REFORMA PRAVOSUĐA: Stručna javnost smatra da je neophodna nova reforma pravosuđa

Pravosuđe u Bosni i Hercegovini je nezavisno i lišeno bilo kakvog političkog uticaja – rečenica je kojom je pompezno svojevremeno najavljena reforma pravosuđa u ovoj zemlji, a danas se sve manje može čuti u javnosti jer rijetko ko zaista vjeruje u to.

Iako je sudska vlast odvojena od izvršne i zakonodavne vlasti u BiH, pa sudije i tužioce ne biraju političari već Visoki sudski i tužilački savjet, pitanje koje veoma često otvara raspravu u javnosti jeste da li je pravosuđe zaista u suštini nezavisno.

Ukoliko pitate građane, većina će bez razmišljanja reći da pravosuđe nije nezavisno već da određeni funkcioneri itekako imaju uticaj na njega. S druge strane, nosioci pravosudnih funkcija će vam na isto pitanje odgovoriti potpuno suprotno. Pa, da li je pravosuđe zaista nezavisno ili politika i tu ima umješane svoje prste?

Ugledni advokat iz Mostara Josip Muselimović kaže da pravosuđe definitivno nije nezavisno, na šta ukazuje već godinama. On ističe da je potpuno evidentno da je pravosuđe pod apsolutnim uticajem različitih političkih frakcija i stranaka.

– Taj politički uticaj se proširio sve do odluka VSTS. Pravosudni sistem je zapao u stanje korupcije i pod neprestanim je uticajem političkih faktora i stranaka – tvrdi Muselimović.

Dodaje da je neophodna nova reforma pravosuđa jer je očito da je ova, koja se desila prije 15 godina, doživjela fijasko. Muselimović ističe da je potrebno što prije pokrenuti novu reformu, ali o kojoj neće odlučivati političari, već ljudi iz struke.

I v.d izvršnog direktora Transparensi internešenela BiH Ivana Korajlić smatra da je trenutni pravosudni sistem “nakaradan” jer nosioce pravosudnih funkcija nema ko da kontroliše i pod apsolutnom je kontrolom pojedinih političara ili stranaka.

– Kod nas se nezavisnost pravosuđa poistovjećuje sa nedostatkom odgovornosti. Kada bi se u tom smislu gledalo onda bi mogli reći da je pravosuđe nezavisno po tome što ne odgovaraju nikome i ne snose nikakvu odgovornost za svoje postupke, pa čak ni disciplinsku, a o krivičnoj ili nekoj drugoj da ne govorimo – ističe Korajlićeva.

Navodi da je evidentno da nosioci pravosudnih funkcija nikome ne odgovaraju za svoje rezultate rada, čak ni parlamentu.

Prema njenom mišljenju, u svim porama djelovanja pravosuđa mogu se prepoznati politički i lični uticaji.

Korajlićeva ističe da je evidentno da je BiH dobila grupaciju unutar pravosuđa koja djeluje na principu organizovanih kriminalnih grupa, odnosno koje samo između sebe odgovaraju, štite interese jedni drugih, a da zapravo nemaju nikakve odgovornosti.

– Tačno se zna s kojim pozicijama rukovodi koja politička opcija ili šef koje političke opcije. Po vezama ključnih ljudi u pravosuđu i direktnim političkim vezama sa strankama, ali i ličnim vezama s ljudima koji dolaze iz stranaka, možete prepoznati u interesu kojih političkih stranaka i čijem interesu djeluju – navodi Korajlićeva.

Prema njenim riječima, zato ne treba da čudi građane što se u BiH dešavaju razne afere za koje na kraju niko ne odgovara, isto kao što ne postoji nikakva odgovornost političkih funkcionera koji obavljaju javne funkcije i iza sebe ostavljaju milionske gubitke.

– Svjedoci smo da se s vremena na vrijeme pokrene istraga protiv nekog političara, odnosno funkcionera, i da se ona završi prije nego što se i pokrene. U nekim slučajevima gdje su i zvanično procesuirani neki funkcioneri najčešće se radilo ili o osobama koje više nisu u vlasti, ili nisu u dobrim odnosima sa onima koji odlučuju, ili su izgubili političku moć – ističe Korajlićeva.

Predsjednik Helsinškog odbora za ljudska prava Republike Srpske Branko Todorović, takođe, vjeruje da političari imaju itekako uticaja na pravosuđe. On ističe da je dosadašnja praksa pokazala da su mnogi nosioci pravosudnih funkcija u veoma bliskim vezama sa određenim političkim strankama, čiju podršku uživaju.

– Zbog toga vrlo često u svom radu, umjesto da sprovode zakone, oni zapravo rade u interesu određenih centara moći, bilo političkih stranaka ili moćnih pojedinaca. Ta veza je očigledna – kaže Todorović.

I on se slaže da je nova reforma pravosuđa neophodna kako bi ono zaista postalo nezavisno od politike, a u interesu pravde, zakona i građana. Todorović ističe da u prošlosti pojedini političari u BiH jesu procesuirani, ali da se to uopšte ne može pripisati kao dokaz nezavisnosti pravosuđa.

– Ne možemo se uopšte porediti sa, recimo, Hrvatskom u kojoj je čak i premijer sjeo na optuženičku klupu, te je osuđen. Kod nas je tako nešto nezamislivo – smatra Todorović.