ručnoj prodaji;

l) evidencija o proizvodnji, prometu ili potrošnji medicinskih sredstava;

lj) knjige:

1) knjiga evidencija zaraznih bolesti,

2) knjiga privatnih recepata,

3) knjiga evidencije u proizvodnji, prometu ili potrošnji opojnih droga,

4) knjiga evidencije o potrošnji opojnih droga u stacionarnim ustanovama,

5) knjiga evidencije sterilizacije; m) nalaz i mišljenje;

n) uputnica specijalisti;

nj) uputnica u bolnicu;

o) laboratorijski nalaz;

p) prijava povrede;

r) ljekarsko uvjerenje;

s) karton razvoja djeteta od 0 do 12 mjeseci;

t) karton stanja trudnice;

ć) zdravstvena knjižica;

u) uputnica u zubotehničku laboratoriju;

f) registar masovnih nezaraznih bolesti od većeg sociomedicinskog značaja.

Član 53

(1) Ministar će opštim aktima utvrditi oblik, sadržaj i način vođenja pomoćnih sredstava, kao i druga pitanja od značaja za ovu materiju.

(2) Osim pomoćnih sredstava iz stava 1. ovog člana, ministar može posebnim opštim aktom utvrditi i druga pomoćna sredstva za vođenje evidencija.

V – STATISTIČKA ISTRAŽIVANjA

Član 54

(1) Ovim zakonom utvrđuje se sistem statističkih istraživanja u oblasti zdravstva koji se zasniva na jedinstvenoj metodologiji i jedinstvenom statitičkom standardu u prikupljanju, obradi i objavljivanju podataka, saglasno programu statističkih istraživanja.

(2) Jedinstvena metodologija, standardi i programi koji su utvrđeni na nivou Republike Srpske i Bosne i Hercegovine obavezno se primjenjuju i u ovoj oblasti.

Član 55

(1) Statistička istraživanja zasnivaju se na načelima objektivnosti, racionalnosti, stručne nezavisnosti i političke neutralnosti.

(2) Statistička istraživanja vrše se u skladu sa međunarodno utvrđenim načelima, metodama i postupcima za prikupljanje, obradu, čuvanje, zaštitu i objavljivanje statističkih podataka.

Član 56

Zdravstvene ustanove i druga pravna i fizička lica, državni organi i organizacije, kao izvještajne jedinice dužni su da Institutu za zaštitu zdravlja Republike Srpske, kao ovlašćenoj organizaciji, daju bez naknade potpune i tačne podatke o pojavama koje su predmet statističkih aktivnosti u roku i na način utvrđen statističkim programom Republike Srpske, te da mu omoguće njihovo provjeravanje, odnosno kontrolu.

Član 57

Statistička istraživanja u oblasti zdravstva obavezno se vrše u vezi sa sljedećim stanjima i pojavama:

a) zdravstvenoj ispravnosti životnih namirnica i predmeta opšte upotrebe,

b) zdravstvenoj ispravnosti vode za piće, ljekovitih voda i voda sportsko-rekreativne tivnih bazena,

v) zaštiti životne sredine,

g) radnim mjestima sa posebnim uslovima rada,

d) utvrđenim oboljenjima, stanjima i povredama,

đ) prijavljenim slučajevima zaraznih bolesti,

e) imunizaciji protiv zaraznih bolesti,

ž) sprovedenim mjerama dezinfekcije, dezinsekcije i deratizacije,

z) bolesti od većeg sociomedicinskog značaja (na osnovu registra za: maligna oboljenja, dijabetes, uživaoce opojnih droga, hroničnih bubrežnih bolesti, profesionalnih bolesti, hemofilije i bolesti HIVa, ptičjeg gripa),

i) porođajima,

j) pobačajima,

k) povredama na radu i profesionalnim bolestima,

l) vrsti i broju posjeta i zdravstvenim uslugama,

lj) prometu i potrošnji lijekova,

m) promet i potrošnja krvi i krvnih derivata,

n) prometu i potrošnji medicinskih sredstava,

nj) uništavanju medicinskog otpada,

o) prometu i potrošnji opojnih droga,

p) organizacionoj strukturi i kadrovima,

r) zagađenosti i mjerama koje su preduzete za zaštitu vazduha, vode i zemljišta od jonizujućeg zračenja i drugih štetnih materija koje ugrožavaju život i zdravlje ljudi.

Član 58

Izvještaj o zdravstvenoj ispravnosti životnih namirnica i predmeta opšte upotrebe mora najmanje da sadrži: vrstu životne namirnice, odnosno predmeta opšte upotrebe, koji se analiziraju, firmu organizacije, odnosno ime vlasnika životne namirnice, odnosno predmeta opšte upotrebe čiji se uzorci analiziraju, vrstu izvršene analize, kao i nađene rezultate.

Član 59

Izvještaj o zdravstvenoj ispravnosti vode za piće, ljekovitih voda i voda sportsko-rekreativne tivnih bazena sadrži najmanje: fizičko-hemijske osobine vode na mjestima zahvate, firmu organizacije, odnosno ime vlasnika vodnog objekta, mirkobiološku, hemijsku i radiološku vrstu izvršenih analiza, kao i nađene rezultate.

Član 60

Izvještaj o zaštiti životne sredine sadrži najmanje: izvor, uzrok i mjesto zagađenja, vrstu i količinu bioloških, hemijskih, fizičkih i drugih štetnih materija, stepen zagađenosti iz pojedinih izvora zagađenja, posljedice zagađenosti vazduha, vode, zemljišta, ljudske i stočne hrane po zdravlje ili život ljudi, vrste mjera koje treba preduzeti za zaštitu od pojedinih izvora zagađenja.

Član 61

Izvještaj o radnim mjestima sa posebnim uslovima rada najmanje sadrži: naziv preduzeća, odnosno ustanova, radno mjesto sa posebnim uslovima rada, izvor i uzrok štetnosti, posljedice štetnosti za zdravlje ili život ljudi, vrste mjera preduzetih u higijenskotehničkoj zaštiti.

Član 62

Izvještaj o utvrđenim oboljenjima, stanjima i povredama sadrži najmanje: starost (populaciona grupa), pol, dijagnozu, odnosno utvrđeno stanje, terapiju, komplikacije za vrijeme liječenja, rehabilitaciju, uzrok i trajanje privremene nesposobnosti za rad, ocjenu radne sposobnosti i ishod liječenja.

Član 63

Izvještaj o prijavljenim slučajevima zaraznih bolesti mora da sadrži najmanje dijagnozu (klinička i laboratorijska), datum početka bolesti, podatke o oboljelom licu, kretanje oboljelog do utvrđivanja oboljenja, podatke o odgovarajućoj imunizaciji oboljelog, datum podnošenja prijave o utvrđenoj zaraznoj bolesti, mjere preduzete za izolaciju i liječenje, ishod liječenja, datum i rezultat pregleda na kliconoštvo.

Član 64

Izvještaj o imunizaciji protiv zaraznih bolesti mora najmanje da sadrži: identifikacione podatke o vakcinisanom licu, vrsti imunizacije, vrsti i seriji koja je upotrijebljena za imunizaciju i firmu ili naziv proizvođača tog sredstva, količini sredstava utrošenih za imunizaciju, uspjeh imunizacije, razlog zbog kojeg nije izvršena imunizacija.

Član 65

Izvještaj o izvršenim mjerama sistematske deratizacije i protivepidemijske dezinfekcije, dezinsekcije i deratizacije mora najmanje da sadrži: naziv izvođača, razlog izvođenja, mjesto i vrijeme izvođenja, vrstu i količinu upotrijebljenih sredstava.

Član 66

Izvještaj o bolestima od većeg sociomedicinskog značaja mora najmanje da sadrži: identifikacione podatke o licu, utvrđeno oboljenje, odnosno dijagnozu, datum prijave oboljenja, osnovne dijagnostičke i terapijske procedure, ishod liječenja.

Član 67

Izvještaj o porođajima mora najmanje da sadrži: identifikacione podatke o porodilji, broj ranijih porođaja i prekida trudnoće, zdravstveno stanje porodilje, porođaj, položaj ploda i broj novorođene djece, pol, dužinu i težinu djeteta, stanje (ocjena) djeteta, trajanje boravka i stanje zdravlja porodilje i djeteta pri otpustu.

Član 68

Izvještaj o pobačajima mora najmanje da sadrži: identifikacione podatke o ženi, sedmice trudnoće, kategorija prekida trudnoće, komplikacije u toku prekida trudnoće, broj živo rođene djece i broj pobačaja prije posljednjeg prekida trudnoće, sredstva korišćena za sprečavanje neželjene trudnoće.

Član 69

Izvještaj o povredama na radu i profesionalnim bolestima mora najmanje da sadrži: identifikacione podatke o povrijeđenom, podatke o povredi, vrijeme i mjesto gdje se povreda desila, težinu povrede i ishod, izvor, uzrok i opis povrede, preduzete mjere u liječenju, ishod liječenja.

Član 70

Izvještaj o vrsti i broju posjeta i zdravstvenim uslugama mora najmanje da sadrži: vrstu posjete i vrstu pružene usluge, kao i posjetu (prva, ponovna) ljekaru i ostalim medicinskim radnicima i saradnicima.

Član 71

Izvještaj o prometu i potrošnji lijekova mora najmanje da sadrži:

a) internacionalni nezaštićeni naziv (INN) lijeka,

b) ATS klasifikaciju lijeka,

v) proizvođački naziv lijeka,

g) naziv proizvođača,

d) režim izdavanja,

đ) farmaceutski lijek,

e) jačinu lijeka,

ž) pakovanje,

z) cijenu lijeka (veleprodajna).

Član 72

Izvještaj o prometu i potrošnji medicinskih sredstava mora najmanje da sadrži:

a) naziv proizvoda,

b) ime proizvođača,

v) cijenu.

Član 73

Izvještaj o prometu i potrošnji opojnih droga (narkotici i psihotropne supstance) mora najmanje da sadrži:

a) internacionalni nezaštićeni naziv (INN) opojne droge,

b) ATS klasifikaciju lijeka,

v) proizvođački naziv opojne droge,

g) naziv i količinu opojne droge koju lijek sadrži,

d) ime proizvođača,

đ) režim izdavanja,

e) farmaceutski oblik lijeka,

ž) jačinu,

z) pakovanje,

i) cijenu (veleprodajna),

j) ukupnu količinu opojne droge.

Član 74

Izvještaj o uništavanju medicinskog otpada mora najmanje da sadrži: naziv proizvoda, količinu, cijenu i način uništavanja otpada.

Član 75

Izvještaj o organizacionoj strukturi i kadrovima mora najmanje da sadrži: naziv i strukturu ustanove, brojčane podatke o zdravstvenim radnicima i zdravstvenim saradnicima po profilima (stepen obrazovanja, specijalnost i uža specijalnost), polu, starosnoj dobi.

Član 76

Izvještaj o zagađenosti i mjerama koje su preduzete za zaštitu vazduha, vode i zemljišta od jonizujućeg zračenja i drugih štetnih materija koje ugrožavaju život i zdravlje ljudi mora da sadrži najmanje lokaciju, izvore, uzroke zagađenja, broj izvršenih pregleda, broj uzetih uzoraka, nalaz i mišljenje, stepen zagađenosti, vrstu i količinu nađenih štetnih materija, posljedicu zagađenosti i vrstu preduzetih mjera po medijumima (voda, vazduh, zemljište).

Član 77

Ministar će opštim aktom propisati oblik i sadržaj izvještaja iz čl. 57. do 76. ovog zakona.

Član 78

Ministar će opštim aktom utvrditi oblik, sadržaj i rokove dostavljanja neophodnih podataka od strane Instituta za zaštitu zdravlja Republike Srpske, koje dostavlja Ministarstvu radi blagovremenog preduzimanja odgovarajućih mjera.

Član 79

Zdravstvene ustanove i druga pravna lica, državni organi i organizacije – izvještajne jedinice, iz člana 56. ovog zakona su dužne da kontinuirano prikupljaju i obrađuju podatke o pojavama i stanjima koja su predmet statističkih istraživanja navedenih u članu 57. ovog zakona i polugodišnje i godišnje, sa neophodnim sadržajima (čl. 57. do 76.), izvještavaju ovlašćenu organizaciju utvrđenu ovim zakonom.

VI – NADZOR

Član 80

(1) Nadzor nad sprovođenjem ovog zakona vrši zdravstvenosanitarna inspekcija.

(2) U vršenju nadzora iz stava 1. ovog člana zdravstvenosanitarni inspektor je ovlašćen i dužan da preduzima sljedeće mjere:

a) naredi vođenje propisanih evidencija,

b) zabrani upisivanje podataka u evidencije na nedozvoljen način,

v) zabrani vođenje medicinske dokumentacije nenadležnim licima,

g) naredi vođenje medicinske dokumentacije u obliku i sadržaju propisanom od nadležnih lica,

d) naredi dostavljanje izvještaja u propisanoj formi, sadržaju i rokovima,

đ) preduzme mjere u skladu sa Zakonom o prekršajima (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj 34/06).

VII – KAZNENE ODREDBE

Član 81

(1) Novčanom kaznom od 3.000 do 15.000 KM kazniće se za prekršaj pravno lice ako:

a) ne vodi propisanu evidenciju (član 9.),

b) u evidenciji ne obezbijedi i unese najmanje propisani sadržaj (čl. 10. do 31. i član 37.),

v) ne vodi evidenciju na propisan način i u propisanom obliku (čl. 33. i 37.),

g) vrši upis podataka u evidencije na nedozvoljen način (član 34.),

d) ne obezbijedi potpis i potvrdu nalaza i rezultata pregleda i drugih pruženih usluga u odgovarajućoj dokumentaciji (član 35.),

đ) ne vodi odgovarajuću medicinsku dokumentaciju u propisanom obliku i sadržaju, na propisan način i od nadležnog lica (čl. 39 – 49.),

e) ne obezbjeđuje i primjenjuje propisana pomoćna sredstva za vođenje evidencije ili ih ne obezbjeđuje i vodi prema propisanom obliku, sadržaju i na propisan način (čl. 52. i 53.),

ž) ne dostavlja ovlašćenoj organizaciji u propisanoj formi i sadržaju, kao i u propisanim rokovima, odgovarajuće izvještaje o stanjima i pojavama o kojima se u oblasti zdravstva vrše statistička istraživanja (čl. 56 – 76.),

z) blagovremeno i u propisanom sadržaju ministru ne dostavlja neophodne podatke (član 78.).

(2) Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se i odgovorno lice u pravnom licu, novčanom kaznom od 500 do 3.000 KM.

(3) Novčanom kaznom od 300 do 1.500 KM kazniće se za prekršaj iz stava 1. ovog člana fizičko lice koje obavlja djelatnost za koju je ovim zakonom obavezno vođenje evidencije i dostavljanje izvještaja.

VIII – PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE

Član 82

Ministar je dužan da u roku od šest mjeseci od dana stupanja na snagu ovog zakona donese opšte akte iz čl. 37, 50, člana 51. stav 1., čl. 77. i 78.

Član 83

Upisivanje, vođenje i obrada određenih činjenica i podataka koji su utvrđeni u postupku sprovođenja zdravstvene zaštite koji su predmet ovog zakona i dostavljanje izvještaja obavlja se po pravilu kontinuirano na osnovu jedinstvenih propisanih programa za elektronsku obradu.

Član 84

Do donošenja opštih akata na osnovu ovog zakona primjenjivaće se odredbe Pravilnika o medicinskoj dokumentaciji, evidencijama i izvještajima (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj 4/95), ukoliko nisu u suprotnosti sa odredbama ovog zakona.

Član 85

Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da se primjenjuje preuzeti Zakon o evidencijama u oblasti zdravstva (“Službeni list SFRJ”, br. 18/88 i 17/90).

Član 86

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u “Službenom glasniku Republike Srpske”.

Zakon o predškolskom vaspitanju i obrazovanju Republike Srpske

ePravo.ba

5. Januara 2020.

ZAKON O PREDŠKOLSKOM VASPITANjU I OBRAZOVANjU REPUBLIKE SRPSKE

(“Sl. glasnik RS”, br. 79/2015)

GLAVA I

OSNOVNE ODREDBE

Član 1

Ovim zakonom uređuje se predškolsko vaspitanje i obrazovanje djece od šest mjeseci do polaska u osnovnu školu, a koji se ostvaruje kroz program predškolskog vaspitanja i obrazovanja.

Član 2

(1) Predškolsko vaspitanje i obrazovanje je sastavni dio jedinstvenog sistema vaspitanja i obrazovanja u Republici Srpskoj (u daljem tekstu: Republika), koji predstavlja osnov cjeloživotnog učenja i cjelovitog razvoja djeteta.

(2) Gramatički izrazi upotrijebljeni u ovom zakonu za označavanje muškog ili ženskog pola podrazumijevaju oba pola.

Član 3

(1) Predškolsko vaspitanje i obrazovanje je djelatnost od opšteg interesa koja obuhvata vaspitanje i obrazovanje djece predškolskog uzrasta.

(2) Program predškolskog vaspitanja i obrazovanja obavlja se u predškolskim ustanovama, osnovnim školama, specijalnim školama i ustanovama zdravstvene i socijalne zaštite u kojima su zbrinuta djeca predškolskog uzrasta.

(3) U okviru djelatnosti predškolskog vaspitanja i obrazovanja obezbjeđuju se jednaki uslovi i prilike u ostvarivanju prava djece na vaspitanje i obrazovanje za dobrobit njihovog fizičkog i mentalnog zdravlja i sigurnosti bez obzira na pol, sposobnosti, socijalnoekonomski status i stil života porodice, kulturno, etničko, nacionalno i vjersko nasljeđe, kao i za ostvarivanje programa, zavisno od potreba i interesa djece predškolskog uzrasta.

(4) Predškolska ustanova, pored osnovne djelatnosti propisane stavom 1. ovog člana, ostvaruje i ostale djelatnosti kojima se obezbjeđuje ishrana, njega, preventivno-zdravstvena i socijalna zaštita, kao i druge djelatnosti u funkciji vaspitanja i obrazovanja, pod uslovom da se ne ometa obavljanje osnovne djelatnosti.

(5) Predškolsko vaspitanje i obrazovanje odvija se u skladu sa ovim zakonom i ratifikovanim međunarodnim konvencijama.

Član 4

Cilj predškolskog vaspitanja i obrazovanja u Republici je podsticanje fizičkog, intelektualnog, socioemocionalnog razvoja, razvoja govora i komunikacije, kreativnosti i stvaralaštva djece, učenje zasnovano na iskustvu i interesovanjima, sticanje novih iskustava i proširivanje znanja o sebi, drugim ljudima i svijetu potrebnih za dalje obrazovanje i vaspitanje i uključivanje djece u društvenu zajednicu, poštujući i uvažavajući prava i mogućnosti djece.

Član 5

Zadaci predškolskog vaspitanja i obrazovanja su:

1) pravovremena podrška intelektualnom razvoju, učenju i sticanju saznanja nužnih za razumijevanje prirode, društva i svijeta oko sebe, u skladu sa individualnim potrebama i interesovanjima,

2) razvijanje sposobnosti razumijevanja i prihvatanja sebe i drugih u skladu sa razvojnim mogućnostima, razvijanje sposobnosti za dogovaranje i uvažavanje tuđih gledišta u grupi, uvažavanje različitosti i poštivanje prava djece, ljudskih i građanskih prava i osnovnih sloboda, etičke i vjerske tolerancije, jačanje povjerenja među djecom, kao i razvijanje svijesti o jednakosti i ravnopravnosti polova,

3) obezbjeđivanje uslova i podrške za optimalan fizički rast i razvoj, zdrav život, razvoj fizičkih sposobnosti i zdravstveno-higijenskih navika radi promovisanja zdravog načina života i zaštite i očuvanja zdravlja i zdrave životne sredine,

4) njegovanje osjećaja pripadnosti, identiteta i kontinuiteta sa duhovnom i kulturnom baštinom okruženja, oslonjenog na tradiciju i kulturnu baštinu zajednice evropskih naroda,

5) razvijanje samokontrole i odgovornosti, sposobnosti prepoznavanja doživljavanja i izražavanja emocija, razvoj empatijskih sposobnosti od značaja za socijalizaciju i odgovorno učestvovanje u društvenom životu,

6) otkrivanje i unapređivanje uslova za stvaralaštvo i izražavanje putem različitih medija, podrška dječjem ulasku u svijet umjetnosti kroz doživljavanje umjetničkih djela i umjetničkog izražavanja i kreativnog mišljenja u različitim vidovima umjetnosti i

7) pripremanje djece za naredni stepen obrazovanja.

Član 6

Predškolskim vaspitanjem i obrazovanjem obezbjeđuju se:

1) ostvarivanje prava djece za ravnopravnu podršku u razvoju i učenju svakog predškolskog djeteta u predškolskim ustanovama, ustanovama socijalne i zdravstvene zaštite u kojima su trajno zbrinuta djeca predškolskog uzrasta i drugim ustanovama za djecu,

2) podrška porodici u ostvarivanju uloge u vezi sa zaštitom, njegom, vaspitanjem, obrazovanjem i podsticanjem opšteg psihofizičkog razvoja djece, kao i podizanje pedagoške kulture roditelja u pravcu odgovornog roditeljstva,

3) doprinos porodičnom vaspitanju i socijalne intervencije usmjerene ka manje podsticajnim uslovima u zajednici uz poštivanje najboljih dječjih interesa i

4) ulaganje društva u rano učenje kao najbolju investiciju za budućnost, blagostanje i opšti društveni napredak.

Član 7

(1) Predškolske ustanove, specijalne škole i ustanove zdravstvene i socijalne zaštite u kojima su zbrinuta djeca predškolskog uzrasta obavljaju djelatnosti kojima se obezbjeđuju:

1) jednaka dostupnost vaspitanja i obrazovanja svakom predškolskom djetetu bez diskriminacije i izdvajanja djece po bilo kojem osnovu, u skladu sa zakonom,

2) mogućnost kvalitetnog vaspitanja i obrazovanja pod jednakim uslovima u prigradskim i seoskim, odnosno socijalno i kulturno manje podsticajnim sredinama, u skladu sa dostignućima savremene pedagoške nauke,

3) kvalitetno vaspitanje i obrazovanje u svim aspektima razvoja djece u okviru sistema aktivnosti namijenjenih bogaćenju iskustava u sigurnoj i podsticajnoj sredini za igru i učenje,

4) aktivnosti koje predstavljaju osnov cjeloživotnog učenja i aktivno uključivanje u život zajednice u skladu sa tradicijom i zahtjevima demokratskog društva i

5) ishrana, njega, preventivno-zdravstvena i socijalna zaštita djece predškolskog uzrasta, u skladu sa zakonom.

(2) U saradnji sa predškolskim ustanovama osnovne škole mogu da obavljaju program za djecu u godini pred polazak u školu, interventni, kompenzacioni, rehabilitacioni program, te program jačanja roditeljskih znanja i sposobnosti u vaspitanju predškolske djece.

(3) U jedinicama lokalnih samouprava u kojima ne postoje predškolske ustanove osnovne škole mogu da obavljaju programe iz stava 2. ovog člana i samostalno.

Član 8

(1) U ostvarivanju djelatnosti predškolskog vaspitanja i obrazovanja i ostalih djelatnosti predškolske ustanove zabranjene su sve vrste nasilja, zlostavljanja i zanemarivanja i sve aktivnosti kojima se ugrožavaju, diskriminišu ili izdvajaju djeca, odnosno grupa djece, po bilo kojem osnovu, u skladu sa važećim zakonima i međunarodnim konvencijama.

(2) Predškolske ustanove će obezbijediti efikasne mehanizme zaštite protiv nasilja, zlostavljanja, zanemarivanja i diskriminacije i bilo koje vrste uznemiravanja u skladu sa protokolom o postupanju u slučaju nasilja, zlostavljanja ili zanemarivanja djece.

GLAVA II

SAVJETODAVNO TIJELO U OBLASTI VASPITANjA I OBRAZOVANjA

Član 9

(1) Radi unapređivanja kvaliteta vaspitanja i obrazovanja, Vlada Republike Srpske (u daljem tekstu: Vlada) formira Savjet za razvoj predškolskog, osnovnog i srednjeg vaspitanja i obrazovanja (u daljem tekstu: Savjet) kao posebno savjetodavno tijelo.

(2) Sredstva za rad Savjeta obezbjeđuju se u budžetu Republike Srpske.

(3) Administrativno-tehničke poslove za Savjet obavlja Ministarstvo prosvjete i kulture (u daljem tekstu: Ministarstvo).

(4) Rad i funkcionisanje Savjeta reguliše se poslovnikom o radu Savjeta.

(5) Poslovnik iz stava 4. ovog člana donosi Savjet natpolovičnom većinom glasova od ukupnog broja članova.

Član 10

(1) Savjet ima ukupno 15 članova, koji se imenuju iz reda akademika, univerzitetskih nastavnika i saradnika, profesora, nastavnika, učitelja, vaspitača i stručnih saradnika iz oblasti predškolskog, osnovnog i srednjeg vaspitanja i obrazovanja.

(2) Struktura članova Savjeta, po pravilu, odražava nacionalni sastav konstitutivnih naroda i ostalih.

(3) Prilikom imenovanja članova Savjeta obezbijediće se ravnopravna zastupljenost polova, u skladu sa zakonom.

(4) Članove Savjeta bira Vlada iz reda kandidata koje predloži Ministarstvo, a u skladu sa ovim zakonom i propisima kojima se reguliše osnovno i srednje obrazovanje i vaspitanje.

(5) Mandat članova Savjeta traje četiri godine.

(6) Isto lice može biti izabrano za člana Savjeta najviše dva puta.

(7) Savjet bira predsjednika iz reda svojih članova.

(8) Savjet podnosi izvještaj o svom radu i o stanju u oblasti vaspitanja i obrazovanja Vladi putem Ministarstva najmanje jedanput godišnje.

Član 11

Savjet u okviru svojih nadležnosti obavlja sljedeće poslove:

1) razmatra programe vaspitanja i obrazovanja i daje preporuke Vladi i Ministarstvu,

2) učestvuje u izradi pedagoških standarda i normativa za oblast vaspitanja i obrazovanja,

3) prati usaglašenost sistema vaspitanja i obrazovanja sa evropskim standardima za obrazovanje i vaspitanje,

4) predlaže pravce razvoja i unapređivanja kvaliteta vaspitanja i obrazovanja,

5) pomaže aktivnosti Ministarstva, Republičkog pedagoškog zavoda (u daljem tekstu: Zavod) i drugih institucija od značaja za vaspitanje i obrazovanje,

6) razmatra rezultate primjene vaspitno-obrazovnih programa i daje preporuke ministru prosvjete i kulture (u daljem tekstu: ministar),

7) predlaže programe za stručno usavršavanje vaspitnoobrazovnih radnika,

8) razvija tehnike za praćenje i vrednovanje kvaliteta vaspitno-obrazovnog rada,

9) predlaže inovacije u skladu sa savremenom pedagoškom teorijom i praksom,

10) daje mišljenje Vladi i Ministarstvu o potrebi izmjena propisa u oblasti vaspitanja i obrazovanja,

11) razmatra i druga pitanja od značaja za vaspitanje i obrazovanje.

GLAVA III

OSNIVANjE I PRESTANAK RADA PREDŠKOLSKE USTANOVE

Član 12

(1) Predškolska ustanova može biti osnovana kao javna ili privatna ustanova.

(2) Javne i privatne ustanove osnivaju se pod jednakim uslovima.

(3) Predškolsku ustanovu mogu osnovati:

1) Republika,

2) jedinica lokalne samouprave,

3) vjerska zajednica i

4) drugo pravno i fizičko lice, u skladu sa zakonom.

(4) Ukoliko ima više osnivača, njihova međusobna prava i obaveze uređuju se ugovorom.

(5) Ukoliko je osnivač predškolske ustanove fizičko lice, to lice ne može biti lice protiv koga se vodi krivični postupak, niti lice koje je pravosnažno osuđeno na kaznu propisanu propisima kojima se reguliše krivično zakonodavstvo, a koje ga čini nedostojnim za rad u predškolskim ustanovama.

(6) Subjekti iz stava 3. ovog člana mogu osnovati i posebnu specijalnu predškolsku ustanovu za djecu sa smetnjama u razvoju sa kojom se ne može organizovati rad zajedno sa djecom tipičnog razvoja.

(7) Sve predškolske ustanove čine mrežu predškolskih ustanova koja se utvrđuje odlukom Vlade svake četiri godine.

Član 13

(1) Predškolska ustanova osniva se ukoliko:

1) postoji potreba za osnivanjem predškolske ustanove i ustanove koja primjenjuje programe predškolskog vaspitanja i obrazovanja, radi ostvarivanja vaspitanja i obrazovanja djece predškolskog uzrasta,

2) su definisani načini obezbjeđenja sredstava za rad predškolske ustanove,

3) je obezbijeđen potreban broj vaspitača, stručnih saradnika i ostalih zaposlenih,

4) je obezbijeđena primjena programa predškolskog vaspitanja i obrazovanja,

5) je u skladu sa standardima i normativima prostora i opreme osiguran odgovarajući prostor u smislu higijenskotehničkih uslova i

6) je u skladu sa standardima i normativima osiguran namještaj, oprema, didaktička sredstva, materijali i igračke koji su prilagođeni potrebama djece predškolskog uzrasta.

(2) Za osnivanje privatne predškolske ustanove uslov iz stava 1. tačka 1) ovog člana nije obavezan.

(3) Nakon dostavljanja potpune dokumentacije, ministar imenuje komisiju koja utvrđuje ispunjenost uslova za osnivanje predškolske ustanove (u daljem tekstu: Komisija).

(4) Sastav i način rada Komisije propisuje se Pravilnikom o postupku za osnivanje i prestanak rada predškolske ustanove.

(5) Komisija je dužna da sačini zapisnik u kojem konstatuje ispunjenost uslova za osnivanje predškolske ustanove.

(6) Ministar, na osnovu zapisnika Komisije, rješenjem utvrđuje ispunjenost uslova za osnivanje predškolske ustanove.

(7) Rješenje ministra iz stava 6. ovog člana konačno je i protiv istog nije dozvoljena žalba, ali se može pokrenuti upravni spor pred nadležnim sudom.

(8) Ministar donosi Pravilnik o postupku za osnivanje i prestanku rada predškolske ustanove.

Član 14

(1) Ukoliko Komisija utvrdi da nisu ispunjeni uslovi iz člana 13. ovog zakona, niti ostale odredbe ovog zakona potrebne za osnivanje predškolske ustanove, odrediće rok u kojem je osnivač dužan da otkloni utvrđene nedostatke.

(2) Ministar će donijeti rješenje kojim se odbija zahtjev osnivača za osnivanje predškolske ustanove ako osnivač u roku iz stava 1. ovog člana ne otkloni utvrđene nedostatke.

(3) Rješenje iz stava 2. ovog člana je konačno i protiv istog nije dozvoljena žalba, ali se može pokrenuti upravni spor pred nadležnim sudom.

Član 15

(1) Na osnovu rješenja iz člana 13. stav 6. ovog zakona predškolska ustanova upisuje se u registar kod nadležnog suda, čime stiče svojstvo pravnog lica.

(2) Po dostavljanju dokaza o upisu u sudski registar, ministar donosi rješenje o odobrenju za rad predškolske ustanove.

(3) Na osnovu rješenja iz stava 2. ovog člana predškolska ustanova se upisuje u Registar predškolskih ustanova, koji vodi Ministarstvo.

(4) Ministar donosi Pravilnik o sadržaju i načinu vođenja Registra predškolskih ustanova.

(5) Spisak predškolskih ustanova koje su dobile rješenje o odobrenju za rad objavljuje se na kraju svake godine u “Službenom glasniku Republike Srpske” i na internet stranici Ministarstva.

Član 16

(1) Predškolska ustanova prestaje da radi pod uslovima i u postupku utvrđenim ovim zakonom ukoliko:

1) ne postoji potreba za djelatnošću kojom se ustanova bavi,

2) ne ispunjava uslove koji su određeni aktom o osnivanju i ovim zakonom,

3) osnivač nije u mogućnosti obezbijediti sredstva za nastavak rada.

(2) Ispunjenost uslova za nastavak rada i obavljanje djelatnosti predškolske ustanove utvrđuje se po potrebi, a obavezno svake četiri godine u saradnji sa nadležnim organima.

(3) Za nastavak rada predškolska ustanova mora da ispunjava uslove iz člana 13. stav 1. t. 3), 4), 5) i 6) ovog zakona.

(4) U slučajevima da predškolska ustanova ne ispunjava uslove za nastavak rada predviđene ovim zakonom, dužna je da otkloni nepravilnosti i nedostatke u roku koji ne može biti duži od šest mjeseci od dana utvrđivanja nepravilnosti ili nedostataka.

(5) Ako predškolska ustanova ne otkloni utvrđene nepravilnosti i nedostatke u roku iz stava 4. ovog člana, osnivač je dužan da donese odluku o prestanku rada predškolske ustanove u roku od 60 dana od isteka roka iz stava 4. ovog člana.

(6) Odluku o prestanku rada predškolske ustanove osnivač dostavlja Ministarstvu.

(7) Odlukom o prestanku rada predškolske ustanove uređuju se način raspoređivanja djece koja su boravila u predškolskoj ustanovi u druge odgovarajuće ustanove pod uslovom da za to postoje mogućnosti.

(8) Ako osnivač ne donese odluku o prestanku rada predškolske ustanove u roku od 60 dana od dana isteka roka za otklanjanje nepravilnosti iz stava 4. ovog člana, ministar će donijeti rješenje o prestanku rada predškolske ustanove.

(9) Na osnovu konačnog rješenja iz stava 8. ovog člana ili na osnovu odluke osnivača o prestanku rada predškolske ustanove, ministar donosi rješenje o brisanju predškolske ustanove iz Registra predškolskih ustanova.

(10) Rješenje o brisanju predškolske ustanove iz Registra predškolskih ustanova je konačno i protiv istog nije dozvoljena žalba, ali se može pokrenuti upravni spor pred nadležnim sudom.

Član 17

(1) Predškolska ustanova može da vrši promjene naziva ili sjedišta.

(2) Odluku o promjeni naziva ili sjedišta donosi osnivač.

(3) Ako se tokom obavljanja djelatnosti promijeni naziv ili sjedište predškolske ustanove ili ako počne sa obavljanjem djelatnosti u novim prostorijama, odnosno ako se promijene drugi uslovi propisani zakonom i na temelju zakona donesenim propisom, osnivač predškolske ustanove dužan je izvršiti izmjene osnivačkog akta, te prije početka rada u promijenjenim uslovima podnijeti zahtjev Ministarstvu za izdavanje novog rješenja o ispunjenosti uslova za osnivanje ili nastavak rada.

GLAVA IV

ORGANIZACIJA I RAD PREDŠKOLSKE USTANOVE

Član 18

(1) Predškolska ustanova pruža usluge za vaspitanje i obrazovanje, njegu, zaštitu, podsticanje interesovanja i razvijanja sposobnosti djece u cjelodnevnom, poludnevnom ili kraćem i povremenom trajanju za djecu od šest mjeseci do polaska u školu, sa različitim programskim sadržajima: sportskim, muzičkim, likovnim, dramskim, folklornim, jezičkim i komunikološkim, informatičkim, rekreativnim i drugim sadržajima.

(2) Predškolska ustanova iz stava 1. ovog člana se može organizovati kao:

1) dječji vrtić ili

2) klub za djecu.

(3) Dječji vrtić kao organizaciona jedinica predškolske ustanove osniva se u prostoru odgovarajuće namjene.

(4) Klub za djecu kao organizaciona jedinica predškolske ustanove može se osnovati u prilagođenom porodičnom prostoru ili drugom odgovarajućem prostoru.

(5) Predškolske ustanove mogu da imaju jednu ili više organizacionih jedinica iz stava 2. ovog člana.

(6) Organizacione jedinice u okviru predškolske ustanove mogu imati nazive.

(7) Organizacione jedinice nemaju svojstvo samostalnog pravnog lica.

Član 19

(1) Za potrebe igre i druženja djece može se registrovati igraonica za djecu (u daljem tekstu: igraonica) u poslovnom ili stambenom prostoru.

(2) Igraonica je obavezna da ispunjava uslove u pogledu opreme, prostora i zaposlenih lica, u skladu sa podzakonskim propisima kojima se regulišu standardi i normativi za oblast predškolskog vaspitanja i obrazovanja.

(3) Igraonica može poslovati u okviru privrednog društva ili kao samostalni preduzetnik.

(4) Registracija igraonice vrši se u skladu sa propisima kojima je uređena registracija privrednih društava, odnosno samostalnih preduzetnika.

(5) Privredno društvo, odnosno samostalni preduzetnik može obavljati djelatnost igraonice u sjedištu ili u svojoj organizacionoj jedinici ako je kod nadležnog registracionog organa izvršio njenu registraciju u skladu sa klasifikacijom djelatnosti.

(6) Privredno društvo, odnosno samostalni preduzetnik koji u sjedištu ili organizacionoj jedinici obavlja djelatnosti različite od djelatnosti igraonice, a na ovim mjestima namjerava početi obavljanje djelatnosti igraonice, nije u obavezi da igraonicu registruje kao posebnu organizacionu jedinicu.

(7) U slučaju iz stava 6. ovog člana, privredno društvo, odnosno samostalni preduzetnik u obavezi je da u rješenju o registraciji ima upisanu djelatnost igraonice u skladu sa klasifikacijom djelatnosti.

(8) Ako privredno društvo, odnosno samostalni preduzetnik namjerava početi obavljanje djelatnosti igraonice izvan sjedišta ili postojeće organizacione jedinice, u obavezi je da izvrši registraciju igraonice kao posebne organizacione jedinice.

(9) Nakon registracije igraonice u skladu sa stavom 4. ovog člana, Agencija za posredničke, informatičke i finansijske usluge (u daljem tekstu: Agencija) dostavlja Ministarstvu i nadležnom prosvjetnom inspektoru rješenje o upisu u sudski registar za privredna društva, odnosno nadležni organ u jedinici lokalne samouprave dostavlja rješenje o registraciji preduzetnika za samostalnog preduzetnika.

(10) Nadležna prosvjetna inspekcija dužna je da u roku od 30 dana od dostavljanja dokumentacije iz stava 9. ovog člana izvrši kontrolu ispunjenosti uslova za rad igraonice u skladu sa standardima i normativima za oblast predškolskog vaspitanja i obrazovanja.

(11) U slučaju da se u inspekcijskom pregledu ustanovi da nisu ispunjeni uslovi za rad igraonice, prosvjetni inspektor donosi rješenje kojim se nalaže otklanjanje nepravilnosti u roku od 30 dana.

(12) Ukoliko se ne otklone nepravilnosti u roku iz stava 11. ovog člana, prosvjetni inspektor donosi rješenje o zabrani rada, o čemu obavještava Agenciju, odnosno nadležni organ jedinice lokalne samouprave i Ministarstvo.

(13) Igraonice nemaju status predškolske ustanove.

Član 20

(1) Sve predškolske ustanove i ustanove koje ostvaruju programe predškolskog vaspitanja i obrazovanja primjenjuju standarde i normative za oblast predškolskog vaspitanja i obrazovanja.

(2) Ministar donosi Pravilnik o standardima i normativima za oblast predškolskog vaspitanja i obrazovanja.

Član 21

(1) Predškolska ustanova donosi godišnji program rada.

(2) Godišnji program rada javne predškolske ustanove, na prijedlog stručnog vijeća, donosi upravni odbor i isti dostavlja osnivaču radi davanja saglasnosti, a Ministarstvu i Zavodu na uvid do kraja septembra tekuće godine.

(3) Godišnji program rada privatne predškolske ustanove donosi direktor uz saglasnost osnivača i dostavlja Ministarstvu i Zavodu na uvid do kraja septembra tekuće godine.

(4) Ukoliko osnivač nakon razmatranja utvrdi nepravilnosti u godišnjem programu rada, vraća ga predškolskoj ustanovi, te ga osnivač usvaja po otklonjenim nepravilnostima.

(5) Ministar u saradnji sa Zavodom utvrđuje sadržaj obrasca godišnjeg programa rada predškolske ustanove.

(6) Izvještaj o radu za proteklu radnu godinu dostavlja se najkasnije do kraja septembra tekuće godine osnivaču na usvajanje, a Ministarstvu i Zavodu na uvid.

(7) Ustanove iz člana 3. stav 2. ovog zakona koje realizuju program predškolskog vaspitanja i obrazovanja dužne su dostaviti Ministarstvu izvještaj o realizaciji programa.

Član 22

(1) Godišnji program rada predškolske ustanove ostvaruje se počev od 1. septembra tekuće godine do 31. avgusta naredne godine, u skladu sa utvrđenom programskom organizacijom i formiranim vaspitnim grupama u predškolskoj ustanovi.

(2) U periodu od 1. juna do 31. avgusta godišnji program rada se može ostvarivati i po prilagođenom programu, u skladu sa potrebama ustanove.

Član 23

Radno vrijeme u predškolskoj ustanovi utvrđuje osnivač u skladu sa potrebama djece i njihovih roditelja ili staratelja.

Član 24

(1) Djelatnost predškolske ustanove ostvaruje se u različitom trajanju, zavisno od potreba djece, roditelja ili staratelja i jedinice lokalne samouprave i osnivača, kao i od programske koncepcije predškolske ustanove, i to:

1) u cjelodnevnom trajanju – do 12 časova dnevno i

2) u poludnevnom trajanju – do šest časova dnevno.

(2) Predškolske ustanove mogu, ukoliko za to imaju mogućnosti, organizovati produženi boravak za djecu prve trijade osnovne škole.

(3) Produženi boravak se organizuje u skladu sa propisima kojima se reguliše organizacija proširenog programa u osnovnoj školi.

Član 25

(1) Vaspitno-obrazovni rad ostvaruje se na jednom od jezika konstitutivnih naroda koji žive u Republici, na službenim pismima ćirilica i latinica.

(2) Za djecu, pripadnike nacionalnih manjina, vaspitnoobrazovni rad može se ostvarivati na maternjem jeziku ili dvojezično.

(3) Ministar donosi Pravilnik o dvojezičnom ostvarivanju vaspitno-obrazovnog rada i rada na jeziku nacionalnih manjina.

Član 26

(1) Dio programa predškolskog vaspitanja i obrazovanja ili program u cjelini može da se ostvaruje i na stranom jeziku.

(2) Ministar donosi Pravilnik o načinu i uslovima ostvarivanja predškolskog programa na stranom jeziku.

Član 27

(1) Vaspitno-obrazovni rad sa djecom sa smetnjama u razvoju ostvaruje se prema individualizovanom vaspitnoobrazovnom programu, zavisno od potreba i mogućnosti djece.

(2) Izradu programa iz stava 1. ovog člana vrši jedan od stručnih organa predškolske ustanove uz podršku odgovarajućeg stručnog lica, zavisno od potrebe.

(3) Djeca sa smetnjama u razvoju su djeca koja imaju oštećenja ili poremećaje u psihičkom, fizičkom ili socijalnom razvoju kao što su: oštećenja vida, sluha, oštećenja u govornoglasovnoj komunikaciji, tjelesna oštećenja i hronična oboljenja, intelektualna oštećenja, psihički poremećaji i oboljenja i višestruke smetnje.

(4) Ministar donosi Pravilnik o načinu i uslovima ostvarivanja programa u predškolskim ustanovama za djecu sa smetnjama u razvoju.

Član 28

(1) Za nadarenu djecu, djecu sa teškoćama u učenju, djecu izloženu socijalno rizičnim ponašanjima, djecu bez roditelja i djecu koja ne poznaju jezik na kojem se odvija vaspitno-obrazovni rad predškolska ustanova je dužna da izradi individualizovani vaspitno-obrazovni program.

(2) Izradu programa iz stava 1. ovog člana vrši stručni organ iz člana 74. ovog zakona uz podršku odgovarajućeg stručnog lica, zavisno od potrebe.

(3) Ukoliko predškolska ustanova nema zaposleno odgovarajuće stručno lice za izradu programa iz stava 1. ovog člana, direktor može angažovati stručno lice za izradu tog programa.

(4) Rok za izradu programa iz stava 1. ovog člana je najkasnije tri mjeseca od upisa djeteta u predškolsku ustanovu.

Član 29

(1) Predškolska ustanova može organizovati aktivnosti u okviru programa predškolskog vaspitanja i obrazovanja i u prostoru izvan predškolske ustanove neposrednim upoznavanjem predmeta, pojava i odnosa u prirodnoj i društvenoj sredini.

(2) Organizacija aktivnosti iz stava 1. ovog člana mora biti planirana godišnjim programom rada predškolske ustanove.

Član 30

Predškolska ustanova djelatnost zasniva na Programu predškolskog vaspitanja i obrazovanja u Republici i zajedničkom jezgru cjelovitih razvojnih programa za rad u predškolskim ustanovama u Bosni i Hercegovini.

Član 31

(1) Svi predškolski programi su zasnovani na načelima planiranja, primjene i evaluacije cjelovitog razvojnog programa s ciljem osnaživanja dječjeg učenja i razvoja kroz obezbjeđivanje iskustava podržanih sistemom učećih aktivnosti i mrežom ishoda učenja.

(2) U okviru cjelovitih razvojnih programa primjenjuju se sljedeći programi:

1) specijalizovani razvojni programi,

2) interventni, kompenzacioni i rehabilitacioni programi,

3) programi za djecu pred polazak u školu.

(3) U predškolskim ustanovama primjenjuje se i program jačanja roditeljskih znanja i sposobnosti u vaspitanju djece.

(4) Prilikom izrade programa vodiće se briga o tome da programi, kao i metodologija rada, osiguravaju predškolsko vaspitanje i obrazovanje koje za posljedicu nema diskriminaciju i nejednakost polova.

(5) Ministar pravilnikom utvrđuje programe iz stava 2. ovog člana.

Član 32

Cjeloviti razvojni program je otvoreni program predškolskog vaspitanja i obrazovanja, prilagodljiv za različite uslove i trajanje u svim predškolskim ustanovama u Republici.

Član 33

(1) U predškolskoj ustanovi mogu se ostvariti specijalizovani razvojni programi za nadarenu djecu, prema interesovanjima, potrebama i sposobnostima djeteta.

(2) Za realizaciju programa iz stava 1. ovog člana mogu se angažovati stručnjaci iz različitih oblasti, što se određuje na osnovu konkretnih potreba.

(3) Specijalizovani razvojni programi mogu biti i interesni programi za vaspitne grupe koje vode obučena fizička lica ili pravna lica registrovana za obavljanje djelatnosti u oblasti vaspitanja, kao što su: jezički, muzički, dramski, umjetnički, sportski i rekreativni, informatički i drugi programi.

Član 34

(1) Interventni predškolski programi realizuju se u slučajevima elementarnih nepogoda.

(2) Mjere u okviru programa iz stava 1. ovog člana donosi direktor predškolske ustanove neposredno po nastupanju elementarne nepogode i o tome obavještava osnivača i Ministarstvo.

(3) Kompenzacioni programi mogu se ostvarivati isključivo u manje podsticajnim – nedovoljno razvijenim sredinama.

(4) Aktivnosti i mjere u okviru programa iz stava 3. ovog člana određuju se na osnovu realnih potreba djece i njihovih porodica u njihovom prirodnom okruženju, a pokrivaju raznovrsne djelatnosti od prevencije do suzbijanja faktora koji dovode do uskraćenosti.

(5) Rehabilitacioni programi mogu da se ostvaruju u specijalizovanim ustanovama koje primjenjuju programe predškolskog vaspitanja i obrazovanja radi podrške optimalnom funkcionisanju djece sa smetnjama u razvoju u aktivnostima i učešću u svakodnevnom životu.

Član 35

Predškolske ustanove mogu organizovati i učestvovati u programima jačanja roditeljskih znanja i sposobnosti u vaspitanju djece, koji se organizuju u predškolskoj ustanovi, porodičnom okruženju ili u drugim ustanovama i organizacijama.

Član 36

(1) Predškolsko vaspitanje i obrazovanje u Republici može se organizovati za svako dijete u godini pred polazak u školu.

(2) Programi za djecu pred polazak u školu koja nisu obuhvaćena nekim oblikom predškolskog vaspitanja i obrazovanja ostvaruju se realizacijom utvrđene mreže ishoda učenja za djecu u godini pred polazak u školu.

(3) Program iz stava 2. ovog člana traje najmanje tri mjeseca u kontinuitetu svaki radni dan, tri sata dnevno u neposrednom radu sa djecom.

(4) Ministar donosi Pravilnik o uslovima i načinu realizacije programa za djecu u godini pred polazak u školu.

Član 37

(1) Upis djece u predškolsku ustanovu vrši se na osnovu ljekarskog uvjerenja dobijenog na osnovu pregleda o fizičkom i psihičkom razvoju djeteta i laboratorijskih nalaza koji sadrže bris nosa i grla i nalaz stolice od nadležne zdravstvene ustanove i izvoda iz matične knjige rođenih, a nakon izvršenog upisa, predškolska ustanova zaključuje ugovor sa roditeljem ili starateljem o međusobnim pravima i obavezama.

(2) Način i postupak upisa djece u predškolsku ustanovu uređuje se statutom i opštim aktom predškolske ustanove.

https://www.anwalt-bih.de

(3) Ukoliko ne postoje potrebni uslovi za obuhvat sve predškolske djece, predškolska ustanova je, uz saglasnost osnivača, dužna propisati kriterijume na osnovu kojih se vrši upis djece u predškolsku ustanovu i u tom slučaju se kao obavezni moraju definisati sljedeći kriterijumi:

1) djeca čiji su roditelji lica sa invaliditetom,

2) djeca samohranih roditelja,

3) djeca iz porodica sa troje ili više djece,

4) djeca iz porodica kojima je utvrđen status korisnika prava na novčanu pomoć, dječji dodatak i materinski dodatak,

5) djeca pripadnika manjinskih etničkih zajednica.

(4) Predškolska ustanova, uz saglasnost osnivača, može propisati i druge kriterijume za upis djece.

(5) Djeca bez roditeljskog staranja i djeca sa smetnjama u razvoju ne podliježu postupku bodovanja na osnovu definisanih kriterijuma za prijem u predškolsku ustanovu.

(6) Upis djeteta sa smetnjama u razvoju razmatra predškolska ustanova na osnovu dokumentacije i procjene stručnog tima o psihofizičkom statusu i potrebama djeteta za odgovarajućim programima koje predškolska ustanova može ponuditi.

Član 38

Na početku svake radne godine roditelj djeteta koje pohađa predškolsku ustanovu je u obavezi da donese nalaz brisa grla, nosa i stolice djeteta kako bi se preventivno djelovalo na zdravlje ostale djece i spriječilo širenje zaraznih bolesti, posebno u periodu adaptacije.

Član 39

(1) Predškolska ustanova je dužna da propiše i sprovodi mjere, način, postupak i smjernice zaštite i bezbjednosti djece tokom boravka u ustanovi, kao i svih aktivnosti koje organizuje ustanova, u saradnji sa nadležnim organom jedinice lokalne samouprave, te da propiše periodičnu procjenu rizika od opasnosti u objektima.

(2) Uslovi koji se odnose na bezbjednost boravka djece i odraslih u objektima predškolske ustanove definišu se propisom kojim se reguliše oblast pedagoških standarda i normativa u predškolskoj ustanovi.

Član 40

Zdravstvena zaštita predškolske djece je regulisana propisima kojima se uređuje oblast zdravstvene zaštite.

Član 41

Tokom boravka u ustanovi, predškolska ustanova je dužna kolektivno osigurati svu djecu od povreda i nesretnog slučaja.

Član 42

(1) Radi unapređenja zdravlja i razvoja djece, predškolska ustanova primjenjuje standarde i normative u oblasti ishrane, njege, preventivno-zdravstvene i socijalne zaštite djece u predškolskoj ustanovi.

(2) Ministar donosi Pravilnik o uslovima i načinu ostvarivanja ishrane, njege, preventivno-zdravstvene i socijalne zaštite djece u predškolskoj ustanovi.

Član 43

(1) Rad sa djecom u predškolskim ustanovama organizuje se u vaspitnim grupama.

(2) Vaspitne grupe osnivaju se prema uzrastu djece, vrsti i trajanju programa, sposobnostima, potrebama i interesima djece i roditelja.

(3) Vaspitne grupe mogu biti:

1) jasličke – za uzrasni period od šest mjeseci do tri godine i

2) vrtićke grupe – za uzrasni period od tri godine do polaska u školu.

(4) Vaspitne grupe mogu biti formirane od djece istog ili djece različitog uzrasta, tj. mješovite grupe.

(5) Mješovite vaspitne grupe formiraju se samo u slučajevima gdje se ne mogu formirati grupe istog uzrasta.

(6) Broj djece u vaspitnoj grupi ne smije prelaziti propisane standarde i normative.

(7) Broj djece u vaspitnoj grupi je:

1) jaslička grupa od šest mjeseci do jedne godine – do šestoro djece,

2) jaslička grupa od jedne do dvije godine – do 12 djece,

3) jaslička grupa od dvije do tri godine – do 15 djece,

4) mješovita jaslička grupa – do 14 djece,

5) vrtićka grupa od tri do četiri godine – do 21og djeteta,

6) vrtićka grupa od četiri do pet godina – do 24 djece,

7) vrtićka grupa od pet do šest godina – do 25 djece i

8) mješovita vrtićka grupa – do 25 djece.

(8) U jednoj optimalnoj vaspitnoj grupi ne može biti više od jednog djeteta sa smetnjama u razvoju, izuzev u predškolskoj ustanovi koja ima manji broj vaspitnih grupa u odnosu na broj upisane djece sa smetnjama u razvoju, kada u grupi može biti i dvoje djece sa smetnjama u razvoju, ali se broj djece u grupi tada umanjuje za tri.

(9) Broj djece u vaspitnoj grupi na bolničkom liječenju može biti manji od broja djece propisanog stavom 7. ovog člana, a za djecu u vaspitnoj grupi u specijalnim ustanovama koje ostvaruju programe predškolskog vaspitanja i obrazovanja primjenjuje se normativ:

1) djeca oštećenog vida i sluha, te djeca sa tjelesnim oštećenjima – do sedmoro djece u grupi i to:

1. vrtićka grupa od tri do četiri godine – do četvoro djece,

2. vrtićka grupa od četiri do pet godina – do petoro djece,

3. vrtićka grupa od pet do šest godina – do sedmoro djece,

4. mješovita vrtićka grupa – do petoro djece;

2) djeca sa višestrukim smetnjama ili djeca sa intelektualnim i psihičkim oštećenjima – do petoro djece u grupi.

(10) Ukoliko postoji potreba, ustanova za tekuću radnu godinu, uz saglasnost osnivača, može utvrditi veći broj djece koja se upisuju u vaspitnu grupu, s tim da broj upisane djece ne može biti uvećan za više od 20% od broja utvrđenog stavom 7. ovog člana.

(11) Rad vaspitača u grupi formiranoj u skladu sa stavom 10. ovog člana definiše se kao rad sa posebnim opterećenjem, u skladu sa posebnim kolektivnim ugovorom za zaposlene u oblasti obrazovanja i kulture.

(12) Broj djece u vaspitnim grupama koji je propisan stavom 7. ovog člana provjerava se kao uslov prilikom utvrđivanja ispunjenosti uslova za nastavak rada predškolske ustanove.

Član 44

(1) U funkciji unapređivanja obrazovanja i vaspitanja predškolske ustanove mogu se međusobno povezivati u strukovna udruženja (u daljem tekstu: udruženja).

(2) Na osnivanje, organizaciju i rad udruženja iz stava 1. ovog člana primjenjuju se propisi koji se odnose na udruženja.

(3) Udruženja imaju pravo davanja mišljenja i inicijativa o pitanjima od značaja za rad udruženja.

Član 45

(1) Vaspitači i stručni saradnici mogu se međusobno povezivati u strukovna društva.

(2) Strukovna društva mogu da daju mišljenje i prijedloge za unapređivanje vaspitno-obrazovnog rada i da učestvuju u radu komisija i timova koji se bave vaspitanjem i obrazovanjem.

Član 46

U predškolskoj ustanovi nije dopušteno promovisanje i prodaja robe i/ili usluga koje ne služe ciljevima vaspitanja i obrazovanja ili su štetne za zdravlje, rast i razvoj djece predškolske dobi.

GLAVA V

ZAPOSLENI U PREDŠKOLSKOJ USTANOVI

Član 47

Djelatnost predškolskog vaspitanja i obrazovanja, u smislu vaspitno-obrazovnog rada, njege, preventivno-zdravstvene i socijalne zaštite, ostvaruju vaspitači, stručni saradnici i medicinski tehničari.

Član 48

(1) Vaspitno-obrazovni rad u jasličkim, odnosno vrtićkim grupama obavljaju vaspitači.

(2) Zadatak vaspitača je da, u timu i pojedinačno, stručnim znanjem i djelovanjem, osigura postizanje propisanih ciljeva i zadataka vaspitanja, obrazovanja i njege koji su određeni programom predškolskog vaspitanja i obrazovanja, a u skladu sa potrebama, mogućnostima i interesovanjima djece.

Član 49

(1) Stručni saradnici rade na poslovima kojima se unapređuje vaspitno-obrazovni rad i druge pedagoške funkcije predškolske ustanove, preventivno-zdravstvena i socijalna zaštita, ishrana i njega djece.

(2) Stručni saradnici koji rade na poslovima unapređenja vaspitno-obrazovnog rada su:

1) pedagog,

2) psiholog i

3) defektolog.

(3) Stručni saradnici koji rade na poslovima unapređenja socijalne i preventivno-zdravstvene zaštite, ishrane i njege djece su:

1) socijalni radnik,

2) nutricionista – dijetetičar i

3) doktor medicine, specijalista pedijatrije.

(4) Zadatak stručnog saradnika je da, u timu i pojedinačno, svojim stručnim znanjem i djelovanjem, unapređuje cjelokupnu djelatnost predškolske ustanove i pruža stručnu podršku i usluge pomoći djeci, roditeljima, vaspitačima i organima upravljanja predškolske ustanove o pitanjima od značaja za vaspitanje i obrazovanje, preventivno-zdravstvenu i socijalnu zaštitu, ishranu i njegu djece i o pitanjima iz područja svoje nadležnosti.

Član 50

(1) U predškolskoj ustanovi koja ima više od pet vaspitnih grupa može se angažovati jedan stručni saradnik, u zavisnosti od potrebe predškolske ustanove.

(2) Predškolske ustanove koje nemaju stručnog saradnika mogu ostvariti saradnju sa drugim vaspitno-obrazovnim ustanovama sa područja iste ili druge jedinice lokalne samouprave, putem udruživanja ljudskih i materijalnofinansijskih resursa za potrebe saradnje, a u cilju poboljšanja efikasnosti i ekonomičnosti u ostvarivanju podizanja nivoa kvaliteta svojih usluga.

(3) Predškolske ustanove iz stava 2. ovog člana zaključuju sporazum o uspostavljanju saradnje.

Član 51

(1) Vaspitno-obrazovni rad za djecu sa smetnjama u razvoju uključenu u redovne uzrasne grupe u predškolskoj ustanovi obavljaju vaspitači uz stručnu podršku defektologa, u zavisnosti od vrste smetnje.

(2) Vaspitno-obrazovni rad u specijalnim ustanovama koje ostvaruju programe predškolskog vaspitanja i obrazovanja obavljaju defektolozi odgovarajućeg smjera, koji imaju odgovarajući nivo visokog obrazovanja.

Član 52

Poslove vaspitača i stručnog saradnika obavlja lice koje, pored opštih uslova utvrđenih zakonom kojim se regulišu radni odnosi, ispunjavaju i sljedeće uslove:

1) ima odgovarajući nivo visokog obrazovanja – najmanje prvi ciklus studijskog programa i stručno zvanje u određenoj oblasti ili ekvivalent,

2) ima položen stručni ispit za vaspitno-obrazovni rad i

3) ima ljekarsko uvjerenje o psihičkoj i fizičkoj sposobnosti za rad sa djecom.

Član 53

(1) Radi stručnog usavršavanja i profesionalnog napredovanja, vaspitači, stručni saradnici i direktori predškolskih ustanova obuhvaćeni su obaveznim programima obuke i usavršavanja.

(2) Stručno usavršavanje podrazumijeva praćenje, usvajanje i primjenu savremenih dostignuća u teoriji i praksi radi ostvarivanja ciljeva i zadataka vaspitanja, obrazovanja i unapređivanja vaspitno-obrazovne prakse.

Član 54

(1) Rad vaspitača i stručnih saradnika kontinuirano prati direktor i ocjenjuje na osnovu ličnog uvida i pribavljenog mišljenja stručnog vijeća najmanje jednom u dvije godine.

(2) Elementi za ocjenjivanje vaspitača i stručnih saradnika su:

1) uspješnost u vaspitno-obrazovnom radu i

2) uspješnost u stručnom usavršavanju.

(3) Stručno usavršavanje vaspitača i stručnih saradnika usmjereno je na jačanje osposobljenosti za:

1) neposredan rad sa djecom,

2) planiranje, dokumentovanje i evaluaciju vaspitno-obrazovnog rada,

3) kreiranje okruženja za učenje i razvoj, didaktičkih sredstava i materijala za učenje,

4) timski rad i rad u stručnim organima predškolske ustanove,

5) učešće u organizaciji svečanosti i manifestacija i

6) partnerstvo sa porodicom i okruženjem.

(4) Vaspitač i stručni saradnik za postignute rezultate može biti pohvaljen i nagrađen.

(5) U zavisnosti od ostvarenih rezultata i ocjena o radu, vaspitno-obrazovni radnici iz stava 1. ovog člana mogu postepeno napredovati u sljedeća stručna zvanja:

1) mentor,

2) savjetnik i

3) viši savjetnik.

(6) Vaspitno-obrazovnom radniku na osnovu izuzetnih rezultata u radu zasnovanog na stručnom usavršavanju i profesionalnom angažovanju i kompetentnosti u vaspitno-obrazovnom radu dodjeljuje se zvanje:

1) mentor – ako dva puta uzastopno bude ocijenjen integrisanom ocjenom ističe se,

2) savjetnik – ako dva puta uzastopno bude ocijenjen integrisanom ocjenom naročito se ističe i

3) viši savjetnik – ako tri puta uzastopno bude ocijenjen integrisanom ocjenom naročito se ističe.

(7) Ministar donosi rješenje o stručnom napredovanju u zvanja iz stava 5. ovog člana.

(8) Ministar donosi Pravilnik o stručnom usavršavanju, ocjenjivanju i napredovanju vaspitno-obrazovnih radnika.

(9) Pored vaspitača i stručnih saradnika, direktor prati i rad ostalih radnika, te ih na osnovu postignutih rezultata pohvaljuje i nagrađuje.

Član 55

(1) Vaspitna grupa koju pohađa dijete sa smetnjama u razvoju može da ima saradnika za vaspitača.

(2) Saradnik za vaspitača pruža tehničku pomoć vaspitaču i djetetu sa smetnjama u razvoju, a na čije posebnosti ukazuje roditelj ili staratelj.

(3) Tehnička pomoć iz stava 2. ovog člana podrazumijeva pružanje podrške djetetu pri obavljanju lične higijene, asistenciju djetetu pri korišćenju toaleta, podršku u kretanju djeteta i podršku prilikom ručavanja i odijevanja.

(4) Poslove saradnika za vaspitača mogu da obavljaju lica sa najmanje završenom srednjom školom u četverogodišnjem trajanju ili studenti fakulteta za obrazovanje pedagoškog kadra i medicinskih fakulteta, u okviru studentske prakse ili volonterski.

Član 56

(1) Njegu i brigu o zaštiti i unapređivanju zdravlja djece u predškolskim ustanovama realizuju medicinski tehničari sa najmanje završenom srednjom medicinskom školom.

(2) Zadatak medicinskog tehničara jeste da djeluje na unapređenje zdravstveno-higijenskih uslova ustanove, razvoj higijenskih navika kod djece, sastavljanje jelovnika i njegovu primjenu sa posebnom pažnjom na kalorijske i nutritivne vrijednosti hrane, te vrši antropološka mjerenja i prikuplja podatke o rastu i razvoju djece.

(3) Medicinski tehničar može biti angažovan i na poslovima podrške rada vaspitača.

Član 57

(1) Ministar donosi Pravilnik o radnom vremenu vaspitača, stručnih saradnika i medicinskih tehničara u predškolskoj ustanovi.

(2) Pravilnikom iz stava 1. ovog člana propisuje se radno vrijeme, norma neposrednog rada sa djecom i raspored zaduženja zaposlenih prema profilima stručnosti u okviru 40satne radne sedmice.

Član 58

(1) Zavisno od broja vaspitnih grupa ili broja djece, predškolska ustanova može imati sekretara i računovođu.

(2) Pored opštih uslova utvrđenih zakonom kojim se uređuje radni odnos, poslove:

1) sekretara obavlja lice koje ima odgovarajući nivo visokog obrazovanja – najmanje prvi ciklus studijskog programa i stručno zvanje u određenoj oblasti ili ekvivalent – pravni fakultet,

2) računovođe obavlja lice koje ima odgovarajući nivo visokog obrazovanja – najmanje prvi ciklus studijskog programa i stručno zvanje u određenoj oblasti ili ekvivalent – ekonomski fakultet.

Član 59

(1) Poslove kojima se obezbjeđuju ishrana, higijena, fizička zaštita djece i zaposlenih i ispravno tehničko funkcionisanje objekata i opreme u predškolskoj ustanovi obavljaju saradnici.

(2) Zadatak saradnika je da svojim znanjem i radom obezbjeđuju uslove za obavljanje osnovne i ostalih djelatnosti u predškolskoj ustanovi.

(3) Poslove saradnika može da obavlja lice sa završenom srednjom, odnosno osnovnom školom.

Član 60

(1) Poslove u predškolskoj ustanovi može obavljati lice koje, pored opštih uslova, ispunjava i uslove propisane Pravilnikom o vrsti stručne spreme zaposlenih u predškolskoj ustanovi.

(2) Ministar donosi Pravilnik o vrsti stručne spreme zaposlenih u predškolskoj ustanovi.

Član 61

Broj potrebnih radnika u javnoj predškolskoj ustanovi definiše se aktom predškolske ustanove, kojim se detaljnije utvrđuju uslovi za rad i obavljanje djelatnosti, prema kome broj radnika zavisi od oblika rada i broja vaspitnih grupa u ustanovi, načina organizovanja ishrane, veličine i broja objekata, kao i građevinskotehničkih osobina i lokacija objekata.

GLAVA VI

PRIJEM U RADNI ODNOS, PRAVA I OBAVEZE RADNIKA

Član 62

(1) Direktor javne predškolske ustanove raspisuje javni konkurs za upražnjeno radno mjesto vaspitača, stručnog saradnika, sekretara i računovođe, obavezno posredstvom Zavoda za zapošljavanje Republike Srpske, koji se objavljuje u sredstvima javnog informisanja.

(2) Vaspitača, stručnog saradnika, sekretara i računovođu bira direktor ustanove na prijedlog komisije za izbor sa liste kandidata koji ispunjavaju uslove konkursa.

(3) Komisiju za izbor imenuje direktor ustanove.

(4) Komisija za izbor je dužna da, u skladu sa Pravilnikom o proceduri prijema u radni odnos i načinu bodovanja vaspitača, stručnih saradnika, sekretara i računovođe, u roku od 15 dana od dana zaključivanja konkursa, sačini i predloži direktoru listu kandidata koji ispunjavaju uslove konkursa.

(5) Direktor je dužan da, na prijedlog komisije za izbor, primi u radni odnos prvog kandidata sa liste za izbor kandidata.

(6) Ministar donosi Pravilnik o proceduri prijema u radni odnos i načinu bodovanja vaspitača, stručnih saradnika, sekretara i računovođe.

(7) Prilikom prijema u radni odnos kao obavezni definisani su sljedeći kriterijumi:

1) prosjek ocjena tokom studiranja,

2) vrijeme provedeno na evidenciji nezaposlenih lica koju vodi Zavod za zapošljavanje Republike Srpske, nakon sticanja odgovarajuće stručne spreme,

3) rezultati ostvareni na intervjuu.

Član 63

(1) Ukoliko kandidat koji je prvi na listi ne prihvati ponuđeno radno mjesto, prima se u radni odnos sljedeći kandidat sa liste.

(2) U slučaju da prijavljeni kandidat nije zadovoljan odlukom direktora, može podnijeti prigovor upravnom odboru u roku od osam dana od dana prijema obavještenja.

(3) Odluka upravnog odbora je konačna i protiv iste nije dozvoljena žalba, ali se može pokrenuti spor pred nadležnim sudom.

(4) Samo u slučajevima iznenadnog odsustva vaspitača i stručnih saradnika zbog bolesti i drugih opravdanih razloga kada obavljanje poslova ne trpi odgađanje, direktor predškolske ustanove može bez raspisivanja javnog konkursa zaključiti ugovor o radu na određeno vrijeme sa vaspitačem ili stručnim saradnikom koji ima radno iskustvo u trajanju od najmanje godinu dana i koji ispunjava uslove propisane ovim zakonom najduže na 60 dana.

(5) Popuna upražnjenog radnog mjesta na osnovu stava 4. ovog člana ne primjenjuje se u slučajevima kada je potrebno raspisati konkurs za upražnjeno radno mjesto.

Član 64

(1) Radnik koji se prvi put zapošljava u svom zanimanju zasniva radni odnos kao pripravnik.

(2) Pripravnički staž za vaspitača i stručnog saradnika, koji se sprovodi u saradnji sa mentorom, traje godinu dana, a za zdravstvenog radnika se određuje u skladu sa propisima iz oblasti zdravstvene zaštite.

(3) Pripravnik zasniva radni odnos na određeno vrijeme.

Član 65

(1) Nakon obavljenog pripravničkog staža, pripravnik polaže stručni ispit.

(2) Pripravnik vaspitač i stručni saradnik polaže stručni ispit u skladu sa Pravilnikom o polaganju stručnog ispita za vaspitno-obrazovne radnike u predškolskoj ustanovi, a zdravstveni radnik na osnovu Programa i načina polaganja stručnog ispita za zdravstvene radnike, koji je propisao ministar nadležan za poslove zdravlja i socijalne zaštite.

(3) Stručni ispit se polaže po programu koji obuhvata metodiku vaspitno-obrazovnog rada, pedagogiju, psihologiju, osnove ustavnog uređenja i propise iz oblasti vaspitanja i obrazovanja u Republici.

(4) Stručni ispit se sastoji iz praktičnog i usmenog dijela ispita.

(5) Praktični dio stručnog ispita kandidat polaže u predškolskoj ustanovi, a usmeni dio ispita u Ministarstvu.

(6) Ministar rješenjem imenuje komisiju za polaganje stručnog ispita.

(7) Ministar donosi Pravilnik o polaganju stručnog ispita za vaspitno-obrazovne radnike u predškolskoj ustanovi.

(8) Troškove prvog polaganja stručnog ispita snosi predškolska ustanova u kojoj je pripravnik zaposlen.

(9) Vaspitač ili stručni saradnik koji je stekao radni staž van predškolske ustanove u svojoj struci u trajanju od godinu dana, a nije položio stručni ispit, može zasnovati radni odnos ukoliko ispunjava uslove propisane ovim zakonom.

(10) Lice iz stava 9. ovog člana dužno je položiti stručni ispit u roku od deset mjeseci od dana zasnivanja radnog odnosa u predškolskoj ustanovi, a u protivnom prestaje mu radni odnos.

(11) Lice iz stava 9. ovog člana nema status pripravnika, a stručni ispit polaže pod istim uslovima propisanim za pripravnika.

Član 66

(1) U realizaciji vaspitno-obrazovnog rada mogu učestvovati volonteri, u skladu sa zakonom.

(2) Način angažovanja i praćenje rada volontera uređuje se aktom predškolske ustanove i zakonom.

Član 67

Rješenjem ministra određuju se predškolske ustanove – vježbaonice, u kojima će se realizovati studentska praksa za potrebe praktičnog osposobljavanja studenata koji se obrazuju za poziv vaspitača ili stručnog saradnika.

Član 68

(1) Psihička, fizička i zdravstvena sposobnost vaspitača, stručnih saradnika, medicinskih tehničara i saradnika koji su uključeni u neposredan rad sa djecom, kao i direktora, dokazuje se prilikom zasnivanja radnog odnosa i provjerava u toku rada, a provjerava se redovno, najmanje jednom godišnje, sistematskim ljekarskim specijalističkim pregledima.

(2) U slučaju sumnje da je vaspitaču, stručnom saradniku, medicinskom tehničaru i saradniku koji su uključeni u neposredan rad sa djecom, kao i direktoru narušeno psihičko ili fizičko zdravlje, zbog čega je smanjena njegova sposobnost za rad, lice se upućuje na komisijski ljekarski pregled.

(3) Lice iz stava 2. ovog člana kojem je komisija nadležne zdravstvene ustanove utvrdila da mu je psihičko ili fizičko zdravlje narušeno i da je bitno smanjena njegova sposobnost za rad, ne može da ostvaruje neposredan rad sa djecom.

(4) Ako predškolska ustanova ne može da obezbijedi drugo radno mjesto koje odgovara stručnoj spremi i preostaloj radnoj sposobnosti licu iz stava 3. ovog člana, obezbjeđuje mu se materijalna i socijalna sigurnost u skladu sa zakonom koji reguliše ovu oblast.

Član 69

(1) Rad u predškolskoj ustanovi ne može obavljati lice koje je pravosnažno osuđeno za krivično djelo koje ga čini nedostojnim za obavljanje poslova i zadataka predškolskog vaspitanja i obrazovanja, a odnosi se na djela učinjena protiv: dostojanstva ličnosti, morala, službene dužnosti, trgovine ljudima, polnog integriteta, zlostavljanja djeteta, polnog i drugog nasilja nad djetetom ili maloljetnim licem, iskorišćavanja djece i maloljetnih lica za pornografiju, proizvodnje i prikazivanja dječje pornografije, oduzimanja maloljetnog lica, zapuštanja i zlostavljanja maloljetnog lica i nasilja u porodici ili porodičnoj zajednici i druga krivična djela.

(2) Vaspitno-obrazovni radnik, stručni saradnik i saradnik za kojeg postoji osnovana sumnja da u predškolskoj ustanovi ili van nje vrši nad djecom ili drugim licima nasilje na osnovu pola, uznemirava na bilo koji način djecu ili druga lica, biće udaljen iz vaspitno-obrazovnog procesa do donošenja pravosnažne odluke u disciplinskom postupku u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuju radni odnosi.

Član 70

(1) Direktor predškolske ustanove pokreće disciplinski postupak protiv radnika koji učine povredu radne dužnosti.

(2) Disciplinski postupak sprovodi disciplinska komisija, u skladu sa opštim aktom predškolske ustanove.

(3) Direktor donosi konačnu odluku i izriče disciplinsku mjeru.

(4) Odgovornost za povredu radnih dužnosti i materijalna odgovornost radnika bliže se uređuje odredbama posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u oblasti obrazovanja i kulture Republike Srpske i opšteg akta ustanove.

Član 71

(1) Teže povrede radnih dužnosti su:

1) odbijanje radnika da izvršava svoje radne obaveze određene ugovorom o radu i rješenjem o 40časovnoj radnoj sedmici,

2) odbijanje radnika da ode na komisijski ljekarski pregled,

3) krađa, namjerno uništenje, oštećenje ili nezakonito raspolaganje sredstvima predškolske ustanove, kao i nanošenje štete trećim licima koju je predškolska ustanova dužna da nadoknadi,

4) zloupotreba položaja sa materijalnim ili drugim posljedicama za predškolsku ustanovu,

5) nasilno ponašanje prema djeci, radnicima i trećim licima,

6) dolazak na posao u alkoholisanom stanju ili pod uticajem opojnih sredstava, te korišćenje alkoholnih pića ili opojnih sredstava tokom radnog vremena,

7) neopravdan izostanak sa posla u trajanju od tri dana u kalendarskoj godini,

8) dovođenje neprimjerenim ponašanjem i djelovanjem u pitanje osnovne moralne vrijednosti i vaspitne uloge predškolske ustanove i radnika,

9) izazivanje nacionalne ili vjerske netrpeljivosti,

10) vrijeđanje djeteta, roditelja djeteta ili radnih kolega,

11) primanje bilo kojeg oblika materijalne koristi od roditelja djeteta koje pohađa predškolsku ustanovu ili od drugih lica,

12) onemogućavanje kontrole stručnim savjetnicima i inspekcijskim organima,

13) unošenje oružja u predškolsku ustanovu,

14) uznemiravanje ili zlostavljanje djeteta i

15) odavanje poslovne ili službene tajne.

(2) Lakše povrede radnih dužnosti su:

1) kašnjenje na posao i odlazak prije isteka radnog vremena i

2) nekorektan odnos prema radnim kolegama i drugim.

(3) Ukoliko radnik predškolske ustanove dođe u alkoholisanom stanju ili postoji sumnja da je u predškolsku ustanovu došao pod uticajem opojnih sredstva, direktor predškolske ustanove dužan je da odmah o tome obavijesti nadležnu organizacionu jedinicu Ministarstva unutrašnjih poslova i uputi radnika na ljekarski pregled.

(4) Direktor predškolske ustanove udaljava sa rada radnika do okončanja disciplinskog postupka:

1) ako je zatečen u vršenju radnji za koje se osnovano sumnja da predstavljaju krivično djelo ili da ugrožavaju imovinu veće vrijednosti,

2) ako utvrdi da je došao na radno mjesto pod uticajem alkohola ili opojnih sredstava,

3) ako se nasilnički ponaša prema djeci, radnicima predškolske ustanove i ostalim licima i

4) ako je protiv radnika pokrenut krivični postupak za djela učinjena protiv dostojanstva ličnosti, morala, službene dužnosti, polnog integriteta, zlostavljanja djeteta, polnog i drugog nasilja nad djetetom ili maloljetnim licem.

(5) Za povredu radnih dužnosti iz stava 1. ovog člana radniku se može izreći disciplinska mjera:

1) novčana kazna u visini od 20% neto plate radnika u trajanju od jednog do tri mjeseca ili

2) prestanak radnog odnosa.

(6) Za povredu radnih dužnosti iz stava 2. ovog člana radniku se može izreći disciplinska mjera:

1) opomena i

2) novčana kazna u visini 10% jednomjesečne plate radnika ostvarene u mjesecu u kojem je učinjena povreda.

Član 72

(1) Zaposleni u predškolskim ustanovama godišnji odmor, po pravilu, koriste u toku ljeta.

(2) Statutom i opštim aktom predškolske ustanove detaljno se određuje način i uslovi korišćenja godišnjeg odmora, u skladu sa zakonom kojim se regulišu radni odnosi i posebnim kolektivnim ugovorom za zaposlene u oblasti obrazovanja i kulture.

(3) Predškolske ustanove mogu organizovati kolektivni godišnji odmor u trajanju od najmanje dvije sedmice.

(4) Period korišćenja kolektivnog godišnjeg odmora za svaku radnu godinu određuje predškolska ustanova, uz prethodnu saglasnost osnivača.

Član 73

(1) Zaposleni u predškolskim ustanovama ostvaruju pravo na sindikalno organizovanje i na štrajk, u skladu sa zakonom.

(2) U ime radnika u predškolskim ustanovama sindikat kolektivno pregovara i potpisuje kolektivni ugovor sa osnivačem ustanove i poslodavcem.

GLAVA VII

STRUČNI ORGANI I PEDAGOŠKA DOKUMENTACIJA

Član 74

(1) U predškolskim ustanovama stručni organi su: stručno vijeće i stručni aktivi.

(2) Predškolske ustanove koje imaju jednu ili dvije vaspitne grupe i ne mogu formirati stručne organe iz stava 1. ovog člana formiraju stručne timove.

(3) Stručni tim iz stava 2. ovog člana obavlja iste poslove kao i stručni aktiv.

Član 75

(1) Stručno vijeće čine svi zaposleni vaspitači i stručni saradnici u predškolskoj ustanovi, a obavlja sljedeće poslove:

1) prati i analizira organizaciju i realizaciju programa vaspitno-obrazovnog rada ustanove,

2) prati i analizira planiranje, pripremanje, dokumentovanje i evaluaciju vaspitno-obrazovnog rada,

3) razmatra i predlaže godišnji program rada ustanove,

4) bavi se unapređenjem rada predškolske ustanove,

5) kandiduje predstavnika zaposlenih za člana upravnog odbora i

6) predlaže i prati realizaciju partnerstva sa roditeljima i jedinicom lokalne samouprave.

(2) Rad stručnog vijeća uređuje se poslovnikom o radu stručnog vijeća.

(3) Stručnim vijećem predsjedava direktor predškolske ustanove.

Član 76

(1) U predškolskoj ustanovi se formiraju stručni aktivi iz reda vaspitno-obrazovnih radnika na nivou organizacione jedinice.

(2) Nadležnosti stručnog aktiva su:

1) da učestvuje u planiranju vaspitno-obrazovnog procesa koje omogućava ostvarivanje ciljeva i zadataka određenih programom predškolskog vaspitanja i obrazovanja,

2) da planiranjem obuhvati sve aspekte razvoja djece na osnovu posmatranja konkretnih situacija i potreba djece,

3) da organizuje planiranje na osnovu evaluacije prethodnih etapa određenih programom i radnom knjigom za predškolske ustanove,

4) da prati dokumentovanja i evaluacije vaspitno-obrazovnog rada u skladu sa važećim programom,

5) da prati cjelokupan razvoj djece i predlaže mjere za njegovu uspješnost i

6) da obavlja druge poslove za unapređivanje rada.

(3) Stručnim aktivom rukovodi predsjednik aktiva izabran od članova aktiva.

Član 77

(1) Predškolske ustanove vode pedagošku dokumentaciju i evidenciju o svom radu.

(2) Pedagošku dokumentaciju čine:

1) ljetopis predškolske ustanove,

2) matična knjiga djece,

3) radna knjiga za predškolske ustanove,

4) radna knjiga za rad sa djecom pred polazak u školu,

5) radna knjiga za stručne saradnike u predškolskoj ustanovi i

6) knjiga za praćenje razvoja i učenja djeteta.

(3) Ministar donosi Pravilnik o sadržaju i načinu vođenja pedagoške dokumentacije u predškolskoj ustanovi.

(4) Predškolska ustanova vodi evidenciju u skladu sa svojim statutom i ostalim propisima.

GLAVA VIII

UPRAVLjANjE I RUKOVOĐENjE

Član 78

(1) Organi upravljanja i rukovođenja predškolske ustanove su upravni odbor i direktor.

(2) Upravni odbor nije obavezan organ predškolske ustanove, osim u slučaju kada je osnivač predškolske ustanove Republika ili jedinica lokalne samouprave.

(3) Ukoliko predškolska ustanova nema upravni odbor, funkciju upravnog odbora vrši direktor.

(4) Ukoliko je osnivač predškolske ustanove fizičko lice, funkciju direktora može vršiti sam, pod uslovom da ispunjava uslove za imenovanje direktora propisane ovim zakonom, ili može imenovati drugo lice.

Član 79

(1) Predškolskom ustanovom upravlja upravni odbor.

(2) Upravni odbor imenuje i razrješava osnivač.

(3) Upravni odbor ima najmanje tri člana:

1) predstavnik osnivača,

2) predstavnik savjeta roditelja i

3) predstavnik stručnog vijeća predškolske ustanove.

(4) Broj članova upravnog odbora utvrđuje se aktom o osnivanju predškolske ustanove.

(5) Sastav upravnog odbora, po pravilu, odražava nacionalnu strukturu djece u predškolskoj ustanovi i jednaku zastupljenost polova.

(6) Mandat članova upravnog odbora traje četiri godine.

(7) Rad članova upravnog odbora je dobrovoljan i ne plaća se.

Član 80

Nadležnosti upravnog odbora su da:

1) donosi statut i druge opšte akte predškolske ustanove na koje saglasnost daje osnivač,

2) odlučuje o poslovanju predškolske ustanove,

3) razmatra izvještaj o poslovanju i godišnji obračun,

4) donosi program rada i finansijski plan predškolske ustanove na koji saglasnost daje osnivač,

5) odlučuje o korišćenju sredstava, uz saglasnost osnivača,

6) donosi odluke po prigovoru na odluke o izboru radnika i raspoređivanju na radno mjesto,

7) pokreće postupak kod nadležnih zdravstvenih ustanova za ocjenu radne i zdravstvene sposobnosti radnika,

8) donosi odluke po prigovorima roditelja djece i

9) vrši druge poslove utvrđene aktom o osnivanju i statutom ustanove.

Član 81

(1) Direktor predškolske ustanove rukovodi ustanovom, predstavlja i zastupa ustanovu i odgovoran je za zakonitost njenog rada.

(2) Direktora javne predškolske ustanove imenuje i razrješava osnivač na period od četiri godine i uz prethodno sproveden postupak javne konkurencije.

Član 82

(1) Za direktora predškolske ustanove može biti imenovano lice koje ima završen prvi ciklus odgovarajućeg studijskog programa ili ekvivalent potreban za rad u predškolskim ustanovama na poslovima vaspitača ili stručnog saradnika.

(2) U predškolskoj ustanovi za direktora može biti imenovano, pored lica iz stava 1. ovog člana, i lice koje ima završen prvi ciklus odgovarajućeg studijskog programa ili ekvivalent potreban za rad u vaspitno-obrazovnim ustanovama na poslovima nastavnika ili stručnog saradnika, te diplomirani pravnik i diplomirani ekonomista.

(3) Pored ispunjenih opštih uslova, lice iz st. 1. i 2. ovog člana mora ispunjavati sljedeće uslove:

1) najmanje pet godina radnog iskustva u svojoj struci nakon sticanja visoke stručne spreme i

2) da nije osuđivano pravosnažnom presudom na bezuslovnu kaznu zatvora i da se protiv njega ne vodi krivični postupak.

(4) U slučaju imenovanja direktora iz stava 2. ovog člana, direktor predškolske ustanove dužan je imenovati pomoćnika direktora za vaspitno-obrazovni rad iz reda zaposlenih vaspitača ili stručnih saradnika u ustanovi.

(5) Lice iz stava 4. ovog člana mora imati najmanje tri godine radnog iskustva u svojoj struci.

(6) Osnivač javne predškolske ustanove raspisuje konkurs za izbor direktora najmanje tri mjeseca prije isteka mandata direktora.

(7) Konkurs se raspisuje na period od 15 dana od dana objavljivanja.

(8) Osnivač javne predškolske ustanove imenuje direktora.

(9) Mandat direktora počinje od dana stupanja na dužnost.

Član 83

(1) U slučaju da osnivač ne imenuje direktora predškolske ustanove, osnivač imenuje vršioca dužnosti na period koji ne može biti duži od šest mjeseci bez sprovođenja postupka javne konkurencije.

(2) Za vršioca dužnosti direktora predškolske ustanove mora da bude imenovano lice koje ispunjava uslove za imenovanje direktora predškolske ustanove u skladu sa zakonom.

Član 84

(1) Nadležnosti direktora predškolske ustanove su:

1) rukovodi ustanovom, predstavlja i zastupa ustanovu i odgovoran je za zakonitost njenog rada,

2) stara se o osiguranju uslova za zdrav, siguran i bezbjedan boravak djece u predškolskoj ustanovi,

3) stara se o osiguranju ispravnosti namirnica i bezbjednoj distribuciji hrane,

4) stara se o osiguranju uslova za redovno higijensko održavanje prostora, opreme i igračaka,

5) planira, organizuje i odgovara za ostvarivanje plana i programa rada,

6) organizuje i brine se o osiguranju kvaliteta i unapređivanju rada ustanove,

7) organizuje evaluaciju rada predškolske ustanove u skladu sa programom predškolskog vaspitanja i obrazovanja,

8) prati rad radnika i predlaže mjere za unapređenje njihovog rada,

9) vrši ocjenjivanje vaspitno-obrazovnih radnika u skladu sa ovim zakonom i podzakonskim aktima,

10) preduzima mjere radi izvršavanja naloga prosvjetnog inspektora i inspektora prosvjetnog savjetnika, kao i u slučaju nedoličnog ponašanja zaposlenih radnika i njihovog negativnog uticaja na djecu,

11) blagovremeno obavještava zaposlene, stručne organe i organe upravljanja o svim pitanjima od interesa za rad predškolske ustanove,

12) podnosi izvještaj upravnom odboru i osnivaču o radu i rezultatima rada u radnoj godini u svim funkcijama: vaspitno-obrazovnoj, preventivno-zdravstvenoj i socijalnoj,

13) sarađuje sa Ministarstvom, jedinicom lokalne samouprave, roditeljima djece i ostalim društvenim partnerima,

14) saziva i rukovodi sjednicama stručnog vijeća, usmjerava i usklađuje rad stručnih organa u predškolskoj ustanovi,

15) odgovara za sprovođenje odluka upravnog odbora i drugih tijela predškolske ustanove,

16) obezbjeđuje zaštitu prava djeteta, zaštitu zdravlja i njegove sigurnosti i bezbjednosti u predškolskoj ustanovi,

17) obezbjeđuje namjensko trošenje sredstava u predškolskoj ustanovi,

18) za predškolske ustanove u javnom sektoru, uz saglasnost osnivača, donosi odluke o slobodnim radnim mjestima i raspisuje konkurs za popunjavanje upražnjenih radnih mjesta,

19) prima u radni odnos vaspitače, stručne saradnike i ostale radnike,

20) organizuje čuvanje i brigu o objektu predškolske ustanove, inventaru i opremi,

21) odgovoran je za uredno vođenje i čuvanje pedagoške dokumentacije i drugih dokumenata predškolske ustanove,

22) sprovodi odluke, zaključke i rješenja osnivača i Ministarstva,

23) sarađuje sa vladinim, nevladinim i drugim organizacijama uz saglasnost osnivača,

24) preduzima mjere zaštite prava djece, te o svakom kršenju tih prava, posebno o svim oblicima nasilja nad djecom, odmah obavještava nadležne institucije i

25) donosi rješenja i odlučuje o drugim pitanjima u skladu sa ovim zakonom.

(2) Ukoliko je za direktora predškolske ustanove imenovano lice koje ispunjava uslove iz člana 82. stav 2. ovog zakona, poslove iz stava 1. ovog člana koji se odnose na vaspitno-obrazovni rad obavlja pomoćnik direktora za vaspitno-obrazovni rad.

(3) Strukturu radnog vremena pomoćnika direktora za vaspitno-obrazovni rad utvrđuje predškolska ustanova prema specifičnostima i uslovima rada ustanove, s tim da sedmični fond sati na poslovima pomoćnika direktora za vaspitno-obrazovni rad ne smije biti manji od 20 sati.

Član 85

(1) Odluku o prestanku dužnosti direktora donosi osnivač.

(2) Inicijativu za razrješenje direktora predškolske ustanove mogu pokrenuti:

1) gradonačelnik/načelnik opštine za predškolske ustanove u javnom sektoru,

2) stručno vijeće,

3) sindikat ustanove,

4) Ministarstvo,

5) savjet roditelja,

6) inspektorat i

7) Zavod.

(3) Inicijativa za razrješenje direktora koja sadrži razloge za razrješenje propisane ovim zakonom dostavlja se osnivaču.

(4) Osnivač je dužan da u roku od 15 dana razmotri inicijativu za razrješenje direktora i utvrdi da li postoje uslovi predviđeni ovim zakonom za razrješenje direktora.

(5) Osnivač je dužan da razriješi direktora dužnosti ako utvrdi da su ispunjeni uslovi predviđeni ovim zakonom za razrješenje direktora.

Član 86

Osnivač razrješava dužnosti direktora prije isteka mandata ako:

1) utvrdi da ne izvršava obaveze predviđene ovim zakonom,

2) je odgovoran za prekršaj iz ovog zakona ili je počinio krivično djelo,

3) je nadležni organ utvrdio da se u predškolskoj ustanovi ne ostvaruje godišnji program rada,

4) je nadležni organ utvrdio da ne preduzima mjere za ostvarivanje ciljeva vaspitanja i obrazovanja,

5) ne postupi po nalogu, odnosno mjeri nadležnog organa za otklanjanje utvrđenih nedostataka i nepravilnosti,

6) nadležni organ utvrdi da je raspolagao sredstvima, prostorom, opremom i imovinom predškolske ustanove na nezakonit način,

7) predlaže i donosi nezakonite odluke,

8) nepotpuno, neblagovremeno i netačno obavještava, te ometa rad organa upravljanja i zaposlenih,

9) saziva sjednicu suprotno poslovniku,

10) ne preduzima odgovarajuće mjere prema vaspitaču, stručnom saradniku ili ostalim radnicima koji ne izvršavaju svoje radne obaveze,

11) ne sprovodi mjere bezbjednosti i zaštite djece,

12) je u toku mandata utvrđeno da ne ispunjava uslove propisane za imenovanje direktora,

13) ako se od korisnika usluga izvrši naplata po bilo kom osnovu suprotno zakonu, odnosno internim aktima predškolske ustanove,

14) ne raspiše konkurs na upražnjeno radno mjesto ili primi radnika suprotno zakonu,

15) ne omogući obavljanje upravnog, stručno-pedagoškog i inspekcijskog nadzora ili ne otkloni nedostatke utvrđene tim nadzorom,

16) ako dostavi osnivaču netačne podatke u vezi sa radom predškolske ustanove,

17) se u ustanovi obračun plate vrši suprotno važećim propisima i kolektivnom ugovoru,

18) ako se ne izda svim radnicima rješenje o 40-časovnoj radnoj sedmici,

19) ako postoji osnovana sumnja da u predškolskoj ustanovi ili van nje vrši nad djecom ili drugim licima nasilje na osnovu pola, uznemirava na bilo koji način djecu ili druga lica i

20) učini težu povredu radnih dužnosti.

Član 87

(1) Rad direktora ocjenjuje osnivač predškolske ustanove.

(2) Elementi za ocjenjivanje direktora odnose se na:

1) organizovanje vaspitno-obrazovnog procesa,

2) administrativno-finansijsko upravljanje i

3) organizovanje timskog rada u predškolskoj ustanovi.

Član 88

(1) Direktori predškolskih ustanova mogu se organizovati putem aktiva direktora predškolskih ustanova.

(2) Aktiv direktora obavlja sljedeće poslove:

1) preduzima mjere za unapređivanje vaspitno-obrazovnog rada,

2) po potrebi organizuje zajedničke stručne službe za predškolske ustanove,

3) sarađuje sa Ministarstvom i jedinicama lokalne samouprave, te drugim društvenim partnerima i

4) razmatra i druga pitanja od značaja za rad predškolskih ustanova.

(3) Aktiv direktora predškolskih ustanova donosi poslovnik o svom radu.

Član 89

(1) Roditelji imaju pravo da osnuju Savjet roditelja, a predškolska ustanova ima obavezu da im u tome pomogne.

(2) Savjet roditelja bira se na način i po proceduri utvrđenoj opštim aktom predškolske ustanove.

(3) Savjet roditelja, po pravilu, odražava nacionalnu strukturu djece u predškolskoj ustanovi i jednaku zastupljenost polova.

Član 90

Savjet roditelja obavlja sljedeće poslove:

1) zalaže se za prava i interese djeteta,

2) promoviše interese predškolske ustanove u jedinici lokalne samouprave,

3) prezentuje stavove roditelja upravnom odboru predškolske ustanove,

4) podstiče angažman roditelja u radu predškolske ustanove,

5) učestvuje u kreiranju programa jačanja roditeljskih znanja i sposobnosti u vaspitanju djece,

6) informiše upravni odbor o svojim stavovima, kada ocijeni da je to potrebno ili na zahtjev upravnog odbora, o svakom pitanju koje se odnosi na rad predškolske ustanove i

7) kandiduje predstavnika roditelja u upravni odbor.

Član 91

(1) Savjet roditelja svoje prijedloge, pitanja i stavove upućuje upravnom odboru, direktoru i stručnim organima ustanove.

(2) Način izbora Savjeta roditelja predškolske ustanove uređuje se statutom predškolske ustanove.

(3) Savjet roditelja donosi poslovnik o radu savjeta.

Član 92

(1) Predškolska ustanova ima statut i druge opšte akte.

(2) Statut je osnovni opšti akt predškolske ustanove koji se donosi u skladu sa zakonom i aktom o osnivanju ustanove.

(3) Statutom se bliže uređuje organizacija, način rada, upravljanje i rukovođenje u predškolskoj ustanovi, postupanje organa predškolske ustanove radi obezbjeđivanja ostvarivanja prava djeteta, zaštite i bezbjednosti djece i zaposlenih, način objavljivanja opštih akata i obavještavanja svih zainteresovanih strana o odlukama organa i druga pitanja, u skladu sa zakonom.

(4) Saglasnost na statut predškolske ustanove u javnom sektoru daje osnivač.

GLAVA IX

FINANSIRANjE PREDŠKOLSKIH USTANOVA

Član 93

(1) Sredstva za obavljanje djelatnosti iz člana 3. ovog zakona predškolske ustanove obezbjeđuje osnivač.

(2) Predškolska ustanova može da ostvari i prihode na osnovu:

1) donacija,

2) sponzorstva,

3) učešća roditelja,

4) primjene propisa kojima se reguliše javno-privatno partnerstvo i

5) drugih poslova.

Član 94

Osnivač predškolske ustanove obezbjeđuje sredstva za:

1) rashode za lična primanja koji se odnose na bruto plate zaposlenih i bruto naknade troškova i ostalih ličnih primanja zaposlenih,

2) rashode po osnovu korišćenja robe i usluga, osim rashoda koji se odnose na direktne i indirektne troškove ishrane djece i

3) izdatke za nefinansijsku imovinu koji se odnose na izdatke za proizvedenu stalnu imovinu, izdatke za neproizvedenu stalnu imovinu i izdatke za zalihe materijala, robe, sitnog inventara i ambalaže.

Član 95

(1) Osnivač javne predškolske ustanove donosi odluku u kojoj mjeri i procentu će izdvajati sredstva za oblast predškolskog vaspitanja i obrazovanja od ukupnog budžeta jedinice lokalne samouprave.

(2) Osnivač predškolske ustanove na prijedlog upravnog odbora donosi odluku o ekonomskoj cijeni usluge predškolske ustanove na osnovu utvrđene djelatnosti propisane članom 3. ovog zakona.

(3) Kriterijumi kojim se utvrđuje ekonomska cijena usluge u predškolskoj ustanovi određeni su na osnovu strukture programa po vremenu trajanja, analitičke strukture stvarnih troškova usluge u predškolskoj ustanovi i broja upisane djece.

(4) Ekonomska cijena usluge na godišnjem nivou utvrđuje se za kalendarsku godinu.

(5) Iznos novčanog učešća roditelja za boravak djeteta u javnoj predškolskoj ustanovi određuje osnivač, na osnovu člana 96. ovog zakona.

(6) Upravni odbor, uz saglasnost osnivača, može definisati socioekonomske ili druge kategorije statusa roditelja u skladu sa kojima će biti utvrđeni različiti novčani iznosi učešća roditelja za troškove usluge koju pruža predškolska ustanova.

(7) Prihodi ostvareni na osnovu novčanog učešća roditelja djeteta koje pohađa javnu predškolsku ustanovu uplaćuju se na jedinstveni račun trezora jedinice lokalne samouprave koja je osnovala predškolsku ustanovu, dok se prihodi ostvareni na osnovu novčanog učešća roditelja djeteta koje pohađa privatnu predškolsku ustanovu uplaćuju na žiro račun ustanove.

Član 96

(1) Korisnici usluga u javnim predškolskim ustanovama u skladu sa ugovorom kojim se uređuju međusobna prava i obaveze između korisnika usluge i predškolske ustanove obezbjeđuju sredstva za direktne ili indirektne troškove ishrane, realizaciju specijalizovanih programa i osiguranje djece.

(2) Troškovi za realizaciju specijalizovanih programa i troškovi osiguranja djece ne ulaze u mjesečni iznos koji korisnik usluga plaća za boravak djeteta u predškolskoj ustanovi.

Član 97

(1) Ministarstvo obezbjeđuje:

1) sredstva za podršku vaspitača i stručnih saradnika – kreatora didaktičkog materijala i igračaka u predškolskim ustanovama,

2) profesionalno usavršavanje radnika u predškolskom vaspitanju i obrazovanju i

3) razvoj i evaluaciju predškolskih programa rada.

(2) Ministarstvo može obezbijediti sredstva i za nabavku materijala za rano učenje i stvaranje stimulativnog okruženja u predškolskoj ustanovi.

Član 98

(1) Ministarstvo obezbjeđuje sredstva za vaspitno-obrazovni rad za sprovođenje programa za djecu u godini pred polazak u školu, u skladu sa planom koji utvrđuje Vlada, a na osnovu obezbijeđenih sredstava u budžetu Republike Srpske i drugih izvora finansiranja.

(2) Ostale troškove za realizaciju programa iz stava 1. ovog člana obezbjeđuje osnivač predškolske ustanove ili korisnik usluga.

Član 99

Jedinica lokalne samouprave će obezbijediti dio sredstava za sufinansiranje boravka u predškolskoj ustanovi djece sa smetnjama u razvoju, djece bez roditeljskog staranja, djece korisnika prava na novčanu pomoć i djece žrtava nasilja u porodici, u skladu sa propisima kojima se uređuje oblast socijalne zaštite.

Član 100

Ukoliko je u bolnicama i zavodima za rehabilitaciju u kojima je dijete smješteno tokom liječenja organizovan vaspitno-obrazovni rad za djecu predškolskog uzrasta, sredstva za finansiranje tih programa obezbjeđuju te ustanove.

Član 101

Grijanje, voda, električna energija, PTT usluge i ostale komunalne usluge u predškolskim ustanovama svrstavaju se u obračunsku kategoriju domaćinstava.

GLAVA X

NADZOR I KAZNENE ODREDBE

Član 102

(1) Ministarstvo vrši unutrašnji nadzor nad radom predškolskih ustanova.

(2) Stručno-pedagoški nadzor vrši Zavod.

(3) Inspekcijski nadzor nad primjenom ovog zakona i drugih propisa iz oblasti predškolskog vaspitanja i obrazovanja vrši Republička uprava za inspekcijske poslove (u daljem tekstu: Inspektorat) putem nadležnih inspektora.

(4) Inspekcijski nadzor nad primjenom i izvršavanjem ovog zakona i drugih propisa iz oblasti zdravstvenog nadzora, u dijelu koji se odnosi na zdravstvenu zaštitu i prehranu djece, vrše inspektori nadležni za vršenje inspekcijskog nadzora u oblasti zdravstvenog nadzora.

(5) Ministar donosi Pravilnik o ostvarivanju stručno-pedagoškog nadzora.

Član 103

(1) U vršenju stručno-pedagoškog nadzora inspektor prosvjetni savjetnik vrši:

1) neposredan uvid u primjenu i realizaciju programa predškolskog vaspitanja i obrazovanja,

2) uvid u rad i organizaciju rada predškolske ustanove, rad vaspitača, stručnih saradnika i direktora,

3) pruža savjetodavno-instruktivnu pomoć vaspitačima, stručnim saradnicima i direktoru,

4) uvid u postupak vođenja pedagoške dokumentacije i evidencije,

5) predlaže nadležnim organima preduzimanje neposrednih mjera za otklanjanje nepravilnosti i nedostataka, kao i mjera za unapređivanje vaspitno-obrazovnog rada.

(2) O izvršenom stručno-pedagoškom nadzoru obavezno se sačinjava zapisnik o činjeničnom stanju, koji se dostavlja nadležnim organima predškolske ustanove.

(3) Inspektor – prosvjetni savjetnik rješenjem nalaže predškolskoj ustanovi otklanjanje utvrđenih nepravilnosti.

Član 104

(1) Inspekcijski nadzor nad primjenom ovog zakona, opštih propisa i drugih akata iz oblasti predškolskog vaspitanja i obrazovanja vrši Inspektorat, putem prosvjetne inspekcije.

(2) U vršenju nadzora prosvjetni inspektor je ovlašćen da:

1) zabrani obavljanje djelatnosti predškolskog vaspitanja i obrazovanja, bez rješenja o odobrenju za rad predškolske ustanove,

2) zabrani rad predškolskoj ustanovi koja nije registrovana u sudu, a koja je prema ovom zakonu obavezna da se registruje,

3) naloži poništavanje pojedinačnih akata koji su u suprotnosti sa ovim zakonom, drugim propisima i aktima donesenim na osnovu ovog zakona,

4) naloži usaglašavanje pojedinačnih akata predškolske ustanove sa propisima, ukoliko utvrdi da su doneseni suprotno odredbama ovog zakona, drugim propisima i opštim aktima predškolske ustanove,

5) naloži predškolskoj ustanovi da direktor, vaspitači, stručni saradnici i ostali radnici predškolske ustanove obave ljekarski – sistematski pregled,

6) naloži formiranje stručnih organa,

7) naloži otklanjanje nedostataka u postupku vođenja evidencije i dokumentacije,

8) naloži da se u određenom roku otklone nedostaci i nepravilnosti utvrđeni inspekcijskim pregledom i

9) naloži sprovođenje drugih mjera i radnji propisanih ovim zakonom i propisima donesenim na osnovu ovog zakona.

(3) Inspekcijski nadzor za utvrđivanje ispunjenosti uslova u pogledu standarda i normativa za oblast predškolskog vaspitanja i obrazovanja za rad igraonica iz člana 19. ovog zakona vrši prosvjetna inspekcija, a nadzor nad radom vrši tržišna i zdravstvena inspekcija.

(4) Lice koje smatra da su njegova prava povrijeđena može se, radi zaštite svojih prava, obratiti nadležnoj inspekciji u roku od tri mjeseca od dana saznanja za učinjenu povredu, a najkasnije u roku od šest mjeseci od dana učinjene povrede.

Član 105

(1) Novčanom kaznom od 3.000 KM do 9.000 KM kazniće se za prekršaj predškolska ustanova ako:

1) ne preduzme odgovarajuće mjere i efikasne mehanizme zaštite protiv diskriminacije i bilo koje vrste uznemiravanja (član 8),

2) počne da radi i obavlja djelatnost, a ne ispunjava propisane uslove, odnosno ako obavlja djelatnost bez odobrenja nadležnog organa (član 13),

3) ne donese godišnji program rada (član 21),

4) ne omogući izjašnjavanje roditelja na kojem će jeziku dijete sticati predškolsko vaspitanje i obrazovanje (član 25),

5) ne pokrene proceduru za izradu individualizovanog vaspitno-obrazovnog programa (čl. 27. i 28),

6) ne ostvaruje propisani program vaspitno-obrazovnog rada (član 31),

7) upiše dijete u predškolsku ustanovu bez dokumentacije propisane ovim zakonom (član 37),

8) ne propiše i ne sprovede mjere, način i postupak zaštite i bezbjednosti djece tokom boravka u predškolskoj ustanovi (član 39),

9) kolektivno ne osigura djecu (član 41),

10) ne formira vaspitne grupe u skladu sa zakonom (član 43),

11) dozvoli promovisanje i prodaju robe ili usluga koje ne služe ciljevima vaspitanja i obrazovanja ili su štetne za zdravlje, rast i razvoj djece (član 46),

12) primi u radni odnos lice koje ne ispunjava uslove u pogledu nivoa i vrste stručne spreme (član 60),

13) primi radnika u radni odnos suprotno članu 62. ovog zakona,

14) pripravniku koji je zasnovao radni odnos ne obezbijedi mentora tokom trajanja pripravničkog staža (član 64),

15) primi u radni odnos vaspitača, stručnog saradnika, saradnika koji je uključen u neposredni rad sa djecom bez dokaza o obavljenom sistematskom ljekarskom – specijalističkom pregledu i istim licima ne obezbijedi redovan godišnji sistematski ljekarski – specijalistički pregled (član 68),

16) ne pokrene disciplinski postupak protiv radnika koji učini povredu radne dužnosti (član 70),

17) ne dozvoli sindikalno organizovanje (član 73),

18) ne formira stručne organe u skladu sa zakonom (član 74),

19) ne vodi, neuredno vodi ili ne čuva propisanu pedagošku dokumentaciju i evidenciju o vaspitno-obrazovnom radu (član 77) i

20) ne dostavi blagovremeno ili dostavi netačne podatke osnivaču predškolske ustanove, Zavodu i Ministarstvu (čl. 80. i 84).

(2) Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se novčanom kaznom od 1.000 KM do 3.000 KM i odgovorno lice u predškolskoj ustanovi.

(3) Novčanom kaznom od 1.500 KM do 3.000 KM kazniće se za prekršaj osnivač predškolske ustanove ukoliko:

1) ne donese odluku o prestanku rada predškolske ustanove (član 16. stav 4),

2) imenuje direktora suprotno odredbama ovog zakona (član 82),

3) ne razriješi direktora dužnosti ukoliko utvrdi da su ispunjeni uslovi propisani za razrješenje direktora (član 86) i

4) ne donese odluku o ekonomskoj cijeni usluge u predškolskoj ustanovi (član 95).

(4) Novčanom kaznom od 1.500 KM do 3.000 KM kazniće se za prekršaj osnivač igraonice ukoliko počne da radi i obavlja djelatnost, a ne ispunjava uslove propisane standardima i normativima za oblast predškolskog obrazovanja i vaspitanja, odnosno obavlja djelatnost bez registracije kod nadležnog organa (član 19).

GLAVA XI

PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE

Član 106

(1) Ministar će u roku od devet mjeseci od dana stupanja na snagu ovog zakona donijeti sljedeće podzakonske akte:

1) Pravilnik o postupku za osnivanje i prestanak rada predškolske ustanove (član 13. stav 8),

2) Pravilnik o sadržaju i načinu vođenja registra predškolskih ustanova (član 15. stav 4),

3) Pravilnik o standardima i normativima za oblast predškolskog vaspitanja i obrazovanja (član 20. stav 2),

4) Pravilnik o dvojezičnom ostvarivanju vaspitno-obrazovnog rada i rada na jezicima nacionalnih manjina (član 25. stav 3),

5) Pravilnik o načinu i uslovima ostvarivanja programa na stranom jeziku (član 26. stav 2),

6) Pravilnik o načinu i uslovima ostvarivanja programa u predškolskim ustanovama za djecu sa smetnjama u razvoju (član 27. stav 4),

7) Pravilnik o programima predškolskog vaspitanja i obrazovanja (član 31. stav 5),

8) Pravilnik o uslovima i načinu realizacije programa za djecu u godini pred polazak u školu (član 36. stav 4),

9) Pravilnik o uslovima i načinu ostvarivanja ishrane, njege, preventivno-zdravstvene i socijalne zaštite djece u predškolskoj ustanovi (član 42. stav 2),

10) Pravilnik o stručnom usavršavanju, ocjenjivanju i napredovanju vaspitno-obrazovnih radnika (član 54. stav 8),

11) Pravilnik o radnom vremenu vaspitača, stručnih saradnika i medicinskih tehničara u predškolskoj ustanovi (član 57. stav 1),

12) Pravilnik o vrsti stručne spreme zaposlenih u predškolskoj ustanovi (član 60. stav 2),

13) Pravilnik o proceduri prijema u radni odnos i načinu bodovanja vaspitača, stručnih saradnika, sekretara i računovođe (član 62. stav 6),

14) Pravilnik o polaganju stručnog ispita za vaspitnoobrazovne radnike u predškolskoj ustanovi (član 65. stav 7),

15) Pravilnik o sadržaju i načinu vođenja pedagoške dokumentacije u predškolskoj ustanovi (član 77. stav 3).

16) Pravilnik o ostvarivanju stručno-pedagoškog nadzora (član 102. stav 5).

(2) Do donošenja propisa iz stava 1. ovog člana primjenjivaće se podzakonski propisi doneseni na osnovu Zakona o predškolskom vaspitanju i obrazovanju (“Službeni glasnik Republike Srpske”, br. 119/08 i 1/12), koji nisu u suprotnosti sa odredbama ovog zakona.

Član 107

(1) Predškolske ustanove osnovane u skladu sa ranije važećim zakonom dužne su da rad, organizaciju i opšte akte usklade sa ovim zakonom u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.

(2) Igraonice osnovane u skladu sa ranije važećim zakonom kao centri za igru i druženje dužne su da rad, organizaciju i opšte akte usklade sa ovim zakonom u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Član 108

Predškolske ustanove osnovane u skladu sa ranije važećim zakonom dužne su da usklade broj djece u vaspitnim grupama propisan ovim zakonom u roku od dvije godine od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Član 109

(1) Vaspitači, stručni saradnici, sekretari i računovođe koji su nakon donošenja Zakona o predškolskom vaspitanju i obrazovanju (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj 119/08) zatečeni na tim poslovima sa neodgovarajućim stepenom obrazovanja, a do stupanja na snagu ovog zakona nisu ispunili uslove u pogledu sticanja propisanog stepena i vrste stručne spreme, dužni su da najkasnije u roku od šest godina od stupanja na snagu ovog zakona steknu odgovarajuću stručnu spremu u skladu sa odredbama ovog zakona.

(2) Medicinski tehničari koji su danom stupanja na snagu ovog zakona zatečeni na radnom mjestu vaspitača u predškolskoj ustanovi, a imaju više od 20 godina staža mogu nastaviti obavljanje tih poslova u jasličkim vaspitnim grupama.

(3) Medicinski tehničari koji su danom stupanja na snagu ovog zakona zatečeni na radnom mjestu vaspitača u predškolskoj ustanovi, a nemaju 20 godina staža dužni su da najkasnije u roku od šest godina od stupanja na snagu ovog zakona steknu odgovarajuću stručnu spremu u skladu sa odredbama ovog zakona.

Član 110

U predškolskoj ustanovi koja ispunjava uslove za rad iz ovog zakona direktor izabran do dana stupanja na snagu ovog zakona ostaje na dužnosti do isteka mandata.

Član 111

Stupanjem na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o predškolskom vaspitanju i obrazovanju (“Službeni glasnik Republike Srpske”, br. 119/08 i 1/12).

Član 112

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u “Službenom glasniku Republike Srpske”.

1...596061...110 Page 60 of 110

Zakon o evidencijama u oblasti rada i zdravstvenog osiguranja Republike Srpske

ZAKON O EVIDENCIJAMA U OBLASTI RADA I ZDRAVSTVENOG OSIGURANJA REPUBLIKE SRPSKE

(“Sl. glasnik RS”, br. 18/1994 i 64/2006)

Zakon o državnim službenicima Republike Srpske

ZAKON O DRŽAVNIM SLUŽBENICIMA Republike Srpske

(“Sl. glasnik RS”, br. 118/2008, 117/2011, 37/2012 i 57/2016)

Porodicni zakon Republike Srpske

PORODIČNI ZAKON Republike Srpske

(“Sl. glasnik RS”, br. 54/2002, 41/2008, 63/2014 i 56/2019 – odluka US)

Zakon o advokaturi Republike Srpske

ZAKON O ADVOKATURI REPUBLIKE SRPSKE

(“Sl. glasnik RS”, br. 80/2015)

Ustav Republike Srpske

USTAV REPUBLIKE SRPSKE

Pravilnik o utvrđivanju procenta vojnog invaliditeta Republike Srpske

PRAVILNIK O UTVRĐIVANjU PROCENTA VOJNOG INVALIDITETA REPUBLIKE SRPSKE

(“Sl. glasnik RS”, br. 100/2012, 116/2012 – ispr., 32/2014 i 103/2016)

Zakon o evidencijama i statističkim istraživanjima u oblasti zdravstvene zaštite Republike Srpske

ZAKON O EVIDENCIJAMA I STATISTIČKIM ISTRAŽIVANjIMA U OBLASTI ZDRAVSTVENE ZAŠTITE REPUBLIKE SRPSKE

(“Sl. glasnik RS”, br. 53/2007)

Zakon o predškolskom vaspitanju i obrazovanju Republike Srpske

ZAKON O PREDŠKOLSKOM VASPITANjU I OBRAZOVANjU REPUBLIKE SRPSKE

(“Sl. glasnik RS”, br. 79/2015)

EVEN MORE NEWS

Država plaća odštetu osuđenom za utaju poreza

Ugovore o prometu nekretnina sada mogu raditi i advokati

Američki san postao noćna mora

POPULAR CATEGORY